En weer is de overheid trager geworden met het verstrekken van informatie

„Zijn hier geen geheim agenten van de Keniaanse regering aanwezig?”, vraagt een schichtige jongere vlak voor het gesprek met koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Maar in de ontspannen ambiance van de woonkamer van de Nederlandse ambassadeur in de Keniaanse hoofdstad Nairobi, waar dinsdagochtend tien jongeren het koninklijk paar ontmoeten, verdampt de spanning snel.

„Mijn stem spreekt redelijkheid uit, geen hoogverraad”, begint woordkunstenaar Steve Biko (33). „De heersers van Kenia die ons behoren te beschermen, vermoorden ons. Maar we hebben geen vrees meer.”

We proberen jongeren te activeren tegen de regering, misschien vormen we later een politieke partij en neemt Gen Z de macht over

De koning maakte er geen geheim van dat zijn bezoek omstreden is. „We weten dat er twintigduizend petities zijn verstuurd om ons bezoek af te gelasten. Maar dit is een staatsbezoek, van het ene aan het andere land. Als je niet komt, keer je Kenia de rug toe.” Waarna Máxima beloofde de woorden van de tien jongeren te zullen overbrengen aan de Keniaanse autoriteiten.

Joshua Okayo (29) liet de uitnodiging van de Nederlandse ambassade voor een ontmoeting met het koninklijke paar aan zich voorbijgaan. „Het staatsbezoek legitimeert de schending van mensenrechten in Kenia”, zegt hij. „De koning schudt de hand van de Keniaanse president William Ruto en daar kleeft bloed aan. Sommigen van ons noemen degenen die wel met de koning spraken verraders.”

Aalsmeer

Okayo is een van de meest zichtbare leiders van Gen Z, de aanduiding van zowel een generatie (geboren tussen 1995 en 2010), als van een protestbeweging in Kenia. Hij werd daags na een massabijeenkomst van Gen Z in juni ontvoerd en gemarteld door een nationale veiligheidsdienst. Meer dan zestig betogers werden geveld door politiekogels.

Die repressie brengt de koning in een spagaat. Hij arriveerde met een handelsdelegatie van vijftig zakenlieden en drie ministers; Nederland is de grootste handelspartner van Kenia in de EU, vooral vanwege de bloemen die dagelijks uit het land naar Aalsmeer worden gevlogen. „Dit bezoek gaat om geld verdienen, niet om mensenrechten”, sniert Okayo. „Een halfuurtje met jongeren praten is slechts een dekmantel.”

In Kenia is met de opkomst van Gen Z een nieuw hoofdstuk in zijn politieke geschiedenis geopend. Gen Z verscheen vorig jaar in beeld met een demonstratie waar tienduizenden mensen aan deelnamen, niet alleen in Nairobi maar door het hele land. Aangevoerd door creatieve digital natives protesteerden de jongeren tegen hogere belastingen en hekelden ze de corruptie van de politieke klasse die schaamteloos zichzelf verrijkt. De jongeren organiseren zich niet op basis van tribale afkomst, zoals gebruikelijk in de Keniaanse politiek. Ze zijn partijloos en opereren zonder leiders.

De regering van president William Ruto wist aanvankelijk geen raad met dit nieuwe verschijnsel. Ze stuurde het leger de straten op en huurde relschoppers in om bijeenkomsten van Gen Z te verstoren. Toen de golf van jeugdig verzet aanhield, begon de regering kopstukken te ontvoeren, te doden en te martelen. Ontvoeringen vinden inmiddels niet meer plaats, maar een aantal jongeren is nog steeds zoek.

Democratie

Gen Z is niet de eerste generatie die ageert tegen machtsmisbruik. Kenia is een relatief vrij land, maar geen goed ontwikkelde democratie. Willy Mutunga (1947), voormalig activist en opperrechter, spreekt over een terreurbewind in Kenia. „Sinds de onafhankelijkheid in 1963 vinden hier schendingen van de mensenrechten plaats. Dat is niets nieuws”, zegt hij. Onder vorige dictaturen arresteerden de machthebbers politici en activisten en, hoewel onder valse voorwendselen, brachten ze hun met aanklachten voor de rechters. „Voor Ruto is de grondwet een ongemak, hij houdt zich niet aan uitspraken van gerechtshoven. Door de ontvoeringen maakt hij duidelijk aan Gen Z dat als ze nog een keer een opstand beginnen, ze worden gedood.”

Ze waren jong, onbevreesd en overal. Maar onder druk van de repressie protesteren de Gen Z-leiders sinds enkele maanden weer vooral van achter hun computers. Hoe wijdverbreid de roep voor afgelasting van het koninklijke bezoek precies is, valt daarom moeilijk in te schatten. De jongeren zetten hun verzet tegen Ruto voort in kleine gemeenschappen. „Ons actiemodel noemen we bullshit politiek”, vertelt activist Okayo. „We bezetten kantoren van corrupte volksvertegenwoordigers en laten hun telefoons vollopen met berichten. Zo proberen we jongeren te activeren tegen de regering, misschien vormen we later wel een politieke partij en neemt Gen Z de macht over in Kenia.”

Gen Z is deel van de opkomende middenklasse, met heel andere belangen dan het overgrote straatarme deel van de jeugd

Andere jongeren hebben zich afgekeerd van Gen Z. „Het zijn verwende kinderen”, schampert de sociaal werker Robert Ochola, zelf van de generatie van vóór de eeuwwisseling. „Je kunt mensen niet onderverdelen op basis van hun leeftijdsgroep, maar wel op basis van klasse. En Gen Z is deel van de opkomende middenklasse, met heel andere belangen dan het overgrote deel van de jeugd dat straatarm is. Je ziet nu al dat sommigen van Gen Z zich laten omkopen door de corrupte politieke klasse. Zo is het altijd gegaan in Kenia.”

De tien jongeren komen opgelucht en tevreden van het gesprek met het koninklijke paar. „We zijn geen verraders geworden door dit gesprek met de koning. We doen het voor ons vaderland”, zegt een van de jongeren. Maar in de vijandige omgeving van de Keniaanse politiek voelen ze weer angst. „We maken ons zorgen wat er met onze aanbevelingen voor beter bestuur gaat gebeuren.”

Delen

Mail de redactie