In de jaren dertig van de vorige eeuw ontstond er een hiaat tussen de vertrekkende macht Groot-Brittannië en opkomende macht de Verenigde Staten, wat de crisis van destijds alleen maar erger maakte. Maarten en Marike bespreken wat er gebeurt nu de mondiale machtsverhoudingen opnieuw veranderen. De risico’s die hierbij ontstaan zijn samengevat als de ‘Kindleberger Trap’: een theorie over een gevaarlijk leiderschapsvacuüm, zoals beschreven door econoom Charlie Kindleberger. Want wat als een zittende wereldmacht geen verantwoordelijkheid meer neemt voor belangrijke collectieve goederen, zoals veiligheid, handel en financiële stabiliteit?
Een fabriek in Helmond die teflonpoeder verwerkte voor het chemieconcern DuPont (nu Chemours) heeft jarenlang afvalwater met hoge concentraties PFAS in het riool gedumpt. Dat blijkt donderdag uit documenten in handen van het televisieprogramma Zembla. De fabriek heeft zeker 15 jaar lang het afvalwater met hoge concentraties PFAS vervuild. Dit gebeurde met medeweten van DuPont, melden oud-medewerkers van het Helmondse bedrijf Custom Powders aan Zembla.
Naar schatting gaat het om duizenden kilo’s gedumpte kilo’s van het zogenoemde PFOA in het afvalwater van Helmond, meldt Zembla. PFOA is een inmiddels verboden en kankerverwekkende chemische stof die vrijkomt bij het productieproces van teflonpoeder.
Chemieconcern DuPont leverde sinds 1996 nat teflon aan Custom Powders, die het vervolgens droogde en weer terugleverde aan het chemieconcern. Bij het droogproces kwam er vervuild water vrij dat direct naar het riool werd afgevoerd, blijkt uit de documenten.
Het is niet de eerste onthulling die Zembla doet in het kader van schadelijke chemische uitstoot door het chemieconcern. Uit eerder onderzoek van het televisieprogramma is al gebleken dat chemieconcern DuPont ook schuldig is aan te hoge PFOA-uitstoot in het milieu rondom fabrieken in Dordrecht en de Verenigde Staten, en dit jarenlang verborgen hield. De interne documenten van de fabriek in Helmond tonen een nog grotere doofpot dan al bekend was.
Duizend keer te veel PFOA in bloed
Uit de documenten, in handen van Zembla, blijkt dat DuPont al zeker al vanaf 2011 afwist van de te hoge PFOA-uitstoot door de fabriek in de omgeving. In 2007 werd het bloed van medewerkers in Helmond onderzocht door DuPont. Daaruit bleek dat de gemeten PFOA-waardes veel hoger lagen dan de zorgwekkende concentraties gevonden in het bloed van DuPont-medewerkers in Dordrecht en de Verenigde Staten. Een van de medewerkers in Helmond blijkt concentraties in zijn bloed te hebben die duizend keer hoger liggen dan de huidige norm die het RIVM veilig acht.
De medewerkers van Custom Powders werden door DuPont verteld dat blootstelling aan PFOA niet ongezond zou zijn. In een verklaring laat het Britse bedrijf weten altijd de vereiste vergunningen te hebben gehad, die werden afgegeven op basis van de „volledige veiligheids- en milieu-informatie van Chemours.” De fabriek van Custom Powders ging eind vorig jaar failliet door een schadeclaim van de gemeente door een te hoge uitstoot van chemische stoffen.
Voor de lozing van PFOA op het riool wil de gemeente een claim indienen bij Chemours, laat verantwoordelijk wethouder Arno Bonte (Natuur en Water, Milieu & Klimaatadaptatie, GroenLinks) journalisten van Zembla weten. Chemours stelt in een reactie aan Zembla de documenten die het in handen heeft niet te kennen en zegt dat er „volgens de toen geldende wetgeving” geen cruciale informatie is achtergehouden. Ook schuift het verantwoordelijkheid af op het Custom Powders in „het naleven van de verplichtingen uit haar vergunningen”.
Soms is er een brief. Maar verder gaan er jaren voorbij dat ik niet aan mijn pensioen denk. Omdat het nog ver weg is, en omdat ik nooit op geld let. Bij het afrekenen in de winkel druk ik altijd blind op OK. Wat ik overigens niemand zal aanraden.
Kamerlid Agnes Joseph (NSC) maakt zich wel druk over onze pensioenen. Woensdag haalde zij het Achtuurjournaal (NPO1) doordat ze „chaos en verwarring” schiep in het parlement met een amendement over het nieuwe Pensioenstelsel. In het journaal en in Nieuwsuur (NPO2) werd Joseph weggezet als een lastige drammer die beter moet luisteren naar de verstandige mensen. Hadden ze net die lastige Pieter Omtzigt uitgezwaaid, zo was de teneur, komt die Agnes Joseph weer met een desastreus amendement.
Het zal wel, dacht ik. Ik kon het niet zo goed volgen. Ook bij de invoering van het nieuwe Pensioenstelsel zal ik vermoedelijk blind op OK drukken. Of misschien had ik dat al gedaan. Maar daar was Cees Grimbergen die mij de ogen opende met Zwarte Zwanen 10 – De Pensioenmiljardenroof (NPO2), een gelukkig getimede documentaire over het Pensioenstelsel.
Grimbergen is ook een lastige drammer want hij heeft sinds 2013 al tien documentaires gemaakt over dit ene onderwerp. De eerste negen had ik gemist dus ik had grote moeite om te begrijpen wat hij betoogde. Een uitleg over het nieuwe stelsel ontbrak. Wel begreep ik dat alleen het práten over het nieuwe stelsel al een miljoenenbusiness is. En dat het toezicht op het pensioenbeheer niet onafhankelijk is omdat toezichthouders en adviseurs in de lobby van de pensioenindustrie zitten. Grimbergen noemt dit „netwerkcorruptie”.
Havenarbeiders
Gelukkig kwam hij na een kwartier eindelijk met een concreet voorbeeld: het schandalige doch rechtmatige sjacheren met het Havenpensioenfonds. Twee keer op rij werden Rotterdamse havenarbeiders van hun zelf bijeen gespaarde pensioengeld gescheiden. De eerste keer verdween daardoor 1,5 miljard, de tweede keer 2,5 miljard euro. De stichting Optas en verzekeraar Aegon zitten op het geld, terwijl de pensioenen al jarenlang niet geïndexeerd worden (verhoging ter compensatie van inflatie). Volgens een betrokken havenarbeider loopt hij daardoor zo’n vijfhonderd euro per maand mis.
Het is een oude kwestie, maar volgens Grimbergen is dit waar het nieuwe Pensioenstelsel op aan koerst: de pensioenen gaan meer schommelen, de buffers worden kleiner, toezicht wordt moeilijker. Fondsbeheerders zullen naar verwachting risicovoller gaan beleggen. Als die beleggingen slecht gaan, krijgt de gepensioneerde minder geld. Minder financiële zekerheid dus, wat ongeveer het idee is van een pensioen. Corrie van Hoorn, de strijdbare vrouw van een gepensioneerde havenarbeider, zegt in Zwarte Zwanen: „Het is ons spaargeld waar iemand anders mee de hort op gaat. Als ik wil gokken, ga ik zelf wel naar het casino.”
In de documentaire komt Kamerlid Agnes Joseph ook even langs, maar in een totaal ander daglicht. Grimbergen ziet haar niet als lastige drammer, maar als iemand met verstand van zaken die al vroeg de problemen van het nieuwe pensioenstelsel inzag – net als haar voormalige baas Omtzigt. Ze roept ook niet zomaar iets: ze was actuaris bij Achmea en zat in het bestuur van het DNB-pensioenfonds. Ze wil dat werknemers meer inspraak krijgen bij zo’n ingrijpende verandering in hun pensioen.
Gezaghebbende gremia als de Raad van State maken gehakt van haar inspraakplan. Vroeger zou ik gedacht hebben: die zullen het wel weten. Maar sinds de Toeslagenaffaire denk ik: daar zitten niet de mensen die het beste met de burgers voor hebben. En lastige drammers als Omtzigt, Joseph en Grimbergen; daar kun je beter naar luisteren.
In het onderzoek naar de kunstroof uit het Drents Museum in Assen zijn woensdag twee mannen uit Heerhugowaard gearresteerd. Het gaat om verdachten van twintig en achttien jaar. De gestolen museumstukken zijn niet aangetroffen. Dat meldt de politie donderdagochtend. Inmiddels zijn zeven mensen aangemerkt als verdachten. In mei is de eerste zitting.
In januari ontvreemdden daders met geweld vier museumstukken, die deel uitmaakten van de tentoonstelling Dacia. Rijk van goud en zilver. De de zuiver gouden helm van Cotofenesti, een Roemeens icoon, uit de vijfde eeuw voor Christus en drie Dacische koninklijke armbanden werden buitgemaakt. Het Drents Museum leende de stukken van het Nationaal Historisch Museum van Roemenië.
Voorhamer
Een van de twee verdachten kocht een dag voor de roof vermoedelijk een voorhamer in bouwmarkt Praxis in Assen. Na de aanhouding deed de politie een huiszoeking in Heerhugowaard, zonder resultaat.
Bij een politie-inval, eerder op dag, in een woning in Opmeer en een bedrijfspand in Heerhugowaard namen agenten onder meer ‘digitale gegevensdragers’ in beslag. Bij een andere woning werd administratie ingenomen.
In de voorbije weken arresteerde de politie al vijf andere verdachten die mogelijk betrokken waren bij de kunstroof. Eén arrestant is inmiddels vrijgelaten.
Lees ook
Na diefstal van iconische Dacische helm en armbanden in Assen: hoe zit het met de beveiliging in Nederlandse musea?
