N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Karel de Grote en Ivan de Verschrikkelijke kent iedereen wel, maar er zijn nog veel meer heersers met opvallende bijnamen. Bart Funnekotter stelt ze aan u voor. Deze week: een vorst die zoveel vocht dat iedereen hem zat was.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97142190-af4c73.jpg)
Foto ARTOTHEK Bayerische Staatsgemäldesammlungen
Sommige heersers hebben zo’n kleurrijk leven dat ze aan één bijnaam niet genoeg hebben. Dat was bijvoorbeeld het geval bij Albrecht II von Brandenburg-Kulmbach, die er drie had. Deze vorst reageerde als iemand Bellator, Ächter of Alcibiades riep. Onder die laatste bijnaam is hij de geschiedenis ingegaan. Wie het verhaal van de Peloponnesische Oorlog kent, weet dan genoeg.
Albrecht werd in 1522 geboren als de zoon van markgraaf Kasimir von Brandenburg-Kulmbach en Susanna von Bayern. Zijn vader stierf toen hij vijf jaar oud was, waarna zijn moeder hertrouwde en haar zoontje achterliet op slot Plassenburg in Kulmbach.
Wapens en wijn
De opvoeding van Albrecht werd verzorgd door twee ooms, van wie de ene katholiek en de andere protestant was. In het door godsdiensttwisten verscheurde Duitsland was dat onhandig, maar de jongen haalde er zijn schouders over op. Hij was meer geïnteresseerd in wapens en wijn. Het verhaal wil dat hij na een drankgelag ooit vier dagen in coma lag.
Nadat hij de jaren des onderscheids bereikt had, gordde Albrecht zijn zwaard om. Hij nam deel aan de Schmalkaldische Oorlog aan de zijde van keizer Karel V. Die was katholiek en Albrecht was protestant, maar met zijn dienst aan de Habsburgers zette hij een familietraditie voort.
Albrecht vocht dapper, maar werd gevangengenomen. Toen hij na afloop van de oorlog vrijkwam en naar zijn zin onvoldoende beloond werd door de keizer, was het afgelopen met zijn trouw aan Karel. Hij ontketende met andere protestantse heersers de Vorstenopstand, die uitmondde in de Tweede Markgravenoorlog.
Hij ontketende met andere protestantse heersers de Vorstenopstand, die uitmondde in de Tweede Markgravenoorlog
Dit verraad deed denken aan het optreden in de Peloponnesische Oorlog van Alcibiades, een generaal uit de vijfde eeuw v. Chr. Die was voor zowel de Atheners, Spartanen als Perzen in het krijt getreden. Albrechts eerste bijnaam was binnen.
Nadat hij een plundertocht in Beieren had gehouden, strafte keizer Karel Albrecht in 1552 met de Reichsacht (Rijksban). De markgraaf was hiervan niet onder de indruk en bleef steden belegeren en veldslagen leveren. Zijn tweede bijnaam Bellator – (Strijder) was dan ook dik verdiend.
Spuugzat
Op 9 juli 1553 delfde Albrecht in de slag bij Sievershausen het onderspit tegen een verband van vorsten die zijn oorlogszucht spuugzat waren. De belangrijkste steden op zijn grondgebied gingen in vlammen op en de geslagen overloper vluchtte naar Schweinfurt.
Keizer Karel deed hem opnieuw in de ban – waardoor Albrecht nu ook de Ächter werd genoemd (meervoud van twee keer Reichsacht). Hij gooide nog één keer met de dobbelstenen, op 13 juni 1554 in de slag bij Schwarzach, maar de Bellator verloor en snelde naar Frankrijk.
Als een heuse Alcibiades bood hij er koning Hendrik II zijn diensten aan. Die was niet geïnteresseerd, waarna Albrecht bij zijn zus ging wonen. Daar ging zijn gezondheid rap achteruit. Hij stierf op 34-jarige leeftijd – in zijn bed en niet door moordenaarshand, zoals de eerste Alcibiades overkwam.
