Onlangs was ik in een Zuid-Frans toeristenstadje en ik wou een bezienswaardigheid even buiten de stad bezoeken. Een dame in het plaatselijke VVV-kantoor raadde me een route met de auto aan.
„Ik heb geen auto”, zei ik.
„Hoeft ook niet”, antwoordde ze, „u kunt ook te voet. Met de navigatie op uw mobiel…” „Ik heb geen mobiel”, onderbrak ik haar.
Verbijsterd keek ze me aan. „Geen auto, geen mobiel… Maar dan bent u een vrij mens”, stamelde ze. Zo voel ik me ook.
Piet Vermeer
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
De kandidatuur van de grote favoriet bij de aankomende Zuid-Koreaanse presidentsverkiezingen staat op losse schroeven nu het hooggerechtshof zijn vrijspraak in een langlopende strafzaak heeft vernietigd.
Oppositieleider Lee Jae-myung van de progressieve Democratische Partij wordt ervan verdacht dat hij tijdens de campagne voor eerdere verkiezingen, in 2022, valse verklaringen heeft afgelegd – een overtreding van de kieswet. Zo zou hij in een interview hebben gelogen over zijn banden met een omstreden projectontwikkelaar.
Als hij daarvoor een boete krijgt van 1 miljoen won (ongeveer 620 euro) of meer, mag hij zich vijf jaar lang niet verkiesbaar stellen. In maart werd hij in hoger beroep nog vrijgesproken, maar die zaak moet nu dus worden overgedaan.
Lees ook
Zuid-Koreaanse rechters bekrachtigen afzetting president Yoon om couppoging
Op 3 juni gaat Zuid-Korea naar de stembus om een opvolger te kiezen voor de conservatieve Yoon Suk-yeol, die begin deze maand door het Constitutioneel Hof werd afgezet vanwege zijn mislukte couppoging in december vorig jaar. Lee leek ongehinderd op het presidentschap af te stevenen. In de meeste opiniepeilingen heeft hij een ruime voorsprong op iedere mogelijke tegenstander – hoewel de grootste conservatieve partij, de PPP, haar kandidaat dit weekend nog moet aanwijzen.
Corruptieaffaires
Lee liet via zijn advocaat weten dat hij de uitspraak niet had verwacht, en dat hij „ongeacht wat [zijn] politieke tegenstanders zeggen zal doen wat het volk wil”. Het besluit van het hooggerechtshof staat Lee’s verkiezingsdeelname formeel niet in de weg, omdat hij nog niet onherroepelijk is veroordeeld. De nieuwe behandeling van zijn zaak zal vermoedelijk niet voor 3 juni worden afgerond.
Maar Lee is een omstreden figuur en de uitspraak zal opnieuw de discussie doen oplaaien over zijn geschiktheid als staatshoofd. Hij is verwikkeld in verschillende andere strafzaken, onder meer vanwege zijn rol bij een aantal corruptieaffaires in zijn tijd als burgemeester van de stad Seongnam en als gouverneur van de provincie Gyeonggi. Volgens Lee zijn die zaken „politiek gemotiveerd”.
Ook zijn politieke opvattingen stuitten in het sterk gepolariseerde Zuid-Korea op felle tegenstand van het conservatieve kamp. Hij bepleitte in het verleden toenadering tot Noord-Korea en betere betrekkingen met China, hoewel hij die standpunten recent afzwakte. In rechtse kringen is de vijandigheid tegenover China – dat volgens populaire complottheorieën zou hebben geprobeerd de parlementsverkiezingen te manipuleren – de laatste tijd sterk toegenomen. Op een persconferentie in de zuidelijke stad Busan werd Lee in januari 2024 door een tegenstander in zijn hals gestoken, maar hij kwam ervan af met lichte verwondingen.
Lee Jae-myung heeft in de meeste peilingen een ruime voorsprong op iedere mogelijke conservatieve tegenkandidaat.
Foto Kim Hong-ji/Reuters
Gezamenlijke tegenkandidaat
Lee’s tegenstanders zien in de uitspraak van het hooggerechtshof een kans om het politieke tij te keren. Voorverkiezingen binnen de PPP leidden eerder tot twee mogelijke presidentskandidaten – de aartsconservatieve Kim Moon-soo en voormalig partijleider Han Dong-hoon, die bekend staat als criticus van de gevallen president Yoon. Beide leggen het volgens de meeste peilingen kansloos af tegen Lee.
Maar donderdag maakte premier en waarnemend president Han Duck-soo, een 75-jarige technocraat en pragmaticus die het land leidt sinds Yoon in december werd geschorst, bekend zijn functies neer te leggen om „een nog zwaardere verantwoordelijkheid” op zich te nemen. De verwachting is dat hij vrijdag zijn kandidatuur voor het presidentschap bekend zal maken.
Lees ook
Zijn pragmatisme zal tijdelijk president Han in het verdeelde Zuid-Korea van pas komen
Ook Han Duck-soo, die nooit eerder een gekozen ambt bekleedde maar ruime ervaring heeft als bestuurder en diplomaat, heeft in de peilingen een flinke achterstand op Lee. Maar hij lijkt kansrijker dan Kim Moon-soo en Han Dong-hoon, vooral omdat hij ook gematigde kiezers zou kunnen trekken, waaronder progressieven die kritisch zijn over Lee. Binnen de PPP gaan stemmen op om samen met kleinere conservatieve partijen één kandidaat aan te wijzen die Lee kan verslaan. Han Duck-soo geldt als voorname kandidaat voor zo’n rol.
Toch is ook hij niet onomstreden. Han was premier en kabinetslid onder president Yoon, en critici verwijten hem onder meer onvoldoende te hebben gedaan om Yoon van zijn couppoging te weerhouden.
Met het aftreden van Han als premier en waarnemend president komen die rollen weer in handen van Choi Sang-mok. Die vervulde beide functies ook al even van eind december tot eind maart, nadat het parlement Han Duck-soo had geschorst. Het Constitutioneel Hof draaide die schorsing echter terug. Choi leidt het land tot in de verkiezingen van 3 juni een opvolger wordt aangewezen.
‘Kijk’, zei Ben van der Burg. „Het internet. Jij hebt bijvoorbeeld een soepsite, ja?” Dit ging Goedemorgen Nederland-presentatrice Welmoed Sijtsma net te snel. „Een soepsite?”, vroeg ze voorzichtig. „Oh!”, riep Van den Burg. „Soepgerechten.” „Oké”, zei Sijtsma, „ja ja, check check.” Een soepsite was dus een site met soepgerechten. Een soepgerechtensite, zo je wilt. Het beeld schoof terug naar het oranje bankje waar Van der Burg op zat; op het scherm achter hem stonden de logo’s van Google en ChatGPT met daartussen de letters „VS”. Mensen gebruiken namelijk steeds vaker ChatGPT als zoekmachine. En daar kwam Van den Burg over vertellen. Aan de hand van soep.
Dus stel je maar even voor: je hebt een soepsite. „En je hebt die pagina’s geoptimaliseerd. Dus iedereen gaat naar Google, ‘soep’, en dan brengt Google ze naar jouw soepsite. Google verdient héél veel geld daarmee – de kwartaalcijfers vorige week: gigantisch. Waarom? Meer advertenties. Heel veel geld. En jij verdient een beetje site met je soepgeld.”
Op dit punt van de uitzending was ik buitengewoon dankbaar dat ik in een tijd leef waarin je tv-programma’s op pauze kunt zetten, want ik moest even een paar dingen laten bezinken. Het punt waar Van der Burg naartoe werkte had misschien wel in één zin gepast: een groeiend aantal mensen verkiest ChatGPT boven Google omdat ze dat handiger en sneller vinden, maar omdat ChatGPT zijn informatie van andere websites haalt zonder je naar de desbetreffende pagina’s door te sturen, lopen die websites verkeer en inkomsten mis. Zoiets. Waarom zat ik dan te luisteren naar een item waarin het woord soep – ja, ik heb het geteld – meer dan twintig keer voorbijkwam? Waarom zijn er dagelijks minstens drie talkshowgasten die mijn brein breken met zinnen als „je verdient een beetje site met je soepgeld”? Breder getrokken: waar halen praatprogramma’s die gasten vandáán?
Langebaanschaatser
Vooral thema’s als tech en AI werken als een magneet op merkwaardige types. Van den Burg had van 1986 tot 1992 een carrière als langebaanschaatser en was vanaf 2022 ineens tech-specialist bij Vandaag Inside (SBS6). Nu wordt hij dus ook in die hoedanigheid opgevoerd bij Goedemorgen Nederland (NPO1). Bij Eva (NPO1) wordt intussen gerekend op Alexander Klöpping, die eens in de zoveel tijd komt vertellen of AI „ook jóúw baan komt overnemen”, of dat een vriendin van hem ChatGPT gebruikt als psycholoog. Voor een gesprek over het gebruik van AI in de zorg mochten er woensdagavond gelukkig mensen bij Jinek aanschuiven die daadwerkelijk verstand van zaken hadden. Die brengen misschien minder ronkende teksten voort om zo’n item mee te promoten op de socials, maar het item zelf wordt er veel inzichtelijker van. Nee, AI is geen wondermiddel. Maar je kunt er bijvoorbeeld wel de administratieve druk flink mee verminderen, legde intensivist en AI-specialist Jessica Workum uit.
Maar het meest fascinerende AI-experiment vindt toch wel plaats aan de desk van Nieuws van de dag (SBS6). Ik weet niet wat voor chip ze in Malou Petter hebben gestopt, maar het voormalige NOS-gezicht Malou Petter lijkt volledig geherprogrammeerd tot Fox News-presentatrice. De laatste tijd gaat ze meestal nog twee stappen verder dan haar gasten. Zo vond ze het woensdagavond ergerlijk dat in twijfel werd getrokken of Faber verantwoordelijk was voor de dalende asielcijfers. „De kijker – of eh, de kiezer”, zei Petter, „die wilde dit heel graag. Dus linksom of rechtsom, de kiezer zal het een worst wezen. Die denkt: de aanvragen zijn naar beneden.”
Een interessante ontwikkeling, maar opbeurend kun je Petters transformatie niet noemen. Als die onomkeerbaar blijkt, wordt het op den duur misschien tijd voor een carrièreswitch. Iets in de soepbusiness, bijvoorbeeld. Gratis tip: de domeinnaam soepsite.nl is nog beschikbaar.
Je hebt gedoucht, de kraan dichtgedraaid, de douche drooggewist, je aangekleed, en dan ineens: een flinke scheut water stroomt zomaar uit de douchekop. Een soort gekke oprisping, terwijl de douche door de dag heen niet drupt. Hoe kan dat?
Het gebeurt bij een grote regendouche vaker dan bij een gewone douche, lezen we op consumentenfora. Je moet de douchekop na het douchen scheef zetten, of juist niet, wordt er geopperd, of de kraan even omzetten van regendouche naar handdouche. Maar wat is er dan aan de hand? Is de kraan toch lek?
„Dat is geen lek, maar eerder nadruppelen van het water dat al in de douchekop zit”, oppert iemand. „Zoals sommigen onder ons eens goed moeten schudden na het plassen om dat nadruppelen te vermijden.” Waarvan akte.
Maar waardoor gebeurt het bij de douche dan spontaan, en pas na een tijdje? Via een interessante brochure over de wiskunde achter fenomenen in waterleidingen komen we terecht bij Sioux Technologies, een Eindhovens bedrijf dat andere bedrijven helpt met software, hardware en ‘mathware’: wiskunde om systemen en processen te verbeteren. Philip Ruijten van Sioux heeft even over onze vraag gebrainstormd met zijn collega’s.
„Het heeft te maken met drukveranderingen”, zegt hij. Als je de kraan uitdraait, zitten doucheslang en douchekop nog vol met water. Ruijten kan verschillende situaties bedenken waarin een deel van dat water uit de douchekop loopt zodra de druk daarin verandert. „Bijvoorbeeld als je plotseling de deur van de badkamer naar buiten toe opent, waardoor er onderdruk ontstaat in de badkamer. Of het water in de douchekop koelt af en neemt dan minder ruimte in. Zodra er een beetje lucht bij kan, loopt de hele douchekop leeg.”
Hoezeer dat speelt, hangt volgens Ruijten af van het ontwerp van de douchekop. „Je zou even moeten bellen met een verkoper van douchekoppen.”
Binnenwand en gaatjes
Prima tip. We bellen met sanitairproducent Hansgrohe. „Die hele douchekop zit vol met warm water”, zegt Carlos Frasquet. „Ondanks de gaatjes onder in de douchekop blijft dat water hangen, vanwege adhesie: de aantrekkingskrachten tussen het water en de binnenwand van de douchekop en de gaatjes.”
De gaatjes zijn klein, dus de adhesiekrachten zijn relatief groot. En als er boven in het ‘dak’ van de douchekop geen lucht in lekt, dan houdt ook onderdruk het water op zijn plek: het water kan er niet uit lopen zolang er niets voor in de plaats komt. Net zoals je een vol rietje verticaal kunt houden zonder dat de limonade eruit loopt, zolang je je vinger op de bovenkant houdt.
Maar nu koelt dat water in de douchekop af. Het krimpt een heel klein beetje. En misschien verdampt er wat. „Dan kruipt er lucht door de gaatjes naar binnen, langs de rand van de douchekop omhoog, en de adhesie wordt opgeheven. Dan kan al het water eruit vallen.”
Wat is ertegen te doen? „Een handdouche kun je na het douchen rechtop in de houder zetten, zodat de gaatjes naar voren wijzen in plaats van naar onderen”, zegt Frasquet. „Dan loopt het water er meteen uit.” Bij een regendouche kan dat niet, maar dan helpen wellicht de tips op de fora.
Of je kunt de oprisping accepteren en gewoon even wachten met het droogmaken van je douche.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131609814-34915e.jpg|https://images.nrc.nl/4QNLQKk1oRvYHD5WbGaYSbe4pIo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131609814-34915e.jpg|https://images.nrc.nl/vJ5hJo7HmlAsXuS0zDSKI33ezdM=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131609814-34915e.jpg)
