Een veiligheidsconferentie in München, een noodtop in Parijs en Amerikaanse ministers in gesprek met hun Russische collega’s in Riyad: de pro-Russische positie die de Amerikaanse president Trump inneemt zetten de geopolitieke situatie op scherp.
In deze aflevering van Haagse Zaken hoor je van Pim van den Dool, Rik Rutten en Steven Derix over het nieuwe geopolitieke tijdperk. Want met de nieuwe koers van Trump moet Europa leren op eigen benen te staan en dat houdt ook Den Haag bezig. Wat betekenen deze veranderingen voor de veiligheid in en buiten Nederland en de EU?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].
Het gaat niet goed met paus Franciscus (88). Volgens het Vaticaan ligt „de Heilige Vader” in kritieke toestand in het ziekenhuis. Het is de eerste keer dat het Vaticaan zijn toestand als zodanig bestempelt. Zaterdagochtend kreeg de paus een lange astma-aanval en daarna een bloedtransfusie vanwege een tekort aan bloedplaatjes, wat duidt op bloedarmoede. Later moest hij ook aan de beademing.
Op 14 februari werd de paus naar het Gemelli-ziekenhuis in Rome gebracht vanwege kortademigheid. Daarna bleek dat hij last had van een „complexe” dubbele longontsteking. Zaterdag ging zijn toestand hard achteruit. „De paus is niet buiten levensgevaar”, liet het Vaticaan in een verklaring weten. In een eerdere verklaring op vrijdag lieten zijn artsen al weten dat de paus erg kwetsbaar is door zijn leeftijd en fysieke toestand.
De paus zou dit weekend aanwezig zijn bij een viering voor diakens, maar moet vanwege zijn fysieke toestand de komende dagen alle activiteiten voor het Heilige Jaar aan zich voorbij laten gaan.
Bij een aanval met een mes zijn in de Franse stad Mulhouse, dichtbij de grens met Duitsland, zaterdag één dode en meerdere gewonden gevallen. Dat meldt de burgemeester van de stad in een bericht op Facebook. Het Franse persbureau AFP schrijft dat er vijf gewonden vielen, onder wie twee agenten die in de halsslagader en de borst zijn geraakt. De burgemeester laat het aantal gewonden in het midden.
Er is een verdachte gearresteerd, een 37-jarige Algerijnse man. Hij zou geregistreerd staan bij het FSPRT, een soort meldpunt voor terroristische radicalisering, zei officier van justitie Nicolas Heitz tegen AFP. Ook de Franse president Emmanuel Macron zegt zaterdag in een eerste reactie dat het „zonder twijfel gaat om een daad uit islamitisch terrorisme”.
De man is een bekende van de politie. Krant Le Parisien schrijft dat de man eerder veroordeeld is voor het propageren van terrorisme.
De steekpartij vond net voor 16.00 uur vanmiddag plaats, aan de rand van een demonstratie ter ondersteuning van de Democratische Republiek Congo, als reactie op een offensief van de gewapende rebellenbeweging M23. De verdachte zou lokale politieagenten hebben aangevallen en daarbij „Allahu Akbar” hebben geroepen. Het dodelijke slachtoffer zou hem hebben geprobeerd tegen te houden.
De ‘anti-woke’ zuiveringsdrift van de regering-Trump heeft ook de hoogste rangen van de Amerikaanse strijdkrachten bereikt. Vrijdagavond meldde de president in een post op sociale media het ontslag van Charles Q. Brown als voorzitter van de verenigde chefs van staven (Joint Chiefs of Staff). Ook de admiraal van de marine, de plaatsvervangend commandant van de luchtmacht en de hoogste militaire juristen bij drie legeronderdelen worden vervangen, meldde minister Pete Hegseth van Defensie niet veel later.
Met het congé voor C.Q. Brown, wiens termijn tot 2027 liep, breekt Trump met de ongeschreven regel dat presidenten deze topmilitair niet voortijds vervangen. De viersterrengeneraal en voormalig gevechtspiloot zat echter zeer duidelijk op de wip sinds Trumps keuze voor Hegseth als Pentagon-baas.
Als tv-presentator en in een boek uitte de veteraan Hegseth regelmatig kritiek op „woke generaals”, die de strijdkrachten „verwijfd en verzwakt” zouden hebben. Zo nam hij het standpunt in dat vrouwen niet geschikt zouden zijn voor gevechtsrollen, onder meer omdat ze mannelijke collega’s zouden ‘afleiden’. Volgens Hegseth jagen diversiteitsprogramma’s „Amerika’s witte zoons en dochters bij ons weg” en in een podcast beval hij afgelopen november al aan Brown te ontslaan.
Als kandidaat-minister gaf Hegseth onder druk van kritische Republikeinse senatoren zijn verzet tegen vechtende vrouwen vorige maand nog op. Admiraal Lisa Franchetti lijkt hij nu echter vooral te ontslaan omdat ze een vrouw is. Zo uitte Hegseth in 2023 kritiek op haar benoeming tot eerste vrouw als hoogste marinecommandant. Daags na zijn aantreden ontsloeg Trump ook al de eerste vrouwelijke commandant uit de geschiedenis van de Kustwacht.
Emancipatiemachine
De Amerikaanse strijdkrachten gelden traditioneel als een emancipatiemachine waar minderheden sneller kunnen opklimmen dan in de burgersamenleving. Brown, die onder de regering-Biden werd voorgedragen als de tweede Afro-Amerikaan ooit op deze toppositie, wilde dit verder stimuleren. Dat bracht hem in het vizier van trumpisten, die het diversiteits- en inclusiebeleid juist willen afschaffen. Nadat Brown commandanten uitnodigde om meer Afro-Amerikanen en andere minderheden uit de „sollicitantenpool” te rekruteren, bekritiseerden zij dit bijvoorbeeld als een impliciete oproep tot „etnische quota”.
Brown trok ook al een keer rechtse kritiek in zijn vorige rol als stafchef van de luchtmacht. Dit nadat hij na de geruchtmakende politiemoord op de zwarte arrestant George Floyd, in 2020, een video opnam waarin hij diens dood „tragisch” noemde en stelde zelf „vol emoties” te zitten. Ook ontsloeg hij een Trump-loyalist als commandant van de Space Force, nadat deze een boek had geschreven over ‘marxisme’ dat zou oprukken in de rangen.
Ontmoeting in Irak
Trump wil Brown nu laten vervangen door luitenant-generaal b.d. Dan ‘Raizin’ Caine. De voormalig F16-piloot heeft niet alleen ervaring op het slagveld, maar ook binnen de regering-Bush jr., de nationale veiligheidsraad, inlichtingendienst CIA en recentelijk als durfinvesteerder. Met het gremium van de JCS of de bureaucratie van het Pentagon is hij echter veel minder bekend.
Luitenant-generaal b.d. Dan ‘Raizin’ Caine is door Trump voorgedragen om Brown op te volgen. Foto Peter Morrisson/AFP
Het protocol schrijft voor dat de voorzitter moet hebben gediend als hoogste commandant of als stafchef van een militaire tak. Wel heeft de president de ruimte om „in het belang van de nationale veiligheid” van deze code af te wijken. Vóór zijn benoeming door de Senaat moet Caine eerst weer in dienst treden en worden gepromoveerd tot viersterrengeneraal. Onder Republikeinse senatoren, die in deze kamer een meerderheid hebben, waren de eerste reacties op Caines voordracht positief.
Trump is al jaren van Caine onder de indruk en gaf tijdens publieke optredens meermaals hoog van hem op. Hij ontmoette hem in 2018 tijdens zijn eerste presidentschap op bezoek bij Amerikaanse troepen in Irak. Caine hield hem toen voor dat terreurgroep Islamitische Staat ook in een paar weken „weggevaagd” kon worden. Dit terwijl Trumps toenmalige commandanten, klaagde de president, zeiden dat dit wel twee jaar zou duren.
Na zijn vertrek uit het Witte Huis, begin 2021, bleef Trump de lof zingen op deze „echte generaal”. Zo vertelde hij vorig jaar op de conservatieve jaarmarkt CPAC dat Caine tijdens hun bezoek aan Irak een rood MAGA-honkbalpetje opzette. Het is voor militairen verboden politieke standpunten uit te dragen en Caine zou dit tegen naaste medewerkers ontkend hebben, meldde The New York Times zaterdag.
Lees ook
Houding VS werkt als shocktherapie voor Europa – vier atlantici over hoe nu verder
