N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/02/web-2202buimal.jpg)
Foto Timothy A. Clary/AFP
De familie van burgerrechtenactivist Malcolm X gaat de politie van New York, de CIA en de FBI aanklagen voor het verbergen van bewijsmateriaal gerelateerd aan de moordaanslag op X. Dat maakte de twee dochters van X woensdag bekend tijdens een persconferentie in Manhattan, op de plek waar hij 58 jaar geleden werd vermoord. De familie wil 100 miljoen dollar (omgerekend 93,9 miljoen euro) schadevergoeding van de staat om „historische dwalingen recht te zetten”.
X werd in 1965 met 21 schoten om het leven gebracht terwijl hij zich voorbereidde op een toespraak op een bijeenkomst van zijn activistische beweging Organization of Afro-American Unity (de Organisatie voor Afro-Amerikaanse Eenheid). Drie leden van X’s voormalige beweging Nation of Islam werden schuldig bevonden aan de moord. In november 2021 oordeelde een rechter dat twee van hen ten onrechte veroordeeld zijn en werd een schikking getroffen van tientallen miljoenen ter compensatie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data78756163-4a5b49.jpg)
Lees ook Ruim vijftig jaar na dato zijn twee ‘moordenaars’ van Malcolm X vrijgepleit
De bekende burgerrechtenadvocaat Benjamin Crump, die de familie van X vertegenwoordigt, zei dinsdag: „De retorische vraag is als volgt; als de overheid twee heren compenseert die onterecht veroordeeld zijn voor de moord op Malcolm X met tientallen miljoenen, wat moet dan wel niet de compensatie zijn voor de dochters die het meest hebben geleden onder de moordaanslag op Malcolm X?”
Samenzwering
Volgens Crump, die onder meer de familie van de vermoorde zwarte Amerikaan George Floyd vertegenwoordigde, is de rol die lokale en federale overheidsinstanties, waaronder de NYPD, FBI en CIA, speelden in de dood van X en het geflopte proces tegen zijn zogenaamde moordenaars „sinds lange tijd omstreden”. Daar wil hij met deze zaak een einde aan maken. De FBI heeft al toegegeven serieuze aanwijzingen te hebben gehad wie de eigenlijke belangrijkste schutter was, maar hield die informatie achter voor het Openbaar Ministerie. De NYPD had een infiltrant in de organisatie van X die aanwezig was bij zijn moord, maar liet die niet oproepen als getuige. Volgens het herzieningsonderzoek van het OM had dit alles geleid tot vrijspraak van de twee Nation of Islam-leden.
Twee jaar geleden beschuldigden de dochters van X en Crump de NYPD en FBI publiekelijk van het samenzweren om X te vermoorden. Als bewijs haalden ze een brief aan die een zwarte voormalig politieagent die dienst had de op de dag van de dood van X naliet na zijn sterven, waarin hij stelt dat hij „deelnam aan acties die, achteraf bezien verachtelijk en nadelig waren voor de emancipatie van mijn eigen zwarte gemeenschap”.
Malcolm X werd geboren als Malcolm Little. Die naam verwierp hij, omdat die aan zijn tot slaaf gemaakte voorouders was gegeven door slavenhouders. X was één van de meest prominente burgerrechtenactivisten van de jaren zestig van de vorige eeuw, een rumoerige en gewelddadige periode waarin de strijd voor gelijke rechten voor zwarte Amerikanen werd gevoerd in de Verenigde Staten. In tegenstelling tot zijn hoopvolle en pacifistische evenknie predikant Martin Luther King Jr. predikte hij de totale afscheiding van zwarte en witte gemeenschappen. Om aan het juk van onderdrukkende witte overheden te ontkomen, was ook het gebruiken van geweld volgens X geoorloofd. Op zijn begrafenis waren tientallen duizenden mensen aanwezig.
