Heeft de regering-Trump met appjes over militaire plannen de wet overtreden? En stelt justitie vervolging in?

„Er bestaat technologie waarmee anderen, zodra ze eenmaal toegang hebben tot je toestellen, in potentie in real time kunnen meekijken en -luisteren. Wie weet wat ze dan allemaal met die informatie kunnen doen. Welk overwicht het hun geeft in onderhandelingen of gesprekken, als ze ons in de kaarten kunnen kijken en weten wat onze bronnen en methodes zijn.”

Toen Pete Hegseth krap tien jaar geleden begon door te breken als rechtse tv-commentator van Fox News, wist de huidige Pentagon-baas feilloos uit te leggen hoe belangrijk het is om geen staatsgeheime informatie te delen via onbeveiligde kanalen. Zijn mikpunt van kritiek was destijds Hillary Clinton, de Democratische presidentskandidaat die het in 2016 opnam tegen Donald Trump. Als minister van Buitenlandse Zaken had ze een deel van haar e-mailverkeer via een privéserver laten lopen, was een jaar eerder gebleken.

Trump en zijn Republikeinen vestigden er voor, tijdens én na de presidentsrace onophoudelijk de aandacht op. „Ze moet hiervoor rekenschap afleggen. Niemand staat boven de wet”, stelde toenmalig senator Marco Rubio in 2016. „Buitenlandse vijanden kunnen gemakkelijk vertrouwelijke operaties en inlichtingen hacken vanaf de andere kant van de aardbol”, twitterde Trumps speechschrijver Stephen Miller zelfs in 2022 nog.

Hegseth, Miller en Rubio namen vorige week zelf deel aan een groepschat op Signal, waar een nieuwe reeks Amerikaanse luchtaanvallen op de Houthi-rebellen in Jemen werd voorbereid. Communicatie via deze app, eigendom van een non-profitstichting, is weliswaar versleuteld. Maar hackers of buitenlandse inlichtingendiensten hoefden maar toegang te hebben tot de mobiele telefoon van een van de achttien chat-deelnemers en ze hadden alles kunnen meelezen.

In dit geval was het een journalist, The Atlantic-hoofdredacteur Jeffrey Goldberg, die mee kon kijken. Dit nadat hij – waarschijnlijk per ongeluk – door nationaal veiligheidsadviseur Mike Waltz aan de groep was toegevoegd. Maandag publiceerde Goldberg over de interne deliberaties van team-Trump. Net als bij de controverse rond de e-mails van Clinton wordt er sindsdien de vraag gesteld of er wetten zijn overtreden, of justitie vervolging instelt en welke politieke gevolgen dit lek kan hebben.

1 Welke wetten zijn er mogelijk overtreden door de regeringskopstukken in de appgroep?

In zijn artikel ‘The Trump Administration Accidentally Texted Me Its War Plans’ raadpleegt Goldberg, samen met een collega, verscheidene juridische experts op het gebied van nationale veiligheid over die vraag. Allemaal wijzen ze erop dat onder meer bepalingen uit de Espionage Act uit 1917 kunnen zijn overtreden. Deze wet verbiedt het regeringsfunctionarissen om vertrouwelijke kwesties van ‘nationale defensie’ te delen via een onbeveiligd kanaal. Informatie over een ophanden zijnde militaire aanval valt hieronder en Signal is niet goedgekeurd als veilig kanaal.

Voor overleg over dit soort militaire plannen trekken deelnemers zich doorgaans terug in een zogenoemde SCIF. Op ministeries en in de catacomben van het Congres zijn meerdere van zulke extra beveiligde ruimtes met dikke muren en verzwaarde deuren ingericht en kabinetsleden krijgen er soms ook een geïnstalleerd in hun woning. Om te zorgen dat er niet alsnog afgeluisterd of afgetapt wordt, laten bezoekers van een SCIF hun mobieltjes buiten.

De kabinetsleden voerden hun gevoelige chatgesprek daarentegen via hun mobieltje. Ook beschrijven sommigen in de app dat ze die dag onderweg waren, wat betekent dat verlies of diefstal van hun toestel de hele militaire operatie in gevaar had kunnen brengen. Bovendien deelde Hegseth via de app een zeer gedetailleerd aanvalsplan, wat betekent dat hij informatie die alleen thuishoort op een extra beveiligde Pentagon-computer moet hebben overgeheveld naar zijn mobiel. Hiermee heeft hij mogelijk richtlijnen van zijn eigen ministerie van Defensie overtreden.

Daarnaast was de groepsapp zo ingesteld dat berichten na een week of vier weken zouden vervallen. Hiermee schonden de deelnemers mogelijk de archiefwet, die voorschrijft dat alle overheidscommunicatie opgeslagen dient te worden.

2 Wat zijn de eerste politieke reacties op dit lek?

Democraten grepen de tot ‘Signalgate’ gedoopte affaire maandag gelijk aan voor aanvallen op de regering. „Wat een absolute clowns”, stelde senator Jon Ossoff uit Georgia op CNN. „Totaal amateurgedrag, roekeloos, gevaarlijk. Dit is wat je krijgt wanneer je Fox News-gezichten zich in feite laat voordoen als regeringsfunctionaris.” Zijn partijgenoot, senator Adam Schiff, vroeg zich af „waar er nog meer oorlogsplannen worden gedeeld met zo’n schandelijke minachting voor onze nationale veiligheid. We willen antwoorden. Nu meteen.”

Tien jaar geleden kwamen de Republikeinen via een Senaatsonderzoek – naar een geweldsincident rond het Amerikaanse consulaat in de Libische stad Benghazi – achter het bestaan van Clintons e-mailserver. Verscheidene Republikeinen riepen daarna op tot haar vervolging. Zo liet Trump zijn aanhangers eindeloos ‘Sluit haar op!’ scanderen.

De Democraten lagen de afgelopen maanden, sinds hun verkiezingsnederlaag in november vorig jaar, vooral onderling overhoop. Met Signalgate krijgen ze een dankbare affaire in de schoot geworpen, maar ze hebben in geen van beide kamers van het Congres een meerderheid. Het is daarom voorlopig eerst aan hun Republikeinse collega-Congresleden of er daadwerkelijk antwoorden komen op alle vragen die ze opwerpen. Alleen de meerderheidspartij kan een onderzoekscommissie optuigen, die betrokkenen mag dagvaarden of onder ede mag verhoren.

De meeste Republikeinse volksvertegenwoordigers lijken daar totaal niet op uit. Zij bepleitten maandag vooral dat er van het lek geleerd wordt, niet dat er personele of strafrechtelijke gevolgen komen. Zo stelde Huis-voorzitter Mike Johnson, de machtigste Republikein op Capitol Hill, dat „ze hun zaakjes beter op orde zullen brengen en zorgen dat het niet meer gebeurt. Wat kan je er nog meer over zeggen?”

Als Republikeinen al openlijk zorgen en kritiek uitten, deden ze dit omfloerst nu Trump hun partij in een stevige greep heeft. De meest kritische geluiden kwamen uit de Senaatscommissie voor de Strijdkrachten. De Republikeinse senator Don Bacon, zelf een voormalig luchtmachtofficier, stelde „dat iedereen wel eens een verkeerde sms stuurt”, maar noemde het onveilige appen tegen Axios ook „buitensporig”, omdat „Rusland en China zeker zullen meekijken op zijn [Hegseths] niet-beveiligde telefoon”.

Voorzitter Roger Wicker uit Mississippi – die eerder kritiek had op Hegseths „beginnersfout” om gelijk al Oekraïens grondgebied op te offeren in zijn eerste NAVO-toespraak – stelde dat zijn commissie „erg bezorgd” is. Volgens hem zal er een onderzoek komen, gedragen door beide partijen.

Hegseth leek maandag niet erg geneigd tot transparantie. „Niemand heeft oorlogsplannen geappt en dat is alles wat ik er over wil zeggen.”

3 Komen opsporingsautoriteiten en justitie dan niet in actie?

Volgens voormalig CIA-agent Matt Castelli „gaat het hier om meer dan ‘loose lips sink ships’, dit is een strafbaar nalatige schending van vertrouwelijke informatie en oorlogsplanning”. Andere critici wierpen de vraag op of Signal binnen de regering-Trump vaker wordt gebruikt voor vertrouwelijk overleg.

Toch wees in het eerste etmaal na Goldbergs primeur niets erop dat de federale recherche (FBI) en het ministerie van Justitie snel onderzoek instellen naar dit incident, laat staan het bredere appgedrag van Trumps veiligheidsteam.

Als minister van Justitie, die in de VS ook baas van het Openbaar Ministerie is, droeg Trump een uitgesproken loyalist voor. Deze Pam Bondi heeft hij de opdracht gegeven om vooral achter zijn tegenstanders aan te gaan, niet achter partijgenoten. Zij reageerde maandag niet op het nieuws, maar was wel druk met het intimideren van Democratische critici van Trumps adjudant Elon Musk en van anti-Tesla-betogers.

Naar Clintons e-mails deed in 2015 eerst de interne waakhond van het ministerie van Buitenlandse Zaken onderzoek, later ook de FBI. De federale recherche sprak na maanden onderzoek wel van „extreem slordig” gedrag, maar zag geen „criminele intentie” waarvoor Clinton vervolgd had kunnen worden. Elf dagen voor de stembusgang van 2016 meldde toenmalig FBI-directeur James Comey aan het Congres dat hij enkele nieuw ontdekte mails zou onderzoeken. Ook dat leverde niks op, maar de affaire domineerde wel de slotdagen van de presidentsrace, die Trump nipt zou winnen.

Anders dan Clinton hebben Trumps ministers minder te vrezen van de inspecteur-generaals op hun eigen departementen: die zijn door de president kort na zijn aantreden allemaal vervangen. En als FBI-directeur is Kash Patel aangesteld, eveneens een verklaard acoliet van de president: hij schreef onder meer een kinderboekentrilogie over ‘Koning Donald’.

Patel reageerde maandag nog niet op Signalgate, maar moet deze dinsdag wel getuigen voor de Inlichtingencommissie van de Senaat voor een al geplande hoorzitting. Ook nationaal inlichtingendirecteur Tulsi Gabbard en CIA-directeur John Ratcliffe, die eveneens in de groepschat zaten, zullen daar gehoord worden. Woensdag moeten ze verschijnen voor dezelfde commissie van het Huis van Afgevaardigden.

Delen





Mail de redactie