‘Voorheen wist iedereen wie ik was als ik ergens kwam, nu niet meer’

Posted on by admin

Sheila: „Op de middelbare school overwoog ik al om naar de hotelschool te gaan. Maar ‘dat deed je niet’ als je ook naar de universiteit kon. En dus ging ik bedrijfskunde studeren in Rotterdam. In mijn studietijd werkte ik in de bediening in een restaurant. Omdat de eigenaar wist dat ik graag kookte, mocht ik in de vakanties de kok vervangen.

„Toch koos ik na mijn studie voor het zakenleven. Ik ging werken bij Procter & Gamble, onder andere in Frankfurt als communicatiestrateeg. In 1997 heb ik een eigen reclamebureau opgezet. Dat heb ik zeven jaar gehad. Toen belde Philips, waar ik op termijn hoofd marketing Consumentenproducten wereldwijd werd. Ik heb er zes jaar gewerkt. In 2012 ben ik gaan werken bij Shift Invest, een duurzame investeringsmaatschappij die durfkapitaal steekt in start-ups. Als aandeelhouder ben ik er nog steeds aan verbonden. Maar mijn hele carrière heb ik in mijn achterhoofd gehad: als alles mislukt, kan ik altijd nog de keuken in.

„En toen viel ik van mijn paard en bleek mijn pols verbrijzeld. Er waren wel vier operaties nodig om de zaak weer een beetje recht te zetten. Ik zat intussen niet stil, hoor. Ik was in die tijd betrokken bij de oprichting van een ziekenhuis voor borstkanker, zat in de raad van toezicht van Luzac en was adviseur van Koninklijke Horeca Nederland. In 2015 ben ik gaan werken bij Europcar in Parijs, waar ik verantwoordelijk was voor internationale innovatie. Ik reisde vaak naar Nederland, naar mijn partner. Maar het koken bleef in mijn hoofd zitten. Toen heb ik mijn baan opgezegd en ben ik gaan studeren aan de Parijse ‘kookuniversiteit’ Le Cordon Bleu. Ik wilde een duurzame kok worden, tenslotte werkte ik al tien jaar bij een duurzame investeringsmaatschappij.”

Reizen per trein

„Dankzij mijn banen in de zakenwereld kon ik mijn hypotheek afbetalen. Dat gaf de mentale vrijheid om mijn leven om te gooien en kok te worden. Ik ben stage gaan lopen in het restaurant van een vriendin in Rotterdam en volgde een cursus vegan koken. Ik kreeg er zoveel lol in dat ik wist: ik wil hiermee door. In 2019 ben ik gaan werken als oproepkok, maar toen kwam Covid. In die tijd heb ik mijn website gelanceerd en ben ik culinair schrijver geworden: onder andere voor het culinaire platform Food Inspiration en voor de website We’re Smart. Ik wilde geen eigen restaurant – dat is me te intensief. Bovendien wilde ik nog heel veel nieuws leren, zoals de transitie naar lokaal en plantaardig koken. Ik word nu ingehuurd als spreker en kook af en toe voor zakelijke gezelschappen. En onlangs heb ik een boek geschreven over duurzaam koken. Ik verdien net genoeg om niet in te teren op mijn spaargeld.

„Ik pendel regelmatig tussen Nederland en Spanje, naar ons huis aan de Costa Brava. Mijn partner verblijft daar een paar maanden per jaar, verder is hij veel onderweg, hij houdt van reizen. Dus zien we elkaar niet elke dag. Maar dat is prima, we hoeven niet bij elkaar te zijn om gelukkig te zijn. In de winter heb ik veel werk in Nederland. Dan kook ik vaak voor bedrijven of geef ik presentaties. In Spanje werk ik dikwijls met een vrouwelijke kok die veel in de natuur of bij mensen thuis kookt. Reizen doe ik per trein, want je kunt niet zeggen dat je een duurzame kok bent en dan veel vliegen. Eenmaal per jaar ga ik met de auto. Dan neem ik onze twee honden mee.”

Weinig spullen

„Ik mis het corporate leven niet. De eerste jaren wel, het was alsof ik mijn ‘sociaal kapitaal’ kwijt was. Voorheen wist iedereen wie ik was als ik ergens kwam, nu niet meer. Dat voelde aanvankelijk wat ‘naakt’, maar dat is overgegaan. Ik ben nu echt een doener, heb minder geduld met praten en vergaderen.

„Geld geef ik uit aan de treinreizen naar Spanje en aan eten bij chef-koks die ik bewonder, maar niet te vaak. Verder heb ik weinig nodig. Ik koop bewust weinig spullen, omdat ik duurzaam wil leven. Ik laat nu veel dingen repareren. Ik koop ook wel eens dure kleding op tweedehandssites, die draag ik dan weer járen. Mijn doel is om zonder één cent dood te gaan.

„Eigenlijk heb ik het nu drukker dan in mijn vorige leven, in de zin dat ik meer tijd aan dingen besteed. Maar er staat minder druk op. Ik heb nu veel meer lol in mijn werk. Ik vind mezelf niet meer zo belangrijk. Ik ben waar ik zijn wil.

„Ik vermoed dat ik het leven als kok nog wel een aantal jaar leuk blijf vinden, het hangt er natuurlijk ook van af hoe fit je blijft. Ik kan me voorstellen dat ik nog een boek ga maken en andere dingen ga schrijven. En ik heb het geluk dat ik een ‘draagbaar’ beroep heb: ik kan ook een half jaar in Mexico gaan koken. Maar bij een terugkeer naar het bedrijfsleven kan ik me niks voorstellen. Misschien ga ik over tien jaar wel in Spanje wonen, dat zie ik dan wel. Daar denk ik nu nog niet over na.”




Related Posts

Hoe ga je als ambtenaar om met beleid waar je niet achter staat?

Dilemma

Steeds vaker laten ambtenaren die zich niet achter het beleid van hun werkgever kunnen scharen publiekelijk van zich horen. Of het nu de Haagse gemeenteambtenaar is die demonstreert met Extinction Rebellion of de ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken die wekelijks protesteren tegen de steun van de Nederlandse regering aan Israël. Wat doe je als ambtenaar wanneer je je niet achter het beleid van je werkgever kan scharen?

Probeer intern je kritiek te geven

Kutsal Yesilkagit, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden, ziet dat „altijd als het spannend wordt” tussen politiek en ambtenarij hetzelfde frame naar voren komt. Namelijk: „De politiek neemt beslissingen en ambtenaren voeren uit.” Maar dat beeld klopt niet, stelt Yesilkagit. „Ambtenaren doen veel meer dan alleen uitvoeren. Ze bereiden wetten voor het grootste deel voor, want ze hebben daar meer tijd en expertise voor dan politici. Daarmee zijn ze met de politiek eigenlijk medewetgever.”

Als een ambtenaar zich niet kan vinden in een opdracht, is volgens Yesilkagit de eerste stap om intern het gesprek aan te gaan. „Je moet laten weten dat je het er inhoudelijk niet mee eens bent.” Dat het inhoudelijke bezwaren en geen gewetensbezwaren betreft is belangrijk, want „als ambtenaar moet je eigenlijk je geweten uitschakelen als je de politiek adviseert. Wat jij persoonlijk vindt, telt even niet.” Yesilkagit schetst hoe het behoort te gaan: een bewindspersoon geeft een opdracht, waarna ambtenaren verschillende scenario’s uitwerken. Daaruit maakt de politiek vervolgens een keuze, die ambtenaren in principe hebben te accepteren.

Dat proces ging onder het huidige kabinet steeds meer schuren voor Sabine Kraus, ex-beleidsambtenaar bij het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap. Ze werkte aan emancipatiebeleid en ging onlangs een paar maanden eerder dan gepland met pensioen. Op LinkedIn schreef ze steeds meer het gevoel te hebben dat ze met haar werk „een steentje moest bijdragen aan het xenofobe politieke klimaat”. Intern had ze zaken aangekaart en bijgestuurd waar mogelijk, maar dat bleek voor haar onvoldoende. Ze spreekt van een „glijdende schaal” die het lastig maakt om er „niet aan te wennen”.

Ook Berber van der Woude was een ambtenaar die zich niet achter het beleid van haar ministerie kon scharen. Ze werkte veertien jaar voor het ministerie van Buitenlandse Zaken, de laatste twee jaar bij de Nederlandse vertegenwoordiging in de Palestijnse gebieden in Ramallah. Daar werd het haar duidelijk dat de tweestatenoplossing die Nederland in het Israëlisch-Palestijns conflict zegt voor te staan, niet te verenigen was met de werkelijkheid ter plaatse. Door Israëlische annexatie van Palestijns gebied is zo’n oplossing de facto onmogelijk. „We liegen niet alleen onszelf, maar ook de samenleving voor”, zegt Van der Woude. „Eerst dacht ik nog: het is onmacht, maar later begreep ik dat het beleid neerkwam op het actief ondermijnen van het internationaal recht.”

Van der Woude besloot haar contract in te leveren en zet zich nu als voorzitter van The Rights Forum in voor een rechtvaardig Palestina/Israël-beleid. Het steekt haar dat ex-collega’s die zich roeren, vaak als emotionele ambtenaren met gewetensbezwaren worden neergezet. „Het gaat ons niet alleen om ons geweten, maar ook om zaken als het internationaal recht en de Grondwet, waar alle ambtenaren zich met een eed aan verbinden.”

Vraag je af waar je loyaliteit ligt

Van der Woude ziet dat ambtenaren vaak hun macht bagatelliseren en heeft kritiek op de ambtelijke cultuur. In veel ambtelijke organisaties wordt volgens haar „een soort Befehl ist Befehl-denken geïncorporeerd”, waarin vooral de bewindspersoon uit de wind gehouden moet worden. „Terwijl ik denk: je bent in dienst van de samenleving, niet van je politieke baas.”

Van der Woude en Yesilkagit zien dat het ‘spel’ met name bij de ambtelijke top belangrijker is dan de inhoud: de positie van de minister of staatssecretaris prevaleert dan boven inhoudelijk de beste oplossing vinden – iets wat elders in de ambtelijke organisatie vaak juist belangrijker wordt gevonden. „Wat politiek haalbaar is, is vaak inhoudelijk niet optimaal”, zegt Yesilkagit. Compromissen op dat inhoudelijk-politieke spectrum horen volgens hem bij een democratie: „Politiek is geven en nemen. Wat wetenschappelijk het beste beleid is, brengt vaak ook zware maatschappelijke kosten met zich mee en dat kan niet altijd op politiek draagvlak rekenen.”

De laatste tijd is er iets aan het schuiven, constateert Yesilkagit, en de ambtelijke protesten zijn daar een uiting van. „Met de opkomst van populistische partijen worden compromissen steeds minder geaccepteerd.” Politiek, maar ook ambtelijk. „Dat was bijvoorbeeld het geval met de asielnoodwet die minister Faber erdoorheen wilde drukken.”

Yesilkagit doet onderzoek naar de vraag hoe ambtenaren zich moeten verhouden tot de politiek als rechtsstatelijke beginselen niet langer worden uitgedragen. „Als beleid rechtsstatelijk is, kun je loyaal blijven. Als men aan de rechtsstaat wil tornen, kun je er wat van zeggen. En als men over de grenzen ervan gaat, kun je in actie komen.” „Een loyale houding hoort bij een ambtenaar”, erkent Van der Woude. „Maar loyaliteit betekent ook dat als de baas zaken doet die in strijd zijn met hogere zaken, zoals de Grondwet of het internationaal recht, dat je dan je mond opendoet.”

Dus

Als je het als ambtenaar inhoudelijk niet eens bent met het beleid dat je moet uitvoeren, kun je eerst proberen zaken intern aan te kaarten. Als dat niet naar tevredenheid lukt, is een volgende stap naar buiten treden met je onvrede, zoals rijksambtenaren doen rond het Nederlandse beleid jegens Israël. Als dat allebei niets oplevert, kun je je heil ergens anders zoeken.


‘Om 5 uur in de ochtend gaan we sporten, daarna mediteren’

Alexander: „Wij hebben bij elkaar op school gezeten in Sneek. Vijftien jaar later kwamen we elkaar weer tegen op LinkedIn. Bleek dat we allebei een eigen bedrijf hadden. Wendy een vastgoedbedrijf, ik een AI-bedrijf.” Wendy: „Dat was ruim een jaar geleden.”

Alexander: „Al snel gingen we verder kletsen op Instagram, toch een iets geschikter medium als je elkaar leuk vindt.”

Wendy: „Vervolgens gingen we bellen. We raakten niet uitgepraat. Soms zaten we wel drie uur aan de telefoon.”

Alexander: „Onze eerste date was 23 december 2023. Een week later gingen we samen naar Parijs.”

Wendy: „En sinds juli 2024 wonen we samen in Eemnes.”

Alexander: „Een dorp in de buurt van Laren.”

Wendy: „Ik heb het vastgoedbedrijf Ten Cate Real Estate in Sneek, waar negen mensen werken: zes werknemers en drie zzp’ers. We verhuren woningen en bedrijfsruimtes namens eigenaren en voeren technisch onderhoud uit. In ruil voor die dienstverlening krijgen we een percentage van de huur.”

Alexander: „Ik heb een bedrijf in ‘AI agents’: Watermelon, in Utrecht. Tot voor kort zeiden we nog ‘AI chatbots’, maar de nieuwste AI-modellen zoals OpenAI’s Operator kunnen ook handelingen verrichten als websites bezoeken en ermee interageren door te typen, te klikken en te scrollen. Een AI agent kan een restaurant voor je boeken, bijvoorbeeld. Watermelon is een platform waar bedrijven hun eigen chatbot of AI agent kunnen maken met behulp van generatieve AI. Zo kunnen ze hun klantenservice automatiseren. We hebben nu twintig mensen op de loonlijst, van wie vijf programmeurs in Paramaribo.”

Wendy: „We staan elke ochtend om 4.50 uur op.”

Alexander: „Dat is vooral mijn idee, haha.”

Wendy: „Ik had voorheen een heel ander ritme, maar omdat we nu graag ’s ochtends samen willen sporten, heb ik mijn ritme aangepast.”

Alexander: „We doen het ochtendritueel uit het boek The 5 AM Club. Om 5 uur beginnen we met sporten. Dat doen we 20 tot 30 minuten. Daarna gaan we 10 minuten mediteren. Vervolgens schrijf je iets in je journal of ga je wat lezen. Dat helpt om je gedachten op orde te brengen of nieuwe kennis te verwerven.”

Wendy: „Zo begin je de dag op een fijne manier.”

Alexander: „Ik ben hier vier jaar geleden mee begonnen. Ik besefte dat ik zelf moest groeien om mijn bedrijf te kunnen laten groeien. En het werkt!”

Wendy: „We gaan tussen half negen en negen uur naar bed.”

Alexander: „Het sporten doen we in onze homegym, die we op zolder gemaakt hebben. En bij het opstaan drinken we een glas water met limoen, cayennepeper en zout.”

Wendy: „Ik doe meestal een spinningles van Cycle Masters, waar ik lid van ben.”

Alexander: „En ik train met een wisselend schema dat ik laat maken door ChatGPT. Daarnaast ga ik elke zondagochtend naar een sportschool, waar ik train met een personal trainer.”

Wendy: „En op zondagmiddag lopen we samen hard in het bos.”

Uitslapen tot 6 uur

Alexander: „Maar in het weekend slapen we wel uit.”

Wendy: „Ik tot 8 uur.”

Alexander: „En ik tot 6 uur. Je merkt dat wanneer je zeven dagen per week om 5 uur opstaat, wat ik ook een tijdje gedaan heb, dit ten koste gaat van je seksleven.”

Wendy: „Zondagochtend is een mooi moment om wat langer in bed te blijven liggen en te knuffelen.”

Alexander: „En van het een komt het ander.”

Wendy: „Ik had eerst een minder gestructureerd ritme, maar nu wel, dankzij jou. Maar ik rem jou ook wat af, zodat jij wat meer ontspant.”

Alexander: „Ja, jij hebt wat rust gebracht in mijn militaire ritme.”

Wendy: „We eten meestal tussen zes en half zeven ’s avonds. Ik ben bijna altijd degene die kookt.”

Alexander: „Alcohol drinken we haast niet. Ik eigenlijk nooit.”

Wendy: „Ik vind af en toe een wijntje wel lekker, in het weekend. Maar ik heb er de volgende dag altijd last van, dus ik doe het niet vaak.”

Alexander: „Eigenlijk is al het sporten dat ik doe bedoeld als training voor de obstacle races die ik doe. Mud Masters, Viking, Spartan. Dat is bijvoorbeeld 42 kilometer rennen met honderd obstakels onderweg. Trenches, zware ballen tillen, blokken met verkeersborden verplaatsen, in touwen klimmen.”

Wendy: „Het is niet voor watjes.”

Alexander: „Ik heb ook een keer een halve marathon in de bergen gelopen bij min 11 graden. Dat was schitterend. Als je dan bovenop de bergtop staat, voel je je fantastisch.”

Doelen stellen

Wendy: „We maken elke drie maanden een One Page Personal Plan. Daarbij formuleer je op één kantje wat je op kortere en langere termijn wilt bereiken op het vlak van relatie, finance, doelen en rituelen.”

Alexander: „Dus binnen een jaar, tussen één en vijf jaar en tussen tien en vijfentwintig jaar. Er zijn natuurlijk mensen die met de dag leven. Dat is ook prima! Het is net wat voor jou het beste werkt.”

Wendy: „Het is een goede manier om te bedenken of je doelen haalbaar zijn. En als je iets ooit wilt bereiken, wat je dan zou moeten doen om daar te komen. En wat zijn gewoontes die je wilt aanleren of juist afleren? Met Oud en Nieuw waren een nachtje weg, naar Bloemendaal. Toen hebben we allebei na de nieuwjaarsduik weer zo’n plan gemaakt. Dat is ook leuk en gezellig om samen te doen.”

Alexander: „Een van onze doelen die we binnen tien jaar willen bereiken is een self sustainable huis te hebben.”

Wendy: „Met zonnepanelen en eigen groenten in de tuin.”

Alexander: „Ik werk normaal 60 tot 80 uur en soms 100 uur per week, als het druk is.”

Wendy: „Ik werk gemiddeld 60 uur per week.”

Alexander: „We hebben discipline, maar we voelen ons ook vrij. We doen veel leuke dingen. We gaan skiën, een nachtje weg. En we kijken samen: is de balans er wel?”

Wendy: „Die moet je altijd samen zoeken.”


Hoe maak je werknemers enthousiast over het pensioen?

Dilemma

Pensioen is geen populair onderwerp. Uit de publieksmonitor pensioenen blijkt dat slechts twee op de vijf mensen in Nederland jaarlijks controleert hoeveel er in hun pensioenpot zit. Veel werknemers vertrouwen blind op de pensioenregeling van hun werkgever, maar weten niet hoeveel ze precies opbouwen en welke mogelijkheden de steeds populairdere ‘derde pijler’ biedt, waarin werknemers en zelfstandigen zelf hun pensioenvoorziening kunnen organiseren. Hoe kunnen werkgevers hun werknemers beter bij alle overwegingen en mogelijkheden betrekken?

Zorg voor goede voorlichting

„Ik krijg vaak de vraag waarom ik mijn werk zo leuk vind”, zegt onafhankelijk pensioenadviseur Dirk-Jan Plate, die herhaaldelijk merkt dat mensen zich niet graag met pensioenen bezighouden. „Pensioen wordt ook vaak saai gepresenteerd. Zonde, want het is interessant en heel belangrijk: het geeft een basis, zodat je weet dat je het goed voor elkaar hebt voor later.” Dat is ook relevant voor mensen die eerder willen stoppen met werken. „Hoe meer je opbouwt in je werkzame leven, hoe meer vrijheid je later hebt om te bepalen wanneer je stopt”, zegt Plate.

Om die relevantie duidelijk te maken, begint Plate zijn presentaties bij bedrijven of voor groepen zelfstandigen vaak met de volgende vragen: hoeveel denk je per maand nodig te hebben na je pensioen? Hoeveel heb je opgebouwd volgens de website mijnpensioenoverzicht.nl [een optelsom van wat de AOW en verschillende pensioenpotten je bieden]? En hoe wil je het verschil tussen het gewenste en het opgebouwde bedrag oplossen? „Vaak is er sprake van een verschil. Dat is misschien niet leuk om te horen, maar het is wel de eerlijke boodschap. Zo krijg je mensen meteen betrokken.”

Het Nederlandse pensioenstelsel bestaat uit drie pijlers, legt Hendrik Meesman uit. Hij is directeur van Meesman indexbeleggen, dat onder meer pensioenrekeningen aanbiedt. De eerste pijler is de AOW. De tweede pijler is de collectieve regeling die geldt voor veel werknemers in loondienst. De derde pijler is de individuele oplossing. „Formeel heet dit een lijfrenteproduct, maar het wordt vaak een pensioenrekening genoemd. Het is eigenlijk een beleggingsrekening waar je met belastingvoordeel kunt beleggen voor je pensioen. Het opgebouwde vermogen staat vast tot de pensioenleeftijd. Je kunt tot een bepaald bedrag zelf bepalen hoeveel je inlegt en hoeveel risico je neemt.”

In welke pijler een bedrijf een pensioenoplossing organiseert, is afhankelijk van de situatie, zegt Meesman. Vaak moeten bedrijven zich aansluiten bij een pensioenfonds. Maar ook als dat niet hoeft, kiezen veel bedrijven voor een collectieve regeling omdat dit het standaardbeeld is van een pensioen en ze het een beetje eng vinden om daar vanaf te wijken, zegt Meesman. Of een oplossing in de tweede of derde pijler voordeliger is voor een werknemer, hangt af van de voorwaarden van het financiële product. Een combinatie zou ook kunnen.

Maar welke regeling een werkgever ook aanbiedt, het is belangrijk om werknemers daar goed in mee te nemen, zegt Meesman. „Je moet mensen begeleiden. Leg uit waarom je voor een bepaalde regeling hebt gekozen, hoe die regeling in elkaar zit en waar ze met hun vragen heen kunnen.”

Bij de derde pijler komt de betrokkenheid vanzelf

De derde pijler wordt steeds populairder, ziet Meesman. Niet alleen zelfstandige ondernemers, ook veel jonge bedrijven en ondernemingen, bijvoorbeeld in de techwereld, kiezen voor een pensioenregeling binnen de derde pijler. „Collectieve pensioenregelingen zijn vaak ingewikkeld, daar hebben deze bedrijven geen zin in”, zegt Meesman. „Zij kiezen er daarom vaak voor om hun werknemers via de derde pijler te ondersteunen bij de opbouw van hun pensioen.” Bijkomend voordeel is volgens Meesman dat werknemers op deze manier meer betrokken zijn bij deze pensioenoplossing, ook voordat hun pensioenleeftijd in zicht komt.

Toch kleven er ook risico’s aan de derde pijler, zegt Plate. „Een derde pijlerrekening faciliteren als werkgever moet je juridisch heel goed regelen: je mag deze premie namelijk niet voor je werknemers betalen. Wat bedrijven dan kunnen doen is hun werknemers een extra beloning geven, waarmee zij zelf hun pensioenvoorziening kunnen organiseren.”

Het nadeel daarvan is dat werknemers het extra budget in de praktijk vaak aan iets anders dan hun pensioenpot uitgeven, zegt Plate. Individuele regelingen binnen de derde pijler vindt hij daarom vooral passend voor zelfstandige ondernemers.

Maar ook als je pensioen geregeld is via een collectieve regeling van de werkgever, is het voor werknemers belangrijk om erbij betrokken te blijven, zegt Plate. „Ook bij een collectieve regeling moet je goed opletten of je pensioen voldoende is – voor een goed inkomen moet de inleg gemiddeld zo’n 15 tot 20 procent van het salaris zijn – of dat je moet bijsparen. Dat kan vaak ook binnen de collectieve regelingen. Mensen snappen gelukkig steeds beter hoe belangrijk dit is, maar werkgevers moeten daarover blijven communiceren.”

Dus

Pensioenen zijn een ingewikkeld, maar ook belangrijk onderwerp. Het is zonde als werknemers of zelfstandigen zich er pas op late leeftijd in verdiepen: eventuele pensioengaten zijn dan nog lastig te repareren. Mensen die een individuele pensioenrekening hebben zijn meer bij pensioenen betrokken, maar zo’n oplossing is niet in alle gevallen voordelig. Het is in ieder geval zaak dat de werkgever voor goede voorlichting over dit onderwerp zorgt, zodat de drempel voor werknemers om zich hierin te verdiepen zo laag mogelijk is.