142 decreten, 1 wet en 9,6 biljoen dollar verdampt: dit waren de eerste 100 dagen van Trump

100 dagen

In de eerste honderd dagen van zijn tweede presidentschap raast Donald Trump als een wervelwind door de Amerikaanse instituties. Hij laat een spoor van vernieling achter in de federale overheid, migrantengemeenschappen, op universiteiten, in wetenschappelijk onderzoek en de geschiedschrijving. In ontwikkelingshulp en bondgenootschappen, media en advocatuur, klimaat- en diversiteitsbeleid. Hij brengt de rechtsstaat én de economie aan het wankelen. Amerikaanse media bestempelen de afgelopen maanden vrijwel unaniem als ‘de meest baanbrekende’ sinds de beginperiode van Franklin Roosevelts presidentschap in 1933. In een interview met The Atlantic deze week zegt Trump over het verschil tussen zijn eerste termijn, acht jaar geleden, en nu: „De eerste keer had ik twee dingen te doen: het land besturen en overleven” – gehinderd door eigen partij en personeel. „De tweede keer bestuur ik het land en de wereld.”

Maar wat heeft de 47ste president de afgelopen honderd dagen werkelijk voor elkaar gekregen?

 

142 decreten

Het begon achter een houten bureautje in een sporthal in Washington. Toegejuicht door 20.000 aanhangers tekende hij met zijn kenmerkende Sharpie-viltstiften de eerste van inmiddels 142 presidentiële decreten. Deze executive orders waren allemaal voorbereid door een entourage van loyale medewerkers in Trumps jaren van politieke ballingschap. Project 2025, de door een conservatieve denktank opgestelde blauwdruk waar hij zich in de campagne van distantieerde, wordt nu grotendeels uitgevoerd. (Inclusief een 24 pagina’s lange strategie voor het afschaffen van papieren rietjes.)

De decreten moeten Trump afschilderen als een sterke leider, die het land en de wereld naar zijn hand zet. Ze vervullen de dromen van aanhangers en boezemen hun mikpunten angst in. Maar de inhoud van veel decreten gaat zijn macht als president te boven. Hij kan de grondwet niet veranderen, noch de macht van het Congres overnemen. Niet elke staat buigt naar zijn wil. De decreten zijn in grote mate wensdenken. Trump wíl het beleid bepalen, zonder daar de middelen voor te hebben. Hij dwingt verandering af, maar zijn wil is geen wet.

 

210 rechtszaken

Hoe controversieel en juridisch wankel veel van Trumps beleid is, blijkt uit de honderden rechtszaken die er al tegen hem zijn aangespannen. Vooral wegens de ontmanteling van de federale overheid en het uitzettingsbeleid. Door Democratisch geleide staten, actiegroepen en getroffen individuen. In 123 gevallen hebben rechters – in ieder geval tijdelijk – zijn plannen doorkruist. Meestal schikt de president zich daarnaar, terwijl hij het besluit aanvecht. Met cruciale uitzondering van de zaak van Kilmar Abrego Garcia, een immigrant zonder verblijfspapieren die in weerwil van een gerechtelijke uitspraak werd uitgezet naar El Salvador en daar in een beruchte gevangenis werd opgesloten. De Trump-regering onderneemt geen zichtbare stappen om hem terug te halen, zoals het Hooggerechtshof wel heeft bevolen.

Ondertussen worden de FBI en officieren van justitie – die in de VS onder direct bevel staan van de justitieminister en opperaanklager Pam Bondi – brutaalweg ingezet om Trumps agenda uit te voeren. Burgerrechten verliezen prioriteit. Journalisten mogen hun bronnen niet langer beschermen. Anti-corruptiezaken sterven een stille (of in het geval van burgemeester Eric Adams: luidruchtige) dood.

Een ambtenaar van het ministerie van Justitie zegt te zijn ontslagen omdat ze weigerde acteur en Trump-aanhanger Mel Gibson z’n wapenvergunning terug te geven. Afgelopen week arresteerde de FBI een rechter in Wisconsin nadat zij een migrant zou hebben geholpen de rechtbank uit te glippen zonder opgepakt te worden door de immigratiepolitie. Rechters worden niet alleen fysiek bedreigd en bestookt met (kansloze) afzettingsprocedures, maar zijn nu ook direct doelwit van de uitvoerende macht.

 

3 uitgezette kinderen

Dit weekend kwamen drie in de VS geboren kinderen – en dus Amerikaanse burgers – in het nieuws die met hun illegaal geïmmigreerde moeders zijn uitgezet naar Honduras. De moeders kregen, volgens hun advocaten, niet de kans de kinderen bij Amerikaanse familie onder te brengen. Onder wie een vierjarig kankerpatiëntje dat acute zorg nodig heeft.

Ondanks alle aandacht voor, en spektakel rond, arrestaties van migranten, wil het met hun uitzetting nog niet zo vlotten. Maandag schepte ‘grens-tsaar’ Tom Homan op dat tot nu toe 139.000 migranten uitgezet zijn. Volgens de officiële statistieken zijn dat er ‘slechts’ 57.000 – minder uitzettingen dan onder Trumps voorganger Joe Biden vorig jaar.

Waar Trump wel bliksemsnel in is geslaagd: afschrikking. In maart telden grensbewakers iets meer dan 7.000 mensen die een poging waagden om de Amerikaanse zuidgrens over te steken. In december 2023 waren dat bijna 250.000 mensen. Zo hindert zijn eigen succes Trump om de belofte van één miljoen uitzettingen in zijn eerste jaar waar te maken: er zijn veel minder relatief gemakkelijk uit te zetten nieuwkomers.

 

9,6 biljoen dollar verdampt

Goedkopere boodschappen. Minder betalen aan de pomp. Een einde aan inflatie. Minder belastingen. Terug naar de Trumpiaanse economie van voor de coronapandemie, waar veel Amerikanen nostalgisch over zijn. Naast migratie waren economische beloftes dé reden voor twijfelende kiezers om Trump te prefereren boven Kamala Harris. Dat hij tegelijkertijd zei importheffingen te willen invoeren, werd niet als erg relevant gezien. De meeste burgers hadden er in zijn eerste termijn weinig van gemerkt. En de boeren die leden onder de handelsstrijd met China, zijn destijds gecompenseerd voor de schade.

Hoe anders was het toen Trump ditmaal onmiddellijk ruzie zocht met Canada en Mexico en vervolgens een wereldwijde handelsoorlog ontketende op basis van onnavolgbare berekeningen. Bijna tien biljoen dollar verdampte op de aandelenbeurzen, niet alleen van rijke tech-beleggers, maar ook uit pensioenpotjes van gewone Amerikanen. De dollar kelderde.

Toen ook de Amerikaanse kredietwaardigheid wankelde, stelde Trump alle heffingen uit, behalve die op Chinese producten, al bedacht hij daarop ook nog allerlei uitzonderingen. Het bloeden werd gestelpt, maar waarschuwingen voor een recessie blijven en het consumentenvertrouwen is niet hersteld. Bovendien zijn er nog altijd genoeg mensen in het Witte Huis die de heffingen een goed idee vinden.

 

40 procent steun

Trumps populariteit neemt rap af. Volgens onderzoeksinstituut Pew steunt 40 procent van de kiezers hem nog, peilingen van The New York Times, The Washington Post en Fox News laten vergelijkbare percentages zien. De importheffingen, zijn stijl van regeren en het risico op een confrontatie met de rechterlijke macht schrikken kiezers af die hem niet onvoorwaardelijk steunen. Trump zelf kan er niet meer op afgerekend worden, ondanks zijn geflirt met een ongrondwettelijke derde termijn – waarover hij in het interview met The Atlantic ineens zei: „Dat is niet iets wat ik nu van plan ben te doen.”

De vorige president die er na honderd dagen zo slecht voor stond – Trump, acht jaar geleden – deed zijn partijgenoten in het Huis van Afgevaardigden veel pijn bij de tussentijdse Congresverkiezingen. Kiezers zijn kritisch over wat Trump doet en over hoe hij het doet.

 

58.486 ontslagen ambtenaren

Trump gaat volgens velen te snel, te hard en te ver met zijn regeren-bij-decreet en met de onverkozen Elon Musk als overheidssloper. Volgens onderzoek van The New York Times verloren tot nu toe bijna 60.000 ambtenaren hun baan, al wordt een flink deel daarvan nog doorbetaald en/of mag op last van de rechter weer aan het werk. Zo’n 76.000 ambtenaren lieten zich uitkopen – op een totaal van ongeveer 3 miljoen federale ambtenaren, verspreid over het hele land.

Ministeries worden nog steeds verder ontmanteld, overheidstaken geschrapt. Het motto: eerst slopen en pas als het echt misgaat, herstellen. Dat maakt niet alleen ambtenaren angstig en onzeker, maar ook burgers die afhankelijk zijn van hun diensten of van overheidssteun. Het door Trump en Musk verzonnen Departement van Overheidsefficiëntie (DOGE) heeft nog geen fractie van de aangekondigde bezuinigingen behaald. Musk lijkt Washington binnenkort weer te verlaten.

 

0 vredesakkoorden

Amerikanen winden zich, volgens de opinieonderzoeken, beperkt op over Trumps buitenlandse beleid. Zijn dreiging om het NAVO-bondgenootschap te ontmantelen is bedolven onder een stortvloed aan decreten, besluiten en media-optredens, volgens het devies van zijn oude adviseur Steve Bannon: ‘flooding the zone with shit’.

Retoriek richting Canada, Groenland en Panama wordt nauwelijks gehoord. Het afschaffen van ontwikkelingshulp, bij zijn aantreden, voelt al een eeuwigheid geleden. Toch deed Trump in zijn campagne belangrijke beloftes wat betreft vrede in de wereld die hij nog op geen enkele manier heeft weten waar te maken. Hij zou oorlogen onmiddellijk beëindigen en zich niet verder in internationale conflicten mengen.

Na een staakt-het-vuren in Gaza, gesloten vlak voor zijn inauguratie, zet Israël de bombardementen en uithongering van de Palestijnen weer ongestoord voort. Vrede in Oekraïne bewerkstelligde Trump niet in de beloofde ‘eerste dag’, noch op dag honderd. De eerste Republikeinen sputteren over hoe Trump zich voor Poetins karretje laat spannen in onderhandelingen waarin de Amerikaanse regering Zelensky onder druk zet om akkoord te gaan met onacceptabele annexaties. Het besluit om, tegen Trumps isolationistische belofte, harder op te treden tegen de Houthi’s in Jemen zorgde voor het – tot nu toe enige echte – politieke schandaal, toen bleek dat de presidentiële topadviseurs hun geheime besprekingen voerden in een onbeveiligde Signal-appgroep, waarvoor ook nog eens per ongeluk een journalist was uitgenodigd.

 

1 wet

Dat Trump per decreet probeert te regeren is niet alleen omdat hij zo snel mogelijk zo veel mogelijk van de status quo wil slopen, maar ook omdat het Congres hem er niet bij helpt. Ondanks de tomeloze gehoorzaamheid van de meeste Republikeinen aan hun leider, gebeurt er in het Huis en in de Senaat vrijwel niets. Behalve de noodwetjes om de overheid te blijven financieren heeft het Congres in de afgelopen honderd dagen één noemenswaardige wet aangenomen: de Laken Riley Act. Die dwingt de minister van Binnenlandse Veiligheid om illegale immigranten voor relatief kleine vergrijpen vast te zetten en niet langer vrij te laten in afwachting van een proces.

 

24 dagen golfen

Elke dag is er nieuws rond Trump. Hij tekent zijn decreten, ontmoet buitenlandse leiders, verschijnt bij een sportevenement of vindt een andere manier om in beeld te zijn. Biden was soms weken onzichtbaar. Maar Trump laat het werk grotendeels aan anderen. Bijna een kwart van de dagen dat hij weer aan de macht is, was hij te vinden op de golfbaan.

Delen





Mail de redactie