Na zijn iconische gesprek met Zelensky voert Trump de druk op Poetin op

Posted on April 27, 2025 by admin

De schikking van de gasten had veel weg van een statement. De protocol-chefs van het Vaticaan hadden zaterdag tijdens de uitvaart van paus Franciscus het alfabet als leidraad genomen. De hoogwaardigheidsbekleders zaten op volgorde van de Franse naam van hun land. Zo kwamen de Trumps van les États-Unis op de eerste rij terecht tussen de presidenten van Finlande en Estonie en zaten ze niet ver van de Franse president Emmanuel Macron. President Zelensky zat even verderop, naast de president van India. Volgens het alfabet had Ukraine daar niets te zoeken – maar het was wél de eerste rij.

Het was voor Zelensky een belangrijke en beladen dag. Hij ontmoette in Vaticaanstad voor het eerst na zijn dramatisch verlopen bezoek eind februari aan het Oval Office, waar hij werd weggezet als ondankbaar sujet, de man van wie hij afhankelijk is en die de afgelopen weken wel heel erg op de hand van zijn vijand is. Bovendien circuleert sinds een kleine week een rudimentair onderhandelingsvoorstel van de VS dat weliswaar heel veel vragen oproept, maar voor Oekraïne nauwelijks acceptabel lijkt en Rusland in de kaart speelt. Het hielp ongetwijfeld dat er spontaan geapplaudisseerd werd toen de Zelensky’s het plein voor de Sint-Pieter opliepen.

En dan was er natuurlijk die foto, verspreid door de presidentiële persdienst van Oekraïne. Twee leiders dicht tegenover elkaar op stalen stoeltjes met rode bekleding in de basiliek, met op achtergrond nog net een flard van het zwarte gewaad van een geestelijke die zich uit de voeten lijkt te maken. Zelensky in het zwart, Trump in een voor een begrafenis te licht blauw, al had hij afgezien van een rode das. Visueel is Trump op de foto in het voordeel: de grote man in blauw lijkt de situatie te domineren.

Historische ontmoeting

Wat zich er echt afspeelde is alleen, vaaglijk, af te lezen aan de verklaringen die achteraf werden gegeven. Zelensky zei dat het een historische ontmoeting geweest zou kunnen zijn en hij bedankte Trump voor het gesprek. „We bespraken veel. Hoop op resultaten op alle besproken onderwerpen. Bescherming van onze mensen. Volledig en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren. Betrouwbare en duurzame vrede die voorkomt dat er weer een oorlog uitbreekt.”

Trump deed na afloop iets opmerkelijks: nadat hij weken erop had gehamerd dat Zelensky niet zo veel praatjes moet hebben, leek hij nu de druk op de Russische president Poetin op te voeren. „Er is geen reden voor Poetin om raketten op burgers af te vuren, op steden en dorpen”, schreef hij op sociale media. „Ik vraag me af of hij de oorlog eigenlijk wel wil beëindigen, of dat hij mij aan het lijntje houdt.” Trump opperde ook pressiemiddelen, zoals sancties.

Toneelstukje op tv

Poetin was niet bij de uitvaart. Hij probeerde de aandacht af te leiden met een toneelstukje op tv. Tijdens een videovergadering met zijn legerchef die op tv werd uitgezonden meldde deze dat de Russische regio Koersk, die Oekraïne had bezet, volledig is heroverd. Kyiv deed de claim af als propaganda.

Het rudimentaire vredesvoorstel van de VS voorziet onder andere in erkenning van de Krim als Russisch grondgebied, intrekken van sancties tegen Rusland en het de-facto afstaan van ongeveer 20 procent van Oekraïens grondgebied aan Rusland. NAVO-lidmaatschap is geen optie. Zowel voor Zelensky als voor Europa zijn die voorwaarden niet of nauwelijks acceptabel. Als de VS aan deze uitgangspunten vasthouden, komt Europa op een akelige manier klem te zitten tussen Washington en Kyiv -eigenlijk wordt het dan kiezen tussen Trump en Zelensky.

Een andere ontmoeting waar vooraf veel over was gespeculeerd was die tussen Trump en EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. De twee hadden elkaar sinds Trumps comeback nog niet gesproken, terwijl er met Oekraïne én een handelsoorlog genoeg gespreksstof is. In Rome begroetten ze elkaar kort en kwamen overeen elkaar binnenkort langer te spreken, aldus de woordvoerder van Von der Leyen. Concrete afspraken werden niet gemaakt.

Gedogen geluidsoverlast Schiphol blijkt ‘juridisch kwetsbaar’: eerste gemeente gaat handhaving afdwingen

admin
April 28, 2025
0

Het gedogen van overtredingen van geluidsnormen op Schiphol is „juridisch kwetsbaar”, constateert de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De luchthaven overschrijdt al jaren de wettelijke geluidsnormen en de inspectie gedoogt dit al ruim tien jaar. Bewoners die last hebben van geluidsoverlast kunnen zich hierdoor nergens op beroepen. Waar dit gedogen voorheen nog te verdedigen was, wordt dat nu steeds moeilijker, schrijft de ILT in interne stukken, die zijn vrijgegeven na een beroep op de Wet open overheid (Woo) door milieuorganisaties MOB (Mobilisation for the Environment) en Schipholwatch.

De „juridische kwetsbaarheid” kan de ILT mogelijk al snel in de problemen brengen. De gemeenteraad van Uithoorn besloot afgelopen donderdag unaniem om een handhavingsverzoek in te dienen bij de ILT om het gedogen te stoppen. In de afgelopen tien jaar kwam de geluidsoverlast in Uithoorn ieder jaar boven de wettelijke grens uit, met uitzondering van de coronajaren, toen er veel minder werd gevlogen. Vorig jaar was de geluidsoverlast 20 procent hoger dan wettelijk toegestaan. De gemeenteraad vindt dit niet langer acceptabel.

De ILT schrijft in interne stukken uit december 2023 dat het gedogen bij de rechter moeilijk te verdedigen is. „Garanties uit het verleden gelden niet” en „oude uitspraken”, onder meer van de rechter die voorheen oordeelde dat gedogen was toegestaan, bieden „geen of minder houvast”, schrijft de ILT.

Hoogleraar internationaal en Europees recht Henri de Waele van de Radboud Universiteit onderschrijft de inschatting van de ILT. Op verzoek van NRC bekeek hij de onderbouwing van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om de ILT te verplichten om te gedogen. Die onderbouwing is volgens De Waele „te mager”: er zijn tal van EU-regels die „met voeten worden getreden” als gevolg van de gedoogsituatie, onder meer op het gebied van mensenrechten en bescherming tegen geluidsoverlast. Hij noemt het „ontgoochelend” dat die regels, bedoeld om burgers te beschermen, niet zijn meegewogen.

Deze rechten, mede in EU-recht verankerd, kan je niet zomaar even op sterk water zetten

Henri de Waele
Hoogleraar internationaal en Europees recht

‘Halfbakken besluit’

Hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring van de Rijksuniversiteit Groningen, die eerder onderzoek deed naar de gedoogsituatie rondom Schiphol, beaamt dat. „De effecten van het gedogen voor omwonenden zijn onvoldoende uitgewerkt.” Hij noemt het een „juridisch zeer gebrekkig en halfbakken besluit”.

Opeenvolgende bewindspersonen gaven de ILT de afgelopen tien jaar de expliciete opdracht om de wettelijke geluidsnormen voor Schiphol niet te handhaven, zodat de luchthaven kon groeien. Voorheen was gedogen nog te verdedigen, omdat er een nieuwe wet in de maak was die de situatie zou legaliseren, bepleitte de ILT. Maar eind 2021, meer dan drie jaar geleden, trok de ILT bij de minister aan de bel, omdat dit „zicht op legalisatie” verdwenen was. De voorgenomen wetswijziging was op de lange baan geschoven en daardoor was het gedogen niet langer houdbaar, aldus de ILT. Gedogen mag alleen kortdurend en in zeer uitzonderlijke gevallen, wanneer er een concreet vooruitzicht is dat het gedogen snel kan stoppen.

Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) probeerde vervolgens het aantal vluchten te beperken zodat het gedogen zou kunnen stoppen, maar die maatregelen schoof hij onder druk van rechtszaken en lobby voor zich uit, blijkt uit Kamerstukken. De Europese Commissie had Nederland na een intensieve lobby van de luchtvaartsector laten weten dat een zogenoemde ‘balanced approach’-procedure vereist was. Zo’n procedure moeten overheden verplicht doorlopen voordat ze het aantal vluchten mogen beperken.

Eind 2023 schoof Harbers zijn krimpplannen op de lange baan en gaf de Inspectie de opdracht om „tot nader bericht” te blijven gedogen. Omdat er op korte termijn geen nieuwe wet komt waarmee het gedogen kan stoppen, mag dit nu alleen nog na een zogenoemde „nadere belangenafweging”. Daarbij zou sprake moeten zijn van „zwaarwegende belangen die prevaleren boven de belangen van omwonenden”, schrijft de ILT in een interne mail van december 2023.

‘Gedogen kan niet zomaar’

Uit navraag blijkt dat het ministerie bij die belangenafweging zwaar leunt op de vereisten van een ‘balanced approach’. Hoogleraren De Waele en Bröring vinden dat te mager en zeggen dat de grondrechten van omwonenden zwaarder moeten wegen dan de eisen van de ‘balanced approach’. „Deze rechten, mede in EU-recht verankerd, kan je niet zomaar even op sterk water zetten”, zegt De Waele. „De overheid heeft de verantwoordelijkheid om Europese regels die burgers moeten beschermen actief af te dwingen. Gedogen kan dan niet zomaar, zeker niet onder het mom van ‘momenteel te weinig tijd’ of ‘dringende situatie’”. Bröring: „De Europese grondrechten zijn van een hogere orde dan de ‘balanced approach’. Alleen maar kijken naar de ‘balanced approach’ is onvoldoende.”

De Raad van State gaf maandag vergelijkbare kritiek op de plannen van minister Madlener (Infrastructuur en Waterstaat) om deze maand een maximum aantal vluchten in de wet vast te leggen. Volgens de Raad van State is ook bij dit besluit het mensenrecht op een schone en rustige leefomgeving onvoldoende meegewogen.

De rechtbank Den Haag oordeelde vorig jaar dat de staat keer op keer de belangen van Schiphol voorop stelt, om pas daarna te kijken hoe tegemoet kan worden gekomen aan de rechten van omwonenden. „Door het ontbreken van adequate en daadwerkelijk gehandhaafde normen ontbreekt het mensen die overlast ervaren door Schiphol al jarenlang aan effectieve rechtsbescherming”, aldus de rechter. De rechter beval de overheid om binnen twaalf maanden de geldende wet- en regelgeving te handhaven. Het ministerie heeft die deadline niet gehaald en is in hoger beroep gegaan. Het rechterlijk bevel is niet af te dwingen zolang het hoger beroep loopt. Wanneer die zaak wordt behandeld is nog niet bekend.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat beaamt in een schriftelijke reactie dat het gedogen „kwetsbaar” is, maar zegt dat het niet anders kan vanwege de vereisten voor een ‘balanced approach’. De wetswijziging die een einde aan het gedogen moet maken is „voorzien voor 2026”. De ILT kon de afgelopen dagen niet reageren op vragen van NRC.

Kossakovsky’s camera buitelt mee met de rotsblokken in een steenlawine

admin
April 28, 2025
0

Het is bijna niet te geloven dat filmmaker Viktor Kossakovsky (1961) ooit doorbrak met een film die Ssst! (Tishe!) heette en waarvoor hij een jaar lang vanuit het raam van zijn appartement in Sint-Petersburg filmde. Zo groots en luidruchtig zijn zijn recente films. Een uitzondering was natuurlijk arthouse-succes Gunda (2020) waarin de verklaarde vegetariër de wereld bekeek vanuit het perspectief van een pasbevallen zeug. Maar zijn nieuwste film Architecton doet weer denken aan zijn heavymetal ecodocumentaire Aquarella (2017), vol rauwe ramshots van orkanen en smeltende poolkappen. Ontzagwekkend. Betoverend. Angstaanjagend.

In Architecton danst hij met drones rondom kapotgeschoten woontorens in Oekraïne. Duikt hij in de ruïnes van het eeuwenoude tempelcomplex in Baalbek met hun onverklaarbaar grote monolieten in het huidige Libanon. Buitelt zijn camera mee met de rotsblokken in een steenlawine. En filmt hij minutieus hoe graafmachines het betonpuin ruimen van de aardbevingen die in 2023 het grensgebied tussen Turkije en Syrië teisterden. Zijn film is imposant en immersief, maar vooral een intuïtieve artistieke montage van graniet en stof, waarin dan ook nog eens de Italiaanse architect Giovanni Pascoli bijna beschaamd om de vervuilende wolkenkrabbers die hij heeft gebouwd, een steencirkel in zijn tuin aanlegt zonder enige functie. Of beeldhouwer Nick Steur de zwaartekracht tart met zijn balancerende stenen.

Kossakovsky is een romanticus. Aan het einde van Architecton vraagt hij zich in gesprek met Pascoli af waarom men vroeger bouwde voor de eeuwigheid en gebouwen vandaag de dag niet langer dan vijftig jaar blijven staan. Twee sombere oude mannen die profeteren onder een boom. Het heeft iets oudtestamentisch. Maar de cirkel is rond met de openingsbeelden waarin op een meterslange banner staat dat Rusland uit de VN moet. Wat hij zich eigenlijk afvraagt is: waarom is de mens bezig zichzelf uit te roeien?

Watercrisis

Daarmee raakt hij aan grote kwesties. Na water is beton de meest gebruikte substantie ter aarde. En de CO₂-uitstoot bij de productie van beton zorgt dan weer voor de watercrisis: stijgende zeespiegels aan de ene kant, gebrek aan schoon drinkwater aan de andere.

Vaak laat hij zonder verdere uitleg muren, koepels en poorten zien die zijn gebouwd middels de zogeheten droge-steen-techniek, waarbij stenen zonder andere bouwmaterialen worden gestapeld en elkaar in balans houden. Door middel van mossen en korstmossen groeien ze langzaam ‘aan elkaar’. Als een soort superlijm. Een techniek met weinig tot geen milieu-impact en waarin momenteel ook grote bouwers hernieuwd interesse hebben. Kossakovsky’s betoog moet je als volgt zien. Architecton is de muur en heeft zo’n stapelarchitectuur. Want Kossakovsky houdt nu eenmaal van bombastisch en barok. Maar wij toeschouwers zijn met onze associaties als die minuscule plantjes, die de boel bij elkaar houden.

De films van Soderbergh zijn te slim en sophisticated voor hapsnapmediaconsumptie

admin
April 28, 2025
0

Het zou me niets verbazen als Steven Soderbergh binnenkort nóg eens aankondigt dat hij ophoudt met films maken, om zichzelf dan weer via streaming of webformats opnieuw uit te vinden. Hij begon te praten over zijn pensionering als filmregisseur toen hij net Contagion (2011) had uitgebracht, de virusthriller die een Covid-achtige pandemie voorspelde. En die hem, toen we echt met een mondiale virusuitbraak te maken kregen, een plekje in een door de Amerikaanse filmindustrie in allerijl uit de grond gestampte ‘Corona Committee’ opleverde.

Na Contagion bracht hij nog even snel actiethriller Haywire, strippersfilm Magic Mike en de voor televisie geproduceerde Liberace-biopic Behind the Candelabra uit, en daarna zou hij schilder worden.

Schilder werd hij, maar met production design en kleurnabewerking. In ziekenhuisserie The Knick (2014-2015), met Clive Owen als visionaire aan opium verslaafde chirurg in het New York van begin twintigste eeuw, liet hij in twee seizoenen het hele kleurenpalet verschieten van warm opiumrood naar koud heroïneblauw.

Simpel plot

In Black Bag doet hij het weer allemaal. De plot is simpel: de Britse cyberbeveiligingsagent George Woodhouse (Michael Fassbender) die toevallig samen met zijn echtgenote Kathryn St. Jean (Cate Blanchett) in het vak zit (denk Mr. en Mrs. Smith maar dan sleek en jazzy) heeft een week de tijd om een mol te ontmaskeren. Een van de verdachten: de eega zelf. George is een ijskouwe: het verhaal gaat dat hij ooit zijn eigen vader onder surveillance hield en liet oppakken. Zijn verklaring: ‘Ik hou nu eenmaal niet van leugenaars’.

Cate Blanchett als Kathryn St. Jean in de film ‘Black Bag’.

Foto Claudette Barius/Focus Features

De ensemblecast onder leiding van Blanchett en Fassbender is in topvorm. Het huwelijksdrama vermomd als spionagethriller speelt met verwachtingen en dubbele bodems. Het is Soderbergh op zijn best: al dat gedoe met waarheidsserums en leugendetectors gaat uiteindelijk maar om één vraag: waarom is het toch zo moeilijk om elkaar te vertrouwen? De ‘black bag’ uit de titel – confidentiële informatie waar je het gewoon niet over hebt – is zowel een rookgordijn als een metafoor. Vertrouwen betekent immers ook dat je niet probeert uit alle macht de geheimen van een ander te weten te komen.

Amper uit de kosten

Maar de bezoekcijfers bleven achter. De voor het in Hollywoodbegrippen bescheiden budget van 50 miljoen dollar gemaakte film komt aan de bioscoopkassa amper uit de kosten. Reden voor de regisseur om in interviews te somberen over de toekomst van de bioscoop: „Als mensen hiervoor niet meer naar de film gaan, wat betekent dat dan voor de nieuwe generatie filmmakers die dit soort verhalen wil vertellen?”

Ook voor Black Bag werkte Soderbergh weer samen met scenarist David Koepp, met wie hij eerder het op Hitchcock geïnspireerde Kimi (2022) maakte en home invasion-thriller Presence (2024). Filmliefhebbers van zijn generatie of iets daaronder denken bij dat soort films nostalgisch terug aan de gouden jaren van de paranoiathrillers van de jaren zeventig. Zijn voorbeelden. Zijn traditie. Maar de filmgeschiedenis begint steeds later. Overaanbod van nieuwe producties duwt klassiekers uit de markt; streamers bepalen welke oude films in roulatie blijven.

De films van Soderbergh zijn ouderwets goed. En daardoor misschien iets te slim en sophisticated voor de hapsnapmediaconsumptie van 2025. Jammer als dit zou betekenen dat hij als bioscoopfilmmaker zijn beste tijd gehad zou hebben en het medium op een kleiner scherm opnieuw moet uitvinden.