De Duitse formerende partijen CDU/CSU en SPD zijn bereid een uitzondering te maken op de Schuldenbremse (‘schuldenrem’) voor een miljardeninvestering in defensie. Dat melden Duitse media dinsdagavond. De Schuldenbremse is een regeling, vastgelegd in de Duitse grondwet, die ervoor zorgt dat de overheid alleen onder strikte voorwaarden geld kan lenen.
„Gegeven de bedreigingen van de vrijheid en vrede op ons continent moet nu ook voor onze verdediging gelden: whatever it takes”, zei CDU/CSU-leider Friedrich Merz. Volgens de aangekondigde plannen zou de uitzondering op de schuldenrem gaan gelden voor defensie-uitgaven die boven 1 procent van het bruto binnenlands product uitkomen.
De partijen willen het plan „binnen enkele weken” voorleggen aan de ‘oude’ Bondsdag, nog voordat de nieuwe leden van het Duitse parlement uiterlijk 25 maart aantreden. Voor het plan is een grondwetswijziging nodig, en dus een twee derde meerderheid. CDU/CSU en SPD hebben daarom stemmen nodig van de Groenen of de FDP. Merz heeft die partijen al geïnformeerd over het plan, zo liet hij dinsdag weten aan Duitse media.
De dinsdag aangekondigde plannen zijn een eerste inhoudelijke doorbraak in de onderhandelingen tussen de twee partijen na de verkiezingen van 23 februari. De partijen kondigen ook een investering van 500 miljard euro in de infrastructuur van het land aan.
Lees ook
‘Tektonische’ veranderingen in de wereld zetten de Duitse spaarzaamheid onder druk
„De liefde in dit land voor forensische zorg is niet zo groot als je zou willen. Daar lopen we nu tegenaan”, verzucht wijkwethouder Walter van Dijk (VVD). Voor hem zitten tweehonderd inwoners van Den Dolder op witte stoeltjes in de plaatselijke sporthal. Het liefst hadden ze deze woensdagavond gehoord dat een vertrek van de forensisch psychiatrische kliniek Fivoor uit hun dorp dichtbij is, maar de boodschap is minder positief.
Voor de tweede keer in twee maanden tijd zijn de Doldenaren naar de hal gekomen voor een bewonersbijeenkomst. Op 10 januari liepen de gemoederen hoog op. Het gevoel van onveiligheid was groot, nadat een 76-jarige dorpsgenoot op weg naar huis van het dorp was neergestoken door een 27-jarige patiënt van Fivoor. De vrouw overleefde de aanval niet. Gedachten gingen toen uit naar de moord op Anne Faber uit 2017, waarbij dader Michael P. eveneens onder behandeling stond bij de zorginstelling.
Waar bewoners in januari vooral veiligheidsgaranties eisten van de gemeente en Fivoor, gaat het woensdag over een langer slepende, onderliggende kwestie. Al tien jaar is het de bedoeling dat de in totaal drie klinieken van Fivoor wegverhuizen uit Den Dolder. Op het bosrijke terrein wil de gemeente zo’n 400 woningen neerzetten, de grond is zelfs al verkocht. Maar Fivoor slaagt er maar niet in om een geschikte nieuwe locatie te vinden. De uiterste vertrekdatum van 1 januari 2025 werd enkele jaren geleden al opgerekt tot 1 januari 2027.
Lees ook
Onrust in Den Dolder na mesaanval op vrouw: ‘Kunnen we nog zonder risico winkelen?’
De tijd dringt dus. Nadat Fivoor in 2023 concludeerde dat de zoektocht spaak liep, besloot de gemeente Zeist afgelopen zomer een onafhankelijk bureau in te schakelen dat moest uitzoeken of alle mogelijke locaties ook echt in beeld en onderzocht zijn. Woensdagavond presenteerde Rebel Group een samenvatting van het rapport aan de inwoners van Den Dolder.
Allereerst keken de onderzoekers naar hoe grondig Fivoor en terreineigenaar Altrecht te werk zijn gegaan in hun zoektocht. Hoewel de onderzoekers vinden dat de partijen sneller hadden kunnen beginnen, waren zij „overwegend zorgvuldig” bij het beoordelen van geschikte locaties.
Dat het niet gelukt is om een plek te vinden, komt vooral doordat andere gemeenten de komst van Fivoor niet zagen zitten. Bij 20 van de 32 onderzochte plekken wilde de gemeente niet meewerken aan de komst van de forensische zorgkliniek. De moord op Anne Faber van 2017 en de nasleep van die gebeurtenis, droegen bij aan de terughoudendheid om Fivoor onderdak te bieden.
Mogelijke nieuwe plekken geheim
Het bureau ging ook zelf op zoek naar geschikte locaties in de regio Midden-Nederland. Criteria waren onder meer een maatschappelijke bestemming in het omgevingsplan en een reistijd van maximaal 45 minuten voor het Fivoor-personeel. De zorginstelling vreest anders het toch al schaarse medewerkers in de forensische zorg kwijt te raken. Uiteindelijk bleven twaalf locaties over. Omdat niet alle eigenaren weet hebben van de interesse in hun grond of gebouwen, houdt de gemeente de precieze plekken geheim.
Sinds januari zijn van de twaalf locaties alweer zes mogelijke plekken afgevallen, waarvan drie in Flevoland. „Door de gebeurtenis van 2 januari zijn gemeenten vermoedelijk nog minder bereid om een organisatie als Fivoor een plek te bieden”, zegt Van Dijk. „Je kan zeggen: ik word er niet vrolijk van. Maar je kan ook zeggen: er zijn nog zes over.”
De beoogde locaties zijn allemaal in handen van het Rijk. In een deel van de gevallen gaat het om terreinen van Defensie, die mogelijk vrijkomen als Defensie besluit te verhuizen. Ook laat de wethouder vallen dat één van de zes locaties in de gemeente Zeist ligt. Het leidt tot geroezemoes in de sporthal. Vorig jaar besloot de Zeister gemeenteraad juist forensische zorg in de gemeente te verbieden, vanwege de negatieve ervaringen met Fivoor.
Lees ook
‘Vertrouwen? Laat de kliniek dat eerst maar eens verdienen’
Als de microfoon de zaal rondgaat voor vragen, refereren meerdere bewoners aan de uiterlijke verhuisdatum van 1 januari 2027. Van Dijk: „Of die datum reëel is, zal moeten blijken. Die deadline zorgt ook voor een dynamiek en een gevoel voor urgentie. Ik zie nu geen aanleiding om dat los te laten.”
Fivoor-directeur Erik Masthoff is minder optimistisch. “Als mij morgen een stuk grond wordt aangeboden, dan ben ik daar heel blij mee en gaan we een kliniek neerzetten. Maar realistisch gezien is dat stuk grond er morgen niet, en is er vier tot vijf jaar nodig om de kliniek te bouwen. Ik hoop dat ik ongelijk heb, maar ik denk niet dat de datum van 1 januari 2027 gehaald gaat worden.”
Hoe zit het dan met het dringende verzoek tot een opnamestop in Den Dolder, waar de gemeenteraad in januari bijna unaniem op aandrong? Masthoff wil er niet aan. „Er is in Nederland een grote vraag naar plekken in de forensische zorg. Als wij verdwijnen zijn hier 140 plekken weg, maar ontstaat bovenal in de samenleving meer onveiligheid doordat mensen niet opgenomen kunnen worden”.
„De oplossing van dit probleem ligt niet per se in Zeist, maar in Den Haag”, zegt Van Dijk. Hij verwacht bij het vinden van een nieuwe locatie voor Fivoor hulp van staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie en Veiligheid), die donderdag samen met staatssecretaris Vincent Karremans Volksgezondheid, Welzijn en Sport, VVD) naar Den Dolder komt. De twee bewindslieden brengen naar aanleiding van de tragische gebeurtenis van begin januari een bezoek aan de kliniek en spreken met bewoners. Een goede zaak, vindt Van Dijk: „Er is nu veel meer oog voor het probleem dat we in Den Dolder hebben”.
Bij een Russische raketaanval op een hotel in de in het zuidoosten van Oekraïne gelegen stad Kryvy Rih zijn zeker twee doden gevallen en 28 mensen gewond geraakt, melden internationale persbureaus.
Volgens gouverneur Serhiy Lysak van de regio Dnjepropetrovsk zijn meerdere gewonden er ernstig aan toe en is er ook een kind gewond geraakt.
Oekraïense hulpdiensten meldden op Telegram dat ze inmiddels veertien mensen uit het puin van het zwaar beschadigde hotel hebben gered. De reddingswerkzaamheden gaan de hele nacht door.
Kryvy Rih is de geboortestad van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en is sinds het begin van de grootschalige Russische invasie ruim drie jaar geleden vaker doelwit geweest van aanvallen. De stad staat bekend om zijn staalindustrie en ligt zo’n 80 kilometer van de frontlijn.
Liveblog oorlog in oekraïne
Tweede Kamerdebat over Europese defensie: Schoof kondigt 3,5 miljard euro steun aan voor Oekraïne in 2026
Met de meeste mensen zou je er niet aan moeten denken, maar als je verliefd bent, is een tongzoen hemels. De Franse kus, zoals Engelstaligen het noemen, doet twee mensen versmelten tot een eenheid van liefde waar niets tussen komen kan, zelfs geen broodje kebab. Ik herinner me ten minste dat ik het vlees en het brood en de saus uit zijn mond wilde eten, door zijn tong tussen mijn tanden geschoven alsof ik een kind was en inderdaad, met dat liefdesmaal waren we helemaal terug bij wat volgens sommige wetenschappers de oorsprong van de kus is: premasticatie.
Kinderen die van melk overgaan naar vast voedsel hebben daar enige hulp bij nodig: de ouder kauwt het voedsel fijn en stopt het in de mond van haar jong. Het is een gebruik dat mensen met veel dieren delen: van bonobo’s tot wolven en van vogels tot oorwormen, het gaat ver terug in de tijd.
Toch is de kus, en zeker de tongzoen, bij mensen geen universeel verschijnsel. Er zijn culturen waar verliefdheid heel anders wordt geuit, bijvoorbeeld door een wimperhaar af te bijten. Op andere plekken deden mensen wel aan kussen, maar niet met iedereen. Volgens Herodotus wilden Egyptenaren bijvoorbeeld niet met Grieken zoenen omdat die rundvlees aten en de koe in Egypte een heilig dier was. Had de vader van de geschiedschrijving een blauwtje gelopen, 2.500 jaar geleden?
Het antropologische tijdschrift Sapiens publiceerde in 2015 een onderzoek waaruit bleek dat van meer dan honderdvijftig onderzochte culturen in minder dan de helft gekust werd. Culturen met verschillende sociale klassen kussen meer dan egalitaire culturen van bijvoorbeeld jagers-verzamelaars. In haar boek The Science of Kissing (2011) schrijft Sheril Kirshenbaum dat de Ituri Pygmeeën in Congo wel voedsel voor hun kinderen kauwden maar nooit tongzoenden. Misschien wel juist niet… De oorsprong is te dichtbij om romantisch te lijken.
„Omdat culturen van jagers-verzamelaars als een venster naar samenlevingen uit het verre verleden kunnen dienen, is het redelijk om aan te nemen dat romantisch kussen pas recent in de menselijke geschiedenis is ontstaan”, schrijft Sapiens. De romantische kus komt juist wel weer veel voor bij de poolcirkel volgens hun onderzoek. „Een verklaring hiervoor is dat mensen elkaar graag aanraken. Het is dus mogelijk dat wanneer mensen van top tot teen gekleed zijn in dikke bontjassen, het gezicht en de lippen de enige, of in ieder geval de meest voor de hand liggende, lichaamsdelen zijn die ze kunnen verkennen.” Mmm. Zou het? Binnen blijft al dat bont wellicht niet altijd aan. Toch nog eens kijken naar de wonderschone film Atanarjuat: The Fast Runner (2001), van Zacharias Kunuk.
Misschien is kussen ook zoiets als het alfabet; het schrift is op verschillende momenten op verschillende plekken uitgevonden. Het kan ook weer vergeten worden. Helaas, want tijdens de kebabkus had ik me met iedereen verbonden gevoeld; met alle mensen en heel wat dieren die voor mij kwamen en alle mensen die nog na mij zouden komen; deel van een ononderbroken keten van telkens twee. Kussen voelde als ademen; iets wat vanzelf gebeurt, zij het minder vaak. Maar kussen is aangeleerd, door honderden schilderijen en vooral films. Hollywood leek natuur. Het is toch cultuur.
Een recente theorie zegt dat kussen voorkomt uit insecten uit de vacht verwijderen, zoals apen dat doen. Bij weer een andere theorie of fantasie over de oorsprong van kussen draait het om spiegeling. Een mond zou een echo van een vulva zijn (beide hebben lippen, ja), borsten een echo van billen, tongen een echo van tepels en zoenen een echo van neuken. Een op het eerste gezicht minder romantische theorie of fantasie misschien, maar wel een die uiteindelijk, bij het zoenen, alle deelnemers gelijk maakt. Welke lichaamsdelen elkaar raken doet er minder toe dan dat ze elkaar raken. De sneeuw gesmolten.
