Patiënten in de vluchtelingenkampen in Thailand wisten niet wat hen overkwam toen de nieuwe regering in Washington onlangs de geldkraan van USAID, de Amerikaanse organisatie voor buitenlandse hulpprogramma’s die volgens president Donald Trump geleid wordt door ‘radicale idioten’, voor negentig dagen dichtdraaide. De medische staf in het kamp, die voor een belangrijk deel met Amerikaans overheidsgeld werd betaald, kreeg instructies om het werk onmiddellijk te staken.
De Amerikaanse orders kwamen hard aan in de Thaise kampen waar zo’n honderdduizend mensen verblijven, voor het merendeel van de etnische minderheid de Karen. De ziekenhuizen zijn gesloten of worden bemand door een enkele verpleger. Volgens persbureau Reuters stierf een patiënte met een longziekte toen de medische hulp plotseling verdween. Lokale organisaties schatten dat er al meerdere zieken overleden. Thaise staf springt bij, maar hun capaciteit is beperkt. De hulporganisatie die al decennialang voedsel en bakolie aan de kampen levert, verklaart dat de voorraad over vier tot zes weken op zal raken.
Hulp die levensreddend is mag worden vrijgesteld van de bevriezing, maar daarvan is in de Thaise kampen nog niets te merken. Hetzelfde geldt voor de beslissing van een Amerikaanse rechter dat de bevriezing van de gelden tijdelijk moet worden opgeheven. De situatie blijft nijpend, vertelt de Myanmarese hulpverlener Thar Win via Signal. „Er is heel veel verwarring en het is onzeker wat ons in de toekomst te wachten staat.”




De leefomstandigheden van de gevluchte Myanmarezen zijn eenvoudig. De Moei-rivier is voor veel vluchtelingen essentieel in hun dagelijks leven: ze koken met het water, ze baden erin, ze wassen hun kleding en schamele spullen. Ondanks het feit dat de rivier met name tijdens het regenseizoen vervuild raakt.
Foto’s Palanuson Phadungtos
De beslissing in Washington heeft ook grote gevolgen voor de hulp aan ontheemden in Myanmar, zegt Thar Win. Veruit de meeste burgers die conflicten ontvlucht zijn, moeten in het land zelf zien te overleven. Etnische minderheden vechten al sinds de onafhankelijkheid van de Britten in 1948 voor gelijke rechten en meer autonomie. Na de staatsgreep van 1 februari 2021 kwamen grote delen van het land in opstand, waardoor het aantal burgers op de vlucht drastisch is toegenomen. Volgens cijfers van de Verenigde Naties gaat het om minstens 3,5 miljoen mensen.
Ook in de oostelijke Karen-staat zijn de gevechten sinds de coup weer opgelaaid. In dit gebied bevinden zich naar schatting 1 miljoen ontheemden. Schaarse internationale steun loopt via lokale organisaties zoals de alliantie waarvoor Thar Win werkt. „Het is sowieso al een kwetsbare groep die in een oorlogssituatie leeft. Aan alles is gebrek. Voedsel, water, medische zorg”, zegt hij. In zijn kantoor in Thailand staan de stille getuigen van de noodsituatie: dozen met draagbare X-ray en ultrasound apparaten. Die apparatuur is onmisbaar om de juiste diagnose te stellen in het oorlogsgebied, maar het geld voor transport ontbreekt. De medische trainingen zijn ook stopgezet.
Vanuit zijn kleine ziekenhuis dicht bij de frontlinie waarschuwt ook dokter Saung via Signal dat de medicijnen opraken. Met zijn team behandelt hij gewonden, onder wie veel slachtoffers van mijnen. Ook is het er een komen en gaan van malaria patiënten. Vanwege de verslechterde levensomstandigheden in de oorlogszones rukt de ziekte flink op.




De vervuilde rivier brengt ook ziektes: kinderen krijgen problemen met hun huid of ontwikkelen tonsillitus (een ontsteking van de keelamandelen). Netten in de simpele onderkomens moeten bescherming bieden tegen (malaria)muggenbeten.
Foto’s Palanuson Phadungtos
Vluchten is de ‘way of life’
Als oudere Karen gevraagd worden hoe vaak ze hun boeltje moesten pakken, zijn ze vaak de tel kwijt. Op een paar rustigere jaren voor de staatsgreep na, is vluchten hun way of life. Vroeger waren het de soldaten van het Myanmarese leger die dood en verderf zaaiden. Tegenwoordig komt het gevaar vooral vanuit de lucht. Het leger kampt met een tekort aan troepen nu het op veel fronten tegelijk moet vechten en zet steeds vaker gevechtsvliegtuigen, drones en artillerie in. Vooral burgerdoelen zoals ziekenhuizen, scholen, kerken, dorpen en kampen voor ontheemden worden aangevallen. Uit angst voor dat geweld slapen velen ‘s nachts in de jungle.
Klinieken zijn meestal simpele bouwsels van hout en bamboe, verscholen in de jungle. Mobiele teams bieden hulp in afgelegen en moeilijk bereikbare gebieden. Ook veel scholen liggen verstopt. Wie het geld en de connecties heeft, brengt zijn kinderen naar Thailand, waar ngo’s en vrijwilligers onderwijs bieden aan de tienduizenden arbeidsmigranten uit Myanmar.
Thar Win vertelt dat de lokale organisaties toch proberen hun werk met minimale middelen voort te zetten, om de meest acute gevallen te helpen. Zieken en gewonden naar Thailand transporteren is duur en ingewikkeld. „Nooit eerder was de situatie zo moeilijk als nu.”


Kinderen van Myanmarese vluchtelingen krijgen onderwijs in de Rose Field School in Thailand, ondersteund door de Help Without Frontiers Foundation. De schooltjes zijn klein, er zijn amper leerlaren noch leermiddelen. Het aantal kinderen dat les wil, groeit.
Foto’s Palanuson Phadungtos
