Zij kan Trump naar de gevangenis sturen

Op 2 januari 2021 belde toenmalig president Donald Trump naar Georgia’s hoogste verantwoordelijke ambtenaar voor het verkiezingsproces, Secretary of State Brad Raffensperger. In wat Trump sindsdien omschrijft als een „perfect telefoontje” valt te horen hoe hij partijgenoot Raffensperger onder druk zet om de uitslag in Trumps voordeel te veranderen. „Ik wil alleen maar 11.780 stemmen vinden”, zegt Trump. „Kom op, help me nou even.” Op 3 januari werd een opname van het telefoontje openbaar gemaakt. En 4 januari was de eerste werkdag van Fani Willis als hoofdaanklager van Fulton County, Georgia.

Op 10 februari stuurde de kersverse hoofdofficier Willis een brief aan gouverneur Kemp om mee te delen dat zij een onderzoek opende naar pogingen om de uitslag te beïnvloeden. Het ging, schreef zij, om „uitlokken van kiesfraude, afleggen van valse verklaringen aan statelijke en lokale overheidsorganen, samenzwering, afpersing, breken van de gelofte en betrokkenheid bij geweld of bedreiging ten opzichte van degenen die de verkiezingen hebben georganiseerd”.

Lees ook: Uit Trumps intimidaties blijkt: hij wil écht een tweede termijn (2021)

Zo stapte Fani Willis (51) twee jaar geleden in de schijnwerpers van het wereldnieuws. Ze werd „de vrouw die Trump naar de gevangenis kan sturen”. Ze werd een van de vele mensen die beveiligd moesten worden, omdat Trump-aanhangers haar bedreigden. De president zelf nam haar op in zijn beschrijving van het rijtje aanklagers dat onderzoek naar hem doet: „Gemene, verschrikkelijke mensen, ze zijn racisten, ze zijn ziek.”

Elk moment wordt nu verwacht dat Willis bekendmaakt of zij Trump en anderen zal aanklagen op grond van haar vooronderzoek. De grand jury, burgers aan wie in het geheim de resultaten van dat onderzoek zijn voorgelegd, heeft haar werk deze maand afgerond.

Het document dat zij wereldkundig maakte, gaf weinig aanknopingspunten voor het vervolg. De jury had reden te geloven dat „een of meer” mensen „mogelijk meineed” hadden gepleegd. De voorzitter van de jury liet zich verleiden om in de media nog wat nadere, zij het vage uitspraken te doen, waaruit sommige commentatoren concludeerden dat de aanbeveling is gedaan de ex-president strafrechtelijk te vervolgen. De voorzitter werd hierop direct aangevallen door Republikeinen, onder wie Trump, en rechtse activisten lichtten haar digitale doopceel op zoek naar bewijs dat ze vooringenomen zou zijn.

Mocht het daadwerkelijk tot strafvervolgingen komen, dan breken onzekere tijden aan in de Verenigde Staten. Trump zou niet alleen de eerste ex-president zijn voor de rechter komt, hij is ook kandidaat voor de race van 2024. De druk op Willis zal immens zijn. Hoe is zij daar in haar loopbaan tot dusver mee omgegaan?

Black Panthers

Willis is vooral gevormd door haar vader, bij wie ze bleef wonen toen haar ouders scheidden. Deze John Floyd – in de jaren ’60 met onder meer Angela Davis betrokken bij de oprichting van de politieke tak van de Black Panthers, een radicale burgerrechtenorganisatie – werd advocaat in reactie op zijn eigen ervaringen met politie en justitie. In de jaren ’80 werkte hij in Washington waar drugsbendes geweld veroorzaakten. „Ik stapelde als achtjarig kind zijn dossiers op”, zei Willis in gesprek met The New York Times.

Ze rondde haar rechtenstudie af in Atlanta en na een korte tijd als zelfstandig advocaat stapte ze over naar het Openbaar Ministerie. Daar werd ze, volgens een raadslid dat de Times over haar sprak, een „superster” – „zoals LeBron James beter kan basketballen dan iedereen”.

Een strafzaak die ze voerde in 2014 kreeg nationale aandacht: leerkrachten op een openbare school hadden de cijfers van leerlingen veranderd om er zelf beter uit te komen. De duur van de rechtszaak, acht maanden, het feit dat het OM de leerkrachten vervolgde als „criminele organisatie” en dat de rechter celstraffen oplegde – het was allemaal aanleiding voor verontwaardiging en spot.

Komiek Jon Stewart vergeleek de misdrijven van de leerkrachten in The Daily Showmet de verantwoordelijkheid van banken voor de financiële crisis „die de wereld bijna verwoestte”, en waarvoor welgeteld één bankier werd veroordeeld. Willis haalde haar schouders op over de controverse: ze had schoolkinderen behoed voor onderwijspersoneel met verkeerde motieven.

Imago van crime-fighter

Willis werd in 2020 gekozen tot hoofdaanklager van Fulton County, het district dat bijna overlapt met hoofdstad Atlanta, in verkiezingen die waren getekend door de politiemoord op George Floyd en de roep om een eerlijker justitiesysteem. Op verschillende plaatsen werden daardoor juristen benoemd die van radicale strafrechthervorming hun speerpunt hadden gemaakt. Willis hoort niet bij die groep .

Zij heeft in Atlanta naam gemaakt als harde crime-fighter. In een stad waar het grootste deel van de inwoners van Afrikaans-Amerikaanse afkomst is, betekent dat onvermijdelijk dat zij als zwarte hoofdofficier veel zwarte verdachten vervolgt – en dat is weer aanleiding tot progressieve kritiek.

Willis’ juridische handelsmerk is verdachten neer te zetten als opererend in een criminele organisatie

Vorige maand verschenen de verdachten van de zogenoemde YSL-groep in Atlanta voor de rechter, een hiphop-collectief dat ook een straatbende vormt (ze hebben bekend). Ook hier werd het Openbaar Ministerie weer beschuldigd van overdreven aandacht voor zwarte verdachten en het onderdrukken van zwarte artiesten. Ook hier is de favoriete methode te zien van Willis: het afschilderen van verdachten als leden van een criminele organisatie. Dat is ongetwijfeld ook de route die ze zal kiezen voor een eventuele vervolging van Donald Trump en diens handlangers.