Poetin krijgslustig in jaarlijkse toespraak: ‘Westen zal blijven proberen onze natie te destabiliseren’

President Vladimir Poetin van Rusland sprak dinsdag in zijn jaarlijkse toespraak de Russische bevolking toe vanuit het Russische parlement. Tijdens zijn donderpreek haalde hij keihard uit naar het zogenaamde ‘nazistische regime’ in Kiev en het Westen. De boodschap: „Het Westen zal blijven proberen onze natie te destabiliseren.”

De toespraak van Poetin was doorspekt met oorlogspropaganda. Poetin, geflankeerd door vier Russische vlaggen aan beide zijden, schetste een geschiedenis waarin het Westen Rusland keer op keer geprovoceerd zou hebben middels oostelijke uitbreiding van de NAVO, het bouwen van legerbases en zogenaamde biochemische laboratoria aan de Russische grens en militaire en financiële steun aan voormalige Sovjetlanden: „Ik herhaal graag nogmaals: zij zijn de oorlog begonnen, en we hebben geweld gebruikt om het te stoppen”. Applaus volgde.

Volgens het vaste Russische stramien werd ook de strijd tegen het Duitse naziregime erbij gehaald, dat door het Westen toegestaan zou zijn om over Europa heen te walsen. Dat de toenmalige Sovjetleider Jozef Stalin aanvankelijk een vredesverdrag sloot met nazi-Duitsland en ze in 1939 Polen onderling verdeelden, liet Poetin weg uit het verhaal. Ook zei hij dat het Westen spiritueel en religieus losgezongen is, en pedofilie toestaat.

Volgens Poetin loopt de Russische economie weinig schade op door de westerse sancties. Sterker nog, volgens de president is Rusland bezig met een „grootschalig programma voor het sociaaleconomische herstel en de ontwikkeling van de nieuw toegevoegde gebieden van de Federatie”, oftewel het gebied dat in Oekraïne geannexeerd is door Rusland. Poetin sprak over „het heropbouwen van ondernemingen en banen in de havens aan de Zee van Azov, die wederom een binnenzee is geworden van Rusland, en het bouwen van wegen net als we deden op de Krim.”

Dinsdag zei de gezaghebbende Russische econoom Natalia Zoebarevitsj in NRC: „De overheid doet het maximale om burgers tevreden te houden. Dat is heel slim, want zo laten ze Russen in zekere mate profiteren van de situatie.” Maar, zo waarschuwt ze: „Het is voor het eerst dat zo’n groot land als Rusland te maken krijgt met zulke heftige sancties”, doelend op de westerse economische maatregelen die zijn ingesteld tegen Rusland naar aanleiding van de invasie. Hoe Rusland de economische klappen opvangt, zal nog moeten blijken.

Lees ook ‘De Russische economie maakt een ongelofelijke transformatie door’

Eerste jaardag invasie

Het gebeurt niet vaak dat Poetin publiekelijk spreekt, dus op zijn jaarlijkse toespraak zijn vele ogen in binnen- en buitenland gericht. De geruchtenmolen over de inhoud draaide de afgelopen tijd op volle toeren, zeker omdat de toespraak ruwweg samenvalt met de eerste jaardag van de Russische invasie van Oekraïne, die op 24 februari 2022 begon.

De jaarlijkse toespraak van Poetin is het beste te vergelijken met de Amerikaanse State of the Union; een jaarlijkse terug- en vooruitblik waarin de president de algehele staat van het land samenvat. Meestal gaan de Russische jaarlijkse toespraken over onderwerpen als de demografie of economie, in 2023 is de oorlog in Oekraïne het middelpunt van de aandacht. Aanwezig zijn de kopstukken van de Russische politiek en maatschappij, zoals de leider van de Russische Orthodoxe kerk Patriarch Kirill van Moskou en leden van het Russische parlement, de Doema.

Rondom de eerste jaardag van de Russische inval worden tal van toespraken gegeven. Poetin zelf geeft drie speeches, en president Joe Biden van de Verenigde Staten spreekt in Warschau over de oorlog. Later deze week vinden de Algemene Vergadering en de bijeenkomst van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties plaats in New York. Ook president Xi Jinping van China zal komen met een ‘vredestoespraak’ – hij heeft Rusland nooit publiekelijk veroordeeld voor de invasie, en wijst naar het Westen als uitlokker. Momenteel is China een van de belangrijkste bondgenoten van Poetin; doordat het land volop handel drijft met de Russische Federatie wordt de economische schade veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne relatief beperkt.

De belangrijke Oekraïense presidentieel adviseur Mychajlo Podoljak reageert schertsend op de propaganda van Poetin: “Hij leeft in een compleet andere realiteit, waarin een dialoog over gerechtigheid en internationaal recht uitgesloten is.” Volgens Podoljak laat de oratie van Poetin vooral zien hoe hopeloos de positie van de president is. Podoljak voorspelt dat de Russische elite gefrustreerd zal raken door de oorlog en zal twijfelen aan de vaardigheden van Poetin. Vrijdag zei de adviseur en onderhandelaar dat alle Russische troepen Oekraïne verlaten moeten hebben voordat vredesonderhandelingen een optie zijn.