Honderden EU-miljarden voor luchtverdediging, artillerie, munitie, drones: ‘Europa moet klaar zijn voor oorlog’

De dreiging die uitgaat van Rusland en China is groot en tegelijk kan Europa niet meer bouwen op de Verenigde Staten, dus is het de hoogste tijd voor Europa om te herbewapenen. „Europa wordt bedreigd, dus moet Europa klaar zijn voor oorlog”, aldus het woensdag gepresenteerde plan ‘Gereedheid 2030’ van de Europese Commissie. Dat moet bijdragen aan een snelle opbouw van de Europese defensie.

„De tijd van het vredesdividend is al lang voorbij. De veiligheidsarchitectuur waar we op bouwden is niet meer vanzelfsprekend”, zei Commissievoorzitter Ursula von der Leyen deze week tegen Deense cadetten. „Het tijdperk van invloedssferen en machtsstrijd is terug. [..] We zouden misschien willen dat dit niet waar is. Of dat we het niet zo duidelijk hoefden te zeggen. Maar nu is de tijd om eerlijk te zijn, zodat elke Europeaan begrijpt wat op het spel staat. Want het ongemak van deze woorden verbleekt bij de pijn van oorlog.”

De Europese defensie-inspanningen kenden van oudsher twee problemen. Europese landen gaven niet genoeg geld uit en het geld dát ze uitgaven, gaven ze verkeerd uit. Beide problemen worden nu met hulp van de EU aangepakt. Voor alle duidelijkheid: de Commissie streeft niet naar een Europees leger. De collectieve verdediging van Europa blijft een taak van de NAVO, ook al bestaat er grote onzekerheid over de toekomstige Amerikaanse rol in het bondgenootschap.

Onder druk van de grootschalige Russische invasie in Oekraïne zijn de defensie-uitgaven in Europa weliswaar gestegen, maar nog hogere uitgaven zijn gezien de huidige dreiging onvermijdelijk. De NAVO en de Europese Commissie houden er rekening mee dat Rusland binnen drie tot vijf jaar kan proberen een EU-lidstaat aan te vallen, ongeacht het verloop van de oorlog in Oekraïne. Ook maken analisten en politici in Brussel zich zorgen over de snelle stijging van hybride aanvallen op EU-lidstaten en de toename van de defensie-uitgaven van China.

Oorlogskas

Twee weken geleden presenteerde de Commissie al een plan om meer geld beschikbaar te maken, Rearm Europe. EU-obligaties ter waarde van 150 miljard en een versoepeling van de begrotingsregels gedurende vier jaar moeten een oorlogskas van naar schatting 800 miljard euro opleveren. De 23 EU-lidstaten die ook lid zijn van de NAVO moeten op die manier geholpen worden aan hun NAVO-verplichtingen te voldoen. NAVO-bondgenoten worden nu geacht 2 procent van hun bruto nationaal product investeren in defensie, mogelijk zal die norm verhoogd worden tot 3.5 procent.

Daarnaast gaat de Europese defensie al decennia gebukt onder versnippering, zowel van de vraag als van het aanbod. Defensie is een bij uitstek nationale aangelegenheid. EU-landen bestelden wapens en munitie op eigen houtje, bij voorkeur bij een eigen, nationale industrie. Het resultaat is een groot aanbod van nationale varianten van dezelfde wapensystemen. Waar de VS schaalvoordelen behaalden door met een of twee type tanks te opereren , bouwde in Europa ieder zichzelf respecterend land liefst zijn eigen tank.

Gezamenlijke Europese inkoop, al dan niet gecoördineerd door Brussel, moet daar een einde aan maken, aldus een Witboek over Europese Defensie dat deze woensdag gepresenteerd werd. Daarnaast moet de Europese defensie-industrie gestimuleerd worden.

Europese landen bestellen een groot deel van hun wapens en munitie in de Verenigde Staten. Die afhankelijkheid, zei een hoge EU-diplomaat, zal niet eenvoudig opgegeven worden. Sommige landen hebben zich voor decennia aan Amerikaanse wapensystemen verbonden, denk aan het gevechtsvliegtuig F-35 van Nederland en andere Europese NAVO-leden. Gezamenlijk kochten EU-landen in de afgelopen vijf jaar 64 procent van wapens en munitie in de VS.

Nu komt er een premie op aankopen in Europa. Het geld dat de EU ophaalt op de kapitaalmarkt kan uitgeleend worden aan EU-landen die samen optrekken én die op zijn minst 65 procent van hun spullen kopen in de EU, Noorwegen of Oekraïne. Defensiebedrijven uit de VS en het VK komen niet in aanmerking voor het leningenprogramma, behalve als hun regeringen een defensieovereenkomst met de EU sluiten. Met het VK wordt over zo’n afspraak onderhandeld.

Lacunes in de verdediging

Door samenwerking wil Europa effectiever geld besteden en een aantal lacunes in de verdediging dichten: luchtverdediging, artillerie, munitie, drones en technologie voor cyber-oorlogsvoering. Daarnaast moet Europa investeren in „strategic enablers”, onmisbare capaciteiten die tot nu toe door de VS worden geleverd, zoals tank- en transportvliegtuigen en satelliet-surveillance.

Ook is het de bedoeling dat EU-landen gezamenlijk projecten aanpakken die voor individuele landen te kostbaar of te ingewikkeld zijn, zoals een schild voor luchtverdediging. De regeringsleiders moeten in juni een aantal projecten aanwijzen.

Deel van de EU-strategie is uiteraard steun voor Oekraïne. Landen kunnen de EU-programma’s gebruiken om hun voorraden aan te vullen na schenkingen aan Oekraïne en de Oekraïense industrie moet profiteren van de Europese inspanningen.

De VS blijven in de ogen van de EU een cruciale bondgenoot. Maar het is ook duidelijk dat de VS zelf vinden dat ze te veel verplichtingen hebben in Europa en dat aandacht voor de Indo-Pacific leidt tot een verschuiving. De Eurocommissaris voor Defensie, Andrius Kubilius, zei woensdag dat „450 miljoen Europeanen niet afhankelijk zouden moeten zijn van 340 miljoen Amerikanen om zich te verdedigen.”

Delen





Mail de redactie