Opinie | Moederdagcadeau

In een eettent in de Zuid-Afrikaanse regeringsstad Pretoria neemt de 41-jarige Conrad Myburgh opgelucht een flinke slok bier. „Eindelijk ziet de wereld dat onze regering witte Afrikaners discrimineert,” zegt hij tegen zijn tafelgenoot en vriend Hannes Bruwer. Sinds afgelopen maandag de eerste 49 witte Afrikaners via het nieuwe Amerikaanse vluchtelingenprogramma in Washington zijn geland, speelt het tweetal met de gedachte om ook de vluchtelingenstatus in de VS aan te vragen. „Ik hou van dit land, maar tegelijk voel ik me gedwarsboomd door de regering”, beklaagt Myburgh zich.

De twee Afrikaners zijn vooral ontevreden over de door de Zuid-Afrikaanse regering ingestelde quota. In een poging om de uit de apartheidsperiode geërfde raciale ongelijkheid op te heffen, heeft de regering wettelijk vastgelegd dat in het bedrijfsleven een bepaald deel van het management – afhankelijk van welk niveau 50 tot 75 procent – zwart moet zijn. Ondanks deze regeling is van het hogere management 62 procent wit en slechts 17 procent zwart. Dit terwijl 82 procent van de bevolking zwart is en 7 procent wit.

„De quota hebben mij ertoe gedreven naar Angola te verhuizen, daar werk ik sinds twee maanden als manager in de mijnsector,” vertelt Myburgh. Zijn huis in Zuid-Afrika heeft hij aangehouden. Volgens hem vertrekken veel van zijn vrienden ook voor werk naar het buitenland vanwege de quota.

‘Mission South Africa’

De 49 Zuid-Afrikaanse vluchtelingen, met Amerikaanse vlaggetjes in de handen, zijn op Dulles International Airport in Washington met veel egards ontvangen door onderminister van Buitenlandse Zaken Christopher Landau. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken had speciaal voor hen een vliegtuig gecharterd en de nacht voor hun vertrek in Johannesburg een hotel geboekt.

Ook in de VS komen de Afrikaners in een gespreid bedje terecht. In twaalf verschillende staten is huisvesting voor ze geregeld en ze krijgen assistentie bij het vinden van een baan. Geheel op kosten van de VS, zo berichtte The New York Times na inzage van het Amerikaanse memo over dit programma, genaamd ‘Mission South Africa’. Volgens de krant hebben 8.200 witte Afrikaners zich via een email aangemeld als vluchteling. Daarvan zijn zo’n honderd geselecteerd voor de asielregeling. De Amerikaanse ambassade in Zuid-Afrika was niet beschikbaar voor commentaar of verificatie van deze cijfers.

Net als Myburgh beschuldigt de Amerikaanse president Donald Trump de Zuid-Afrikaanse regering van ‘discriminatie’ van Afrikaners, die afstammen van vooral Nederlandse kolonisten. Ingefluisterd door zijn rechterhand, de in Pretoria opgegroeide Elon Musk, en Afrikaner lobbygroepen, gaat hij nog een stap verder. In een persconferentie afgelopen maandag op het Witte Huis zei Trump dat er „een genocide aan de gang is” in Zuid-Afrika en dat „boeren vermoord worden, die toevallig wit zijn.”

Ook zou de regering volgens Trump het land van witte boeren confisqueren, verwijzend naar een nieuwe onteigeningswet. De Zuid-Afrikaanse regering heeft echter nog nooit land onteigend zonder compensatie. De witte minderheid bezit bijna driekwart van het land dat in privé-eigendom is, de zwarte meerderheid heeft daarvan nog geen 8 procent in handen.

Volgens Katia Beeden, die via het platform Amerikaners informatie verschaft over de hervestigingsregeling, zal de komende weken een nieuw vliegtuig met vertrekkers naar de VS vliegen. „Het vluchtelingenprogramma zal nu versnellen. De VS hebben deze week een officieel portaal geopend waar mensen zich kunnen aanmelden,” licht Beeden toe. Zelf heeft ze zich deze week ook aangemeld, omdat ze zich „vervolgd” voelt, vertelt ze over de telefoon vanuit Kaapstad.

Weinig ‘boerderijmoorden’

De Zuid-Afrikaanse regering doet Trumps beschuldigingen af als klinkklare onzin. Buitenlandminister Ronald Lamola benadrukte maandag tijdens een persmoment dat Afrikaners die gebruik maken van Trumps asielregeling geen vluchtelingen zijn. „Er is geen vervolging van witte Afrikaners in Zuid-Afrika en dat bewijzen de statistieken in ons land.”

Zuid-Afrika heeft extreem veel gewelddadige criminaliteit, maar als je kijkt wie de slachtoffers zijn, dan zijn de Afrikaners ondervertegenwoordigd

Zo blijkt uit politiecijfers over 2024 dat van de 26.000 moorden, slechts 54 gevallen classificeren als ‘boerderijmoorden’ en onder de slachtoffers zijn ook zwarte landarbeiders. Daarnaast is de witte bevolking twintig keer welvarender dan de zwarte meerderheid, constateerden onderzoekers in het internationale academische tijdschrift Review of Political Economy.

Loren Landau, hoogleraar migratie aan de Universiteit van Oxford en de Wits-Universiteit in Johannesburg, beaamt dat de vertrokken Afrikaners geen vluchtelingen zijn volgens de internationale vluchtelingenwetgeving. „Er is geen gegronde vrees voor vervolging als een specifieke groep. Afrikaners zijn goed vertegenwoordigd op maatschappelijk belangrijke posities, zoals in de regering en in overheidsinstellingen.” Hij vervolgt: „Ook is er zeker geen sprake van genocide. Zuid-Afrika heeft extreem veel gewelddadige criminaliteit, maar als je kijkt wie de slachtoffers zijn, dan zijn de Afrikaners ondervertegenwoordigd.”

De regeling voor witte Afrikaners staat in schril contrast met de behandeling van andere vluchtelingen naar de VS. Op de dag dat Trump intrek nam in het Witte Huis voor zijn tweede termijn schortte hij de toelating van nieuwe vluchtelingen op. En op dezelfde dag dat de eerste groep gevluchte Afrikaners in Washington landde, heeft hij de tijdelijke vluchtelingenstatus van 14.000 Afghanen in de VS ingetrokken.

„Deze regeling is politiek theater van Trump,” analyseert Landau. „Het gaat niet om bescherming bieden, maar om een verhaal te propageren van wit slachtofferschap. Vervolgens kan Trump zich opwerpen als hun redder.” Bovendien schept het een gevaarlijk precedent, aldus de hoogleraar. „Het is een schoffering van vluchtelingen die wel in echt levensbedreigende situaties verkeren. Daarnaast stuurt het een signaal dat landen vrij zijn om het VN Vluchtelingenverdrag, dat de basis is van het internationale vluchtelingenrecht, aan hun laars te lappen.”

Ramkoers

In een poging om de gespannen diplomatieke relatie tussen beide landen te temperen, reist de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa komende week naar de VS voor een ontmoeting met Trump. Er is veel te bespreken: naast de vluchtelingencrisis heeft Trump de hulpgelden aan Zuid-Afrika gestopt, legde hij het land een importheffing van 30 procent op, en weigert hij naar Zuid-Afrika te komen voor de G20-top in november.

Ook liggen Trump en Ramaphosa op ramkoers vanwege de rechtszaak die Zuid-Afrika heeft aangespannen bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag, waarin het Israël beschuldigt van genocide in Gaza. Volgens Chrispin Phiri, woordvoerder van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, maakt dit Trumps beschuldiging van een witte genocide aan het adres van Zuid-Afrika extra wrang. „Wij bewandelen de officiële paden via het hoogste rechtsorgaan ter wereld om te bewijzen dat er een genocide plaatsvindt in Gaza, en Trump kan blijkbaar zomaar een genocide uit zijn duim zuigen.”

Tijdens hun gesprek in het eetcafé hebben Conrad Myburgh en zijn vriend Hannes Bruwer besloten dat ze niet naar de VS willen vluchten. „We genieten hier nog te veel van het leven. Ik rij in een mooie pick-uptruck, ik heb een boot waarmee ik op visreizen ga. Dat geef ik niet op om een vluchteling te worden,” concludeert Bruwer.

Maar voor hun kinderen zien ze kansen, legt Mybrugh uit. „Die hebben nog niets opgebouwd, dus die hebben weinig te verliezen. Maar eerst wil ik weten of je als vluchteling makkelijk terug kan keren naar Zuid-Afrika.”

Delen

Mail de redactie