„Welke vaatwastabletten gebruiken jullie?” Kevin, de witgoedspecialist, zit op zijn knieën, met zijn hoofd in onze afwasmachine. Kevins hoofd verschijnt weer. „Kijk, deze rubberen ring van de afvoer is helemaal verteerd. Jullie blokjes zijn te agressief.” „Ik zie dat vaker”, vervolgt hij. „Een klant gebruikte vaatwastabletten bedoeld voor horecavaatwassers. Bij hem was alles vergaan. Vier maanden later kom ik bij zijn buurvrouw. Ook alles verteerd. Dus ik vraag haar welke blokjes ze gebruikt. En wat denk je? De vaatwastabletten die ze van haar buurman had gekregen!”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Door de grote explosie van afgelopen zaterdag in de Iraanse haven van Shahid Rajaee zijn inmiddels zeventig mensen overleden en meer dan 1.200 mensen gewond geraakt. Dat melden internationale persbureaus. De brandweer slaagde er maandagavond in het vuur gedeeltelijk onder controle te krijgen, maar het nablussen zal nog zeker twee tot drie weken duren, melden autoriteiten.
Ook het verwijderen van alle containers kan nog zeker twee weken in beslag nemen en mogelijk loopt het dodental in die periode op. Volgens de staatstelevisie zijn ongeveer 22 mensen nog vermist en hebben de autoriteiten 22 andere lichamen nog niet kunnen identificeren.
Over de oorzaak van de explosie bestaat nog altijd geen zekerheid. Volgens de Iraanse autoriteiten is de ramp het gevolg van „niet-naleving van veiligheidsprincipes”, maar er moet nog onderzoek gedaan worden om de exacte oorzaak vast te stellen. Er is wel een aantal mensen gearresteerd voor mogelijke betrokkenheid of nalatigheid. De gouverneur van de provincie Hormozgan sluit sabotage uit. „Die hypothese is ongegrond”, verklaarde hij maandagavond op de staatstelevisie.
Oorzaak onzeker
Shahid Rajaee, gelegen aan de Straat van Hormuz, is een van de grootste en belangrijkste havens van Iran. De explosie zou tientallen kilometers verderop te horen zijn geweest. De brand brak vermoedelijk uit in een containeropslag waar gevaarlijke en chemische stoffen opgeslagen zouden zijn. De containers vlogen daarop in brand.
Volgens reddingsdiensten is het volledig blussen van de brand een langdurig proces. „De containers moeten een voor een geopend, geïnspecteerd en met water gekoeld worden”, aldus een woordvoerder van de brandweer, geciteerd door persbureau Ilna. De lokale autoriteiten hebben weer de controle over de rampplek.
„Sandra is thuis, maar niet zoals we droomden”, bevestigde Kisha Domínguez maandag tegenover de Spaanse krant El País de dood van haar zus Sandra Estéfana Domínguez Martínez, een Mexicaanse mensenrechtenactivist die bijna zeven maanden werd vermist.
Het Openbaar Ministerie van de zuidelijke staat Oaxaca vond op 24 april de lichamen van de 38-jarige Domínguez en haar man Alexander Hernández in twee graven in een gebouw in de aangrenzende staat Veracruz. Het stel werd sinds 4 oktober vermist en werd slachtoffer van „een regionale criminele cel”, concludeert het OM.
Haar familie vindt dat de autoriteiten de zaak niet goed hebben onderzocht. De verdwijning van Domínguez en haar man volgde op langdurige bedreigingen. Domínguez had onthuld dat overheidsfunctionarissen in Oaxaca in Whatsapp-groepen discriminerende en seksistische berichten over inheemse vrouwen deelden, net als foto’s van naakte vrouwen, zonder toestemming. De lokale politicus Humberto Santos trok zich in 2021 terug als kandidaat voor het congres van de staat Oaxaca, nadat bleek dat hij een Whatsapp-groep had aangemaakt waarin hij het delen van intieme foto’s van inheemse vrouwen aanmoedigde.
Vrouwenrechten
Het activisme van Domínguez begon in 2009. Toen er op haar universiteit een golf berovingen plaatsvond, profileerde ze zich als studentenleider. Ze maakte zich ook hard voor het inheemse volk Mixe, waar ze zelf ook van afstamde. Maar ze werd regionaal vooral bekend omdat ze als advocaat vrouwen verdedigde in zaken rond verdwijningen, femicide, en huiselijk en digitaal geweld, met als hoogtepunt haar onthullingen over de seksistische Whatsapp-groepen binnen de regionale overheid.
Opkomen voor mensenrechten is in het door bendegeweld en verdwijningen geteisterde Mexico niet zonder risico. 125.000 mensen staan in het Latijns-Amerikaanse land alleen al geregistreerd als vermist. Ook – vaak dodelijk – geweld tegen vrouwen is wijdverbreid. Een collega die Domínguez van jongs af aan kende, typeerde haar in november in El País als iemand die nooit toegaf aan angst en bedreigingen altijd deelde met collega’s, behalve in de weken voor haar verdwijning.
Lees ook
Na ontdekking van een ‘vernietigingskamp’ van een drugskartel zoekt Mexico weer even naar zijn vele vermisten
Intimidaties
De bedreigingen tegen Domínguez begonnen in 2023 nadat zij opnieuw een seksistische groepsapp binnen het regiobestuur blootlegde. Ze richtte haar pijlen onder meer op de hoge ambtenaar Donato Vargas, die ook al bij de eerdere appgroep betrokken was geweest. De activist begon volgens El País intimiderende telefoontjes te krijgen en ook haar collega’s werden lastiggevallen. Ze zouden onder meer berichten hebben gekregen waaruit bleek dat de afzender wist waar zij zich bevonden. Met succes: Domínguez nam afstand van haar omgeving en reageerde niet meer op collega’s. „Ze hebben haar het zwijgen opgelegd”, zei een anonieme bron tegen El País.
Het regiobestuur ontkende na de verdwijning in een persconferentie dat de ambtenaar Vargas er iets mee te maken zou hebben. Ondanks veelvuldig aandringen van de familie weigerden de autoriteiten aanvankelijk een mogelijke link tussen het activisme van Domínguez en haar verdwijning te onderzoeken. Later zeiden ze dat „alle onderzoekslijnen” openstonden.
Met onder meer sit-ins bleef de familie de druk opvoeren om werk te maken van het onderzoek naar de verdwijning. Sandra’s zus Kisha verklaarde in november dat ook de familie meermaals was geïntimideerd door in het zwart geklede personen op motoren, die zouden hebben gedreigd dat de zoektocht naar Domínguez werd gestaakt. Volgens de collega wilde het regiobestuur haar niet vinden, „omdat dan alle duistere aspecten van deze zaak aan het licht zouden komen”.
Volgens het OM wijst onderzoek maandag naar leden van criminele cellen in de staat Veracruz, „precies de onderzoekslijnen die vanaf het begin zijn uitgezet”. Eerder werd de auto van het stel al leeg aangetroffen en werd een man gearresteerd die de telefoon van Domínguez bij zich had. Inmiddels is ook een vrouw gearresteerd.
De familie blijft vooral teleurgesteld in de autoriteiten achter en spreekt maandag van een „pijnlijke en krachtige weerspiegeling van de realiteit” in Mexico.
De stichting Goedwerk, die afgewezen asielzoekers laat terugkeren naar hun land van herkomst, heeft zichzelf opgeheven. Er loopt een onderzoek van het ministerie van Asiel en Migratie naar de besteding van subsidies door de Amsterdamse terugkeerorganisatie, schrijft het ministerie na vragen van NRC.
Tot de opheffing begin deze maand werd Goedwerk door de overheid betaald om afgewezen asielzoekers terug te laten keren naar hun land van herkomst. De Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V), onderdeel van het ministerie van Asiel en Migratie, huurt hiervoor een aantal niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) in. Goedwerk ontving 900.000 euro (voor twee jaar) van de DT&V, en jaarlijks een half miljoen euro van de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. Voor dit geld voerde de stichting gesprekken met honderden vreemdelingen over de mogelijkheden van ‘vrijwillig vertrek’ – en hielp ze daarbij.
NRC onthulde in augustus dat migranten door Goedwerk soms onder druk werden gezet om terug te keren, of werden verleid met leningen die zij zouden ontvangen in hun land van herkomst. Goedwerk-oprichter Elias Brhane, ondernemer in Amsterdam, zou hen geld lenen uit eigen zak. NRC sprak terugkeerders die zeiden dat beloften niet werden nagekomen.
Vorig jaar keerden zestien personen terug via Goedwerk
Na de publicatie zag het ministerie „aanleiding” om „nader onderzoek” in te stellen naar de verstrekte subsidies aan Goedwerk, zegt een woordvoerder. In november vorig jaar besloot het ministerie de vooruitbetaling van de subsidie stop te zetten. Ondanks het opheffen van Goedwerk gaat het onderzoek volgens het ministerie door, om te achterhalen of aan de subsidievoorwaarden is voldaan.
Goedwerk zegt dat er afgelopen november een „controle” is geweest, maar dat er geen onderzoek plaatsvindt naar „de bevindingen”. „Tijdens de controle heeft Goedwerk aan de DT&V te kennen gegeven dat het aantal terugkeerders sterk is teruggelopen.” Omdat het aantal terugkeerders bleef afnemen, zou Goedwerk het project hebben gestopt.
‘Gemene streek’
Goedwerk speelde een belangrijke rol in het terugkeerbeleid. Het richtte zich nadrukkelijk op ‘lastige gevallen’ die niet wilden vertrekken en veelal niet kunnen worden uitgezet door de overheid. Daarvoor werkte de stichting nauw samen met de DT&V, die asielzoekers gedwongen kan uitzetten. Dat leidde tot spanningen. Zo betichtte Elias Brhane de overheidsdienst van het leveren van een „gemene streek” met een uitgezette vreemdeling. „Sommige regievoerders van de DT&V zijn niet te vertrouwen”, zei hij vorig jaar tegen NRC. Brhane doelde op een man die nog door Goedwerk werd begeleid, maar plots zonder waarschuwing werd opgepakt en uitgezet naar Marokko.
Op basis van de verkregen subsidie van de DT&V zou Goedwerk minimaal honderd vreemdelingen moeten laten terugkeren. In plaats daarvan keerden vorig jaar zestien personen terug via Goedwerk. „Een stuk minder” dan in voorgaande jaren, schrijft de stichting in haar jaarverslag, zonder er een verklaring voor te geven. „De redenen waarom mensen er voor kiezen om wel of niet terug te keren, blijven altijd ontzettend persoonlijk”, aldus het jaarverslag.
Voor de gemeenten Rotterdam, Amsterdam en Eindhoven begeleidde Goedwerk de terugkeer van mensen vanuit de opvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers – bekend als de ‘bed-bad-broodregeling’. Daar bereikte Goedwerk vorig jaar nog minder resultaat: van de 85 mensen die Goedwerk begeleidde, keerden er 5 daadwerkelijk terug.
In totaal vertrokken vorig jaar 3.200 vreemdelingen vrijwillig uit Nederland, en werden er 2.700 gedwongen uitgezet.
Lees ook
Ondernemers lopen binnen door uitbuiting van arbeidsmigranten op asielschepen
