Het had een bijzonder jubileum moeten worden. Op 21 maart was het precies twintig jaar geleden dat Madai Ledezma Dominguez de grens overstak naar de Verenigde Staten. Haar man José, die ze kende uit haar Mexicaanse geboortedorp Tultepec, was al eerder illegaal naar de VS gegaan. Samen verhuisden ze naar Greenville in Maryland, waar ze nog altijd wonen.
Ze misten de vereiste documenten, maar hun dochter Heather was in de VS geboren en dat gaf Madai en haar man meer vertrouwen in de duurzaamheid van hun verblijf. Madai werkte als schoonmaker in hotels, spaarde voor haar dochter en stuurde de rest van haar inkomsten naar haar familie in Mexico. „Een simpel leven”, noemt Madai het aan de telefoon.
Van die eenvoud lijkt weinig over sinds Donald Trump president is van de Verenigde Staten. „Het leven is moeilijker geworden, er heerst angst. Mensen durven niet meer naar buiten, niet meer te werken. Er is meer racisme. Daar komt bij dat het leven stukken duurder is geworden.”
Madai is een van de weinige ongedocumenteerde migranten in de VS die met naam en toenaam durft te vertellen over de veranderingen in hun leven onder de regering-Trump. Dat anderen liever onder de radar blijven is niet zonder reden: de migratiepolitie plukt migranten, die soms al decennia in de VS wonen en werken, dagelijks van straat. Sommigen worden binnen 24 uur uitgezet naar Mexico. In het ergste geval wacht een enkele reis naar Guantanamo Bay of El Salvador. En dan zijn de massale uitzettingen waar Trump sinds dag één mee dreigt, nog niet eens écht begonnen.
Afhankelijk
Ook Madai heeft minder werk. Nieuwe opdrachten neemt ze niet aan, uit angst opgepakt te worden. „Ik heb een klein meisje om voor te zorgen. Wat gebeurt er met haar als ik en mijn man worden uitgezet?”
Haar keuze om minder te werken leidt niet alleen tot een lager gezinsinkomen. Ook haar familie in Mexico heeft haar nodig. Voor de huur, voor eten, voor medische noodgevallen. Maandelijks krijgen ze financiële hulp van Madai. Hulp die ze sinds het aantreden van Trump drastisch heeft moeten verminderen.
Op India na is Mexico het land dat de meeste remittances ontvangt, ofwel geld dat migranten naar familie in hun thuisland sturen. Voor miljoenen Mexicaanse gezinnen is dat een cruciale aanvulling op het inkomen. Zo’n 11 procent van de Mexicaanse gezinnen is volledig afhankelijk van de geldtransfers.
Als zij wordt uitgezet, wordt het nog moeilijker voor ons
Met name arme gezinnen in Mexico leunen op die geldstroom: 65 procent van het totaal aan remittances naar Mexico belandt bij de armste 30 procent. Dat geld besteden zij voornamelijk aan primaire levensbehoeften. Tot de grootste ontvangers van geld uit het buitenland behoort de deelstaat Mexico, waarin Madai’s geboortedorp Tultepec ligt.
Ook voor nationale economie zijn de transfers belangrijk. Vorig jaar ontving Mexico een recordbedrag van 62,5 miljard dollar, voornamelijk vanuit de VS. Dat is goed voor bijna 4 procent van het Mexicaanse bbp.
Maar onder Trump II is de hoeveelheid geld die Mexicaanse migranten naar familie in hun thuisland sturen gedaald. Afgelopen februari werd 0,8 procent minder overgemaakt dan de maand ervoor, en 4 procent dan in februari 2024. Voor de kwakkelende economie van Mexico, die ook al lijdt onder het Amerikaanse heffingenbeleid, dreigt een nieuwe klap.
Fotografie Alejandro Cegarra
Begrafenis
Dat er minder geld uit de VS komt, voelt Madais broer Zabdiel goed. Hij woont in hun ouderlijk huis in Tultepec, met zijn moeder en nichtje.
De vader van Zabdiel en Madai is enkele jaren geleden overleden. Omdat ze illegaal in de VS verbleef, kon Madai niet bij de begrafenis zijn. Ze stuurde wel geld op voor de ceremonie, vertelt Zabdiel. „Madai stuurt vooral geld als we erom vragen. Als iemand is overleden, als iemand in het ziekenhuis ligt. Maar de afgelopen maanden stuurt ze nog amper geld. En ik durf er niet meer om te vragen; ik weet hoe moeilijk ze het heeft.”
Tultepec ligt op een uur rijden van Mexico-Stad. Met het openbaar vervoer en de enorme files rond de Mexicaanse hoofdstad doet Zabdiel er iedere dag twee uur over om op zijn werk te komen. Hij werkt op een muziekschool, zijn droom is dj worden. „Veel verdien ik niet. Alles wat ik krijg, geef ik aan mijn moeder.”
De voorheen zo stabiele Mexicaanse peso is in enkele maanden zwaar in waarde gedaald
Zabdiel verwacht binnen een paar weken een tweede baan te moeten nemen. „Ik ben de enige die mijn moeder nog heeft. Madai hielp altijd mee, maar dat kan niet meer. En als zij wordt uitgezet, wordt het nog moeilijker voor ons.”
Het is een in Mexico weinig besproken bij-effect van het Amerikaanse migratiebeleid: de grote lokale afhankelijkheid van het geld dat migranten vanuit de VS sturen. En als de dat land Mexicanen naar hun thuisland stuur, dreigt nog een probleem. Mexicanen die in hun land terugkeren, moeten op zoek naar banen die er amper zijn. In combinatie met een dalende consumptie door afname van de remittances lijkt het recept voor een economische crisis compleet.
Volgens Gabriela Siller, directeur economische analyse bij Banco Base, neemt de Mexicaanse regering de afhankelijkheid van remittances niet serieus genoeg. „Deze geldtransfers zijn geen verdienste van de Mexicaanse economie. Ze zijn ontstaan omdat Mexicanen geen andere keus hadden dan het land te verlaten. En juist díé Mexicanen dreigen nu terug te komen.”
Fotografie Alejandro Cegarra
Langetermijnprobleem
De Mexicaanse economie heeft het moeilijk. Buitenlandse investeringen nemen af door de onzekerheid die de Amerikaanse dreiging van importheffingen met zich meebrengt. De voorheen zo stabiele peso is in enkele maanden zwaar in waarde gedaald. „Mexico bevindt zich in zekere zin in een recessie”, zegt Siller. „Als Trump ook nog massaal migranten gaat uitzetten, zal dat de problemen verdiepen.”
Als de geldtransfers wegvallen waaraan Mexico in decennia van (illegale) migratie gewend is geraakt, voorziet Siller problemen die de economische groei van het land jarenlang kunnen belemmeren. „De regering durft zich niet aan voorspellingen te wagen, maar ik weet dat ze zich zorgen maken over de weerbaarheid van de economie. De klappen vallen van alle kanten.”
Elders in de regio kunnen afnemende geldtransfers uit de VS ook tot grote problemen leiden. Weliswaar ontvangt Mexico met z’n 130 miljoen inwoners in absolute termen het meeste geld, andere Midden-Amerikaanse landen zijn nog afhankelijker van wat migranten naar huis sturen. Nicaragua bijvoorbeeld, dat zucht onder de dictatuur van Daniel Ortega en waar buitenlandse investeringen zeer beperkt zijn, maken remittances zo’n 28 procent van de economie uit.
In landen als Honduras, El Salvador en Guatemala is de geldstroom van landgenoten in het buitenland goed voor 20 tot 25 procent van het bbp. Vanwege geweld of de beroerde economie zijn honderdduizenden mensen er in de voorbije jaren vertrokken naar de VS. Zij staan nu bovenaan de lijst van de Amerikaanse regering om uitgezet te worden.
Madai, vanuit de VS, weet dat het haar ook kan gebeuren. „Alles wat ik nu nog verdien, zet ik opzij voor mijn dochter. Het enige wat ik voor haar wil, is een toekomst in de VS.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/04/23111318/data130947713-f66e73.jpg)
