Met een grote groep van niet meer de jongste mensen lopen we door Bussum. Een auto stopt naast me en het raampje gaat open. De bestuurder begint tegen me te zingen: „Ouwe lullen moeten weg! Ouwe lullen moeten weg. Ouwe lullen zitten alleen maar in de weg.” De man had haarfijn door dat wij de Koot-en-Bie- wandeling aan het doen waren.
Paul van Keep
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Een verloskundige en een andere medewerker van een abortuskliniek in Texas zijn maandag gearresteerd omdat ze abortussen zouden hebben uitgevoerd, schrijven Amerikaanse media. Het is de eerste keer sinds de invoering van een zeer strenge wet tegen abortussen in Texas dat iemand is opgepakt voor verdenking op het uitvoeren van een abortus.
Ken Paxton, de procureur-generaal van Texas, zei in een verklaring dat de verloskundige drie klinieken zou hebben in verschillende steden rond Houston. Samen met een medewerker werd de verloskundige gearresteerd voor het „illegaal uitvoeren van een abortus en het beoefenen van geneeskunde zonder vergunning”. Volgens de Texaanse wet kan de verloskundige veroordeeld worden tot twintig jaar cel.
Paxton verwijst in de verklaring naar de zeer omstreden ‘Texas Human Life Protection Act’, die voorschrijft dat een abortus na zes weken zwangerschap verboden is. Wie na die zes weken helpt met een abortus kan worden aangeklaagd door een andere burger. Dat kan een verloskundige zijn, een zus, ouder, priester of de taxichauffeur die de vrouw naar de abortuskliniek bracht.
Volgens dit wetsvoorstel zijn burgers, en niet de overheid, verantwoordelijk voor handhaving van de abortuswet. Het aanspannen van een zaak tegen iemand die een zwangere vrouw hulp verleent is lucratief: er staat een vergoeding van zo’n 10.000 dollar (omgerekend zo’n 9.100 euro) tegenover.
Al in 2021 werd gewaarschuwd voor het misbruiken van het civiel recht om burgers tegen elkaar op te zetten. Door deze civiele rechtsgang wordt het voor vrouwen in Texas vrijwel onmogelijk om nog ondersteuning te krijgen bij een abortus.
Ook via de strafrechtelijke procedures wordt op de wet gehandhaafd. In december klaagde de procureur-generaal, Ken Paxton, een arts uit New York aan die abortuspillen zou hebben opgestuurd naar één inwoner van de grotendeels conservatieve staat Texas. De New Yorkse arts hangt nu een boete van 100.000 dollar (zo’n 90.000 euro) boven het hoofd.
Lees ook
Kunnen vrouwen niet online een abortuspil bestellen? En vijf andere vragen over de nieuwe abortuswet in Texas
Polen, Estland, Letland en Litouwen willen mijnen leggen in hun grensregio’s om zich te wapenen tegen eventuele Russische agressie. Daarom willen de vier Oost-Europese landen uit het Ottawa Verdrag van 1999, stappen dat het gebruik verbiedt van landmijnen die gericht zijn tegen personen.
Landmijnen gericht tegen personen worden net onder de grond begraven en exploderen zodra iemand erop gaat staan. Dit soort antipersoonsmijnen is controversieel omdat ze veel slachtoffers kunnen maken onder de burgerbevolking.
Opzegging van het Ottawa Verdrag moet worden goedgekeurd door de parlementen in de vier landen. Alle EU-landen hebben het verdrag in de loop van de jaren ondertekend. Onder meer Rusland, de Verenigde Staten, China, India en Pakistan tekenden het verdrag niet. Rusland gebruikt de mijnen op grote schaal in zijn oorlog tegen Oekraïne.
In een verklaring stellen de ministers van Defensie van de vier landen dat de „veiligheidssituatie in onze regio fundamenteel is verslechterd” sinds het verdrag ruim een kwart eeuw geleden werd geratificeerd. „Militaire dreigingen tegen NAVO-lidstaten die grenzen aan Rusland en Wit-Rusland zijn significant toegenomen”, schrijven de ministers.
In hun verklaring leggen de vier landen een rechtstreeks verband tussen hun uittreding uit het Ottawa Verdrag en de Russische agressie tegen Oekraïne en andere Europese landen. „In het licht van deze instabiele veiligheidsomgeving, gekenmerkt door de Russische agressie en zijn voortdurende dreiging tegen de Euro-Atlantische gemeenschap, is het van essentieel belang alle maatregelen te evalueren die onze afschrikking en onze defensiecapaciteiten vergroten.”
Ook in Finland, dat een grens van zo’n 1.300 kilometer deelt met Rusland, wordt al sinds eind vorig jaar gesproken over opzegging van het verdrag. Finland tekende het Ottawa Verdrag in 2012.
Litouwen stapte begin deze maand al officieel uit het verdrag dat naast persoonsmijnen ook de verwerving, het gebruik en de productie van clustermunitie verbiedt. Ook die munitie is controversieel vanwege de potentiële gevaren voor burgers. Litouwen, dat grenzen deelt met zowel Wit-Rusland als de Russische exclave Kaliningrad, wijst erop dat deze munitie ook door Rusland wordt gebruikt, en volgens de regering in Vilnius zijn alle middelen nodig om een potentiële agressor af te schrikken.
De recente stappen van Polen en de Baltische staten passen naadloos in een nieuw Europees beleid van massale herbewapening dat zich aftekent sinds de terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis, in januari. Onder zijn presidentschap maakten de Verenigde Staten de afgelopen weken een radicale ommezwaai, waarbij Trumps voorkeur eerder uit lijkt te gaan naar Moskou dan naar de traditionele Europese bondgenoten van de VS. De Europese NAVO-landen vertrouwen er niet meer op dat de VS militair te hulp zal schieten in een oorlog met Rusland, zoals Oekraïne de afgelopen weken ondervond.
Mensenrechtenorganisaties betreuren de voorgenomen stappen van Polen en de Baltische staten. Het Internationale Rode Kruis (ICRC) zegt „zeer bezorgd” te zijn over de Europese herbewapeningsplannen. „De gevolgen van deze mogelijke opzeggingen van conventies door bepaalde landen zouden zeer ernstig kunnen zijn voor veel burgers – op de zeer lange termijn en zelfs binnen de betrokken landen”, zei ICRC-woordvoerder Christian Cardon vorige week. „Juist nu zijn deze verdragen relevant, niet in tijden van vrede en stabiliteit.”
Lees ook
Amerikaanse antipersoonsmijnen moeten Oekraïne helpen bij het afremmen van de Russische opmars
In de Russische oorlog tegen Oekraïne werd de afgelopen maanden duidelijk dat antipersoonsmijnen de opmars van eenheden langs de frontlinies kan vertragen. In november vorig jaar leverde de Amerikaanse regering van president Joe Biden deze mijnen aan Oekraïne om de Russische opmars in de regio Donetsk te vertragen.
In de zomer van 2023 speelde een vergelijkbare discussie toen Washington clustermunitie ging leveren aan Oekraïne, granaten die tientallen kleinere bommen bevatten; deze munitie is zowel gericht tegen voertuigen als tegen troepenconcentraties. Het bezwaar van mensenrechtenorganisaties is dat de bommetjes niet altijd tot ontploffing komen, en daardoor nog jaren na de beëindiging van een oorlog een gevaar kunnen opleveren voor nietsvermoedende burgers.
Enge mannen? Hij komt ze niet tegen, zegt Ted. Als tiener fietst hij ’s nachts door het bos, soms extra langzaam, nieuwsgierig naar wat daar gebeurt, wat de mannen daar doen. Ze zoeken liefde, denkt hij, hebben weinig kwaads in de zin. Dus stapt hij soms bij ze in de auto.
Ted is de hoofdpersoon van theatervoorstelling Schuldig kind over een jongen die een man ontmoet, die seksuele interesse in hem toont. Hij is op dat moment een knul van een jaar of elf die gepest wordt, zoekt naar vriendschap en graag bijzonder gevonden wil worden. Hij wil later schrijver, tekenaar of architect worden; de vriendelijke man zegt hem te willen helpen om zijn dromen waar te maken. Dat is het begin van een reeks ontmoetingen, waarin hij steeds verder gaat in de zoektocht naar intimiteit met de jongen. Er is genegenheid, misschien zelfs iets dat op liefde lijkt, maar je ziet vooral ook een volwassen man die een veel te jonge jongen er – stapje voor stapje – inluist.
Schuldig kind is gebaseerd op de gelijknamige roman en op het – eveneens autobiografische – Mijn meneer van de bekroonde auteur Ted van Lieshout. Regisseur Belle van Heerikhuizen vulde deze verhalen aan met andere teksten van de schrijver, zoals gedichten of citaten uit interviews. De hoofdpersoon laat ze spelen door drie acteurs, die bepaalde kanten van Teds karakter uitvergroten.
In rake dialogen springen de Teds door de tijd: van puber – terug naar kindertijd, naar flarden van een volwassen leven. De ontmoetingen met de eerste man krijgen een vervolg wanneer Ted als tiener experimenteert met zijn homoseksualiteit tijdens nachtelijke tochten door een bos, waar mannen ‘cruisen’. Hij laat zich betalen voor seksuele handelingen, komt gewelddadige kerels tegen, maar blijft uitgesproken mild. Toch kun je je niet aan de indruk onttrekken dat deze roekeloze avonturen voortkomen uit zijn ervaringen als elfjarige.
Het decor, een rode bank tussen een paar berken, ademt intimiteit. Het is een plek waar je je kan verschuilen, maar waar ook duistere geheimen sluimeren; een plaats tussen onbezorgd verstoppen en een angst voor wat zich in het donker ophoudt. Dat is een tegenstrijdigheid die uit de hele tekst spreekt: Ted is vrolijk, wil ontdekken en liefhebben, maar loopt al snel tegen de grenzen van zijn vrijheid aan.
Opvallend genoeg is Schuldig kind geen loodzware voorstelling. De thematiek is indringend, roept vragen op en zet aan tot verder nadenken over (on)schuld en slachtofferschap, maar de voorstelling kan ook onverwacht licht zijn in momenten waarop Ted tederheid ervaart. Tegelijkertijd maakt dat de situatie des te schrijnender. Doordat zijn ervaringen niet alleen negatief zijn, voelt Ted zich schuldig. Hij kan zijn gevoelens niet rijmen met de maatschappelijke walging over pedoseksualiteit, maar is duidelijk ook beschadigd door wat er is gebeurd.
Al die verwarrende en door elkaar lopende gevoelens worden prachtig gespeeld door de drie acteurs. Sander Plukaard stuitert over het toneel als een jonge hond, kwetsbaar en onbezonnen tegelijk. Florian Myjer is bedachtzamer. Hij wikt en weegt, probeert verstandige beslissingen te nemen in onalledaagse situaties. Bram Coopmans focust, veelal woedend, op de schade die het misbruik heeft aangericht. Emoties wisselen, perspectieven schuiven, maar de verhaallijn blijft onwrikbaar overeind.
Lees ook
In theaterstuk over pedofilie maakt Belle van Heerikhuizen loodzwaar thema licht. ‘Als iets topzwaar is, gaan de deuren dicht’
Schuldig kind is duidelijk: seks tussen volwassenen en kinderen kan niet. De volwassene zadelt het kind op met verwarrende gevoelens, een geheim waar het geen raadt mee weet, iets dat uit kan groeien tot een trauma van formaat. Maar doordat het personage Ted met een zekere vriendelijkheid terugkijkt op zijn jeugd wordt zwart/wit-denken getart. Het maakt Schuldig kind tot een huiveringwekkende en gelaagde voorstelling, die nog lang bij zal blijven.
