In de vier dagen tussen het akkoord en het ingaan van het staakt-het-vuren regende het bommen op Gaza

Na 466 dagen oorlog, ruim 46.600 Palestijnse doden, 110.000 gewonden en bijna twee miljoen ontheemden leek op woensdag 15 januari een einde in zicht voor de oorlog in Gaza. Israël en Hamas bereikten die middag – na dagenlang overleg in Qatar en eerdere mislukte pogingen – een akkoord over een staakt-het-vuren. Wereldwijd werd het akkoord vanaf die dag al gevierd, maar in Gaza was het nog enkele dagen overleven.

Vier dagen later, op zondagochtend 19 januari, ging het staakt-het-vuren in – met enkele uren vertraging. In die vier dagen moest er nog worden overlegd, gestemd en geregeld. Én gevochten: ondanks de belofte van een bestand bleef Israël doorgaan met bombarderen.

Wat speelde zich in Gaza af terwijl op het wereldtoneel het akkoord al werd gevierd?

Woensdag 15 januari

17:13In de wereld: Akkoord bereikt

Woensdagmiddag, iets na 17 uur Nederlandse tijd, melden de eerste persbureaus dat Hamas en Israël een akkoord hebben bereikt over een staakt-het-vuren. De partijen spreken af dat Hamas in fasen 33 gijzelaars bevrijdt, dat Israël Palestijnse gevangenen vrijlaat, en dat Israël veel meer hulpgoederen tot de Gazastrook toestaat. Dit bestand zou een voorlopig einde moeten maken aan het bloedige conflict, dat al vijftien maanden voortduurt.

21:09In Gaza: luchtaanvallen op Khan Younis en Gaza-Stad

Zo’n vier uur nadat het nieuws over een akkoord naar buiten is gekomen, voert Israël een luchtaanval uit op Khan Younis, een stad in het zuiden van de Gazastrook. Hierbij worden twee Palestijnen gedood. Een halfuur later doodt Israël twaalf Palestijnen bij een luchtaanval op een woonwijk in Gaza-Stad; twintig mensen raken hierbij gewond.

Dat strijdende partijen tussen het afspreken van een staakt-het-vuren en het moment dat het ingaat nog doorvechten, is „niet ongewoon”, zegt Malin Åkebo. Zij is politicoloog aan de Universiteit van Umeå in Noord-Zweden en heeft zich in vredesonderhandelingen gespecialiseerd. Beide kanten willen op zo’n moment bijvoorbeeld hun militair-strategische positie versterken, aldus Åkebo, juist omdat het later, bij het ingaan van het bestand, niet meer kan.

In de historie, zegt de Zweedse politicoloog, kwam het ook geregeld voor dat landen vlak voor een staakt-het-vuren nog even een extra gebiedje wilden veroveren; de posities van de strijdende partijen bij het ingaan van het bestand werden later dan vaak definitief. Dat was met betrekking tot Israël ook zo in 1948, toen het land in de Arabisch-Israëlische oorlog grondgebied aan het veroveren was.

23:43In de Verenigde Staten: presidenten twisten

Vlak voor middernacht die woensdag eist zowel vertrekkend president Joe Biden als zijn opvolger Donald Trump de eer op voor het bereikte akkoord. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu bedankt ze allebei voor hun hulp.

Donderdag 16 januari

03:55In Gaza: bombardementen op Nuseirat-vluchtelingenkamp en Gaza-Stad

In de vroege ochtend van donderdag 16 januari bombardeert Israël het Nuseirat-vluchtelingenkamp, waarbij één persoon wordt gedood en verscheidene gewonden vallen. Ongeveer twintig minuten later bombardeert Israël Gaza-Stad, waarbij een kind wordt gedood. Op sociale media gaan beelden rond van het onthoofde lichaam van het meisje. Om 05:50 uur doodt het Israelische leger vier Palestijnen – allemaal van hetzelfde gezin – bij een bombardement in de wijk Al-Daraj in het centrum van Gaza-Stad. Iets voor acht uur ’s ochtends worden vijf Palestijnen gedood bij een Israëlische luchtaanval op Gaza-Stad, tien mensen raken gewond.

09:08In Israël: regering gaat niet stemmen

De Israëlische regering gaat niet stemmen over het bestand, meldt persbureau Bloomberg. Die bijeenkomst stond donderdagochtend om 10 uur Nederlandse tijd op de agenda. Volgens de woordvoering van premier Netanyahu heeft Hamas op het laatste moment enkele punten in de overeenkomst ter discussie gesteld, wat volgens Israël tot „een crisis” heeft geleid.

11:00In Gaza: aanvallen op Gaza-Stad en Jabalia

Opnieuw bombardeert Israël Gaza-Stad. Deze keer is een school het doelwit. Twee kinderen worden gedood, ruim twintig mensen raken gewond. Anderhalf uur later worden zeker twintig Palestijnen gedood bij een Israëlische luchtaanval op de stad Jabalia, in het noorden van Gaza. Sommigen hebben ernstige verwonderingen, anderen zitten vast onder het puin van verwoeste gebouwen.

Israël, zegt brigadegeneraal Han Bouwmeester, hoogleraar militair-operationele wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie, heeft sinds zijn oprichting, in 1948, een reputatie opgebouwd als militaire macht die bij voorkeur toeslaat voordat andere, grotere machten zich ermee bemoeien. „Als relatief klein land heeft Israël altijd te maken gehad met interventies van hogerhand, of die nu van de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie of Frankrijk kwamen. Israël wil geen speelbal worden en creëert liever zelf voldongen feiten.”

Die mentaliteit was volgens Bouwmeester goed zichtbaar tijdens de Zesdaagse Oorlog, in 1967: nog voordat een oorlogsdreiging van de buurlanden concreet kon worden, had Israël al de complete luchtmacht van Egypte en Syrië weten uit te schakelen. „Je hoort Israëliërs vaak zeggen: ‘De rest van de wereld begrijpt onze veiligheidssituatie niet. Wij worden belaagd, daarom slaan we terug.’ Ze zijn ervan overtuigd dat hun voortbestaan op het spel staat.”

21:56In Israël: minister Ben-Gvir dreigt met vertrek

De extreemrechtse Israëlische minister Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) dreigt die donderdagavond opnieuw uit het kabinet van Netanyahu te stappen wegens het aanstaande vredesbestand met Hamas. Op de Israëlische televisie zegt Ben-Gvir dat het akkoord de „behaalde resultaten van de oorlog” tenietdoet. Ook Israëlische burgers protesteren tegen de overeenkomst.

De interne verdeeldheid in de Israëlische regeringscoalitie zou een motief kunnen zijn geweest om nog net voor het staakt-het-vuren flink te bombarderen, zegt de Zweedse politicoloog Åkebo. Die bommen kunnen volgens haar een reactie zijn op „zorgen over het feit dat iemands achterban het aangaan van een staakt-het-vuren ziet als een zwakte of als een teken van uitverkoop”.

Vrijdag 17 januari

04:25In de wereld: alsnog akkoord bereikt

In de vroege ochtend van vrijdag 17 januari bereiken Israël en Hamas alsnog een akkoord.

10:05In Gaza: luchtaanvallen op Gaza-Stad

Het aantal luchtaanvallen op Gaza loopt kort daarna in hoog tempo op. Iets na 10 uur bombardeert Israël de wijk Shuja’iya in Gaza-Stad. Meerdere bewoners raken gewond.

13:11In Israël: veiligheidskabinet gaat akkoord

Vrijdagmiddag stemt het Israëlische veiligheidskabinet in met het bestand met Hamas. Het veiligheidskabinet bestaat uit premier Netanyahu en de elf meest bij de oorlog betrokken ministers. Nu moet nog het voltallige Israëlische kabinet ermee instemmen.

15:24In Gaza: inval in Khan Younis

Het Israëlische leger valt Abasan al-Kabira binnen, een wijk in het oosten van Khan Younis, en doodt drie Palestijnen.

23:25In Israël: voltallige regering gaat akkoord

Vlak voor middernacht gaat de Israëlische regering na een zitting van ruim zes uur akkoord. Dat betekent dat het staakt-het-vuren zondag ingaat.

Zaterdag 18 januari

07:00In Gaza: bombardement op Khan Younis

Rond zeven uur in de ochtend bombardeert Israël een tentenkamp in Khan Younis. Een man, vrouw en hun drie kinderen worden gedood.

08:09Op de Westelijke Jordaanoever: Palestijnse Autoriteit zegt klaar te staan voor rol in Gaza

Een uur na de luchtaanval op Khan Younis zegt president Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit (PA) dat de PA klaar staat om „volledige verantwoordelijkheid” te nemen over de Gazastrook na de oorlog.

10:54In Gaza: lucht- en grondaanvallen in Nuseirat-vluchtelingenkamp, Khan Younis en Jabalia

Israël bombardeert het westen van het Nuseirat-vluchtelingenkamp, waarbij meerdere Palestijnen gewond raken. Twee uur later doden militairen een Palestijn bij een Israëlische grondaanval in het oosten van Khan Younis. In het noorden van de Gazastrook worden twee doden gemeld na een luchtaanval op een huis in Jabalia. Later op de middag meldt het Israëlische leger op X ruim vijftig „doelwitten” door heel Gaza te hebben bestookt.

De Israëlische bommen, zegt brigadegeneraal Bouwmeester, zijn zichtbaarder dan eventuele acties die Hamas nog uitgevoerd heeft in die laatste dagen voor het bestand. „Het kan best zijn dat ook Hamas in die dagen nog aan het strijden was.” Dat kan volgens hem bijvoorbeeld gaan om het plegen van nauwelijks zichtbare aanslagen, in de hoop dat de Israëliërs weer zichtbaarder hard terugslaan. „Of om beschietingen met handvuurwapens of antitankgranaten, bekende guerrillatactieken.”

16:36In Gaza: bombardementen op Noord-Gaza

Rond half vijf in de middag bombardeert Israël meerdere woonwijken in het noorden van Gaza. Persbureau Wafa spreekt van „intensivering van de bombardementen”. Er zouden in de voorgaande 24 uur zeker 23 Palestijnen zijn gedood bij de aanvallen.

18:55In Israël: minister Ben-Gvir stapt op

De extreemrechtse minister Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) zegt zich samen met zijn partij terug te trekken uit het Israëlische kabinet. Hij is van plan om zondag zijn ontslag in te dienen uit onvrede met het bestand met Hamas.

Zondag 19 januari

07:30In de wereld: staakt-het-vuren uitgesteld

Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas, dat zondagochtend om 07.30 uur Nederlandse tijd in had moeten gaan, is uitgesteld. Israël heeft de namenlijst met daarop de gijzelaars die zondag vrijgelaten zouden moeten worden, nog niet ontvangen. „Hamas heeft niet aan de voorwaarden voldaan, en zolang dat het geval is, blijft Israël aanvallen uitvoeren”, zegt de legerwoordvoerder zondagochtend. De bedoeling was dat Israël de namenlijst zaterdag al in bezit had. Hamas zegt de lijst door „technische problemen” nog niet te hebben verstuurd.

Bij die technische problemen kan brigadegeneraal Han Bouwmeester zich best wat voorstellen. „De Hamas-strijders zaten in tunnels, gescheiden in afzonderlijke cellen. De afspraken moesten vermoedelijk van mond tot mond doorgegeven worden. En na de Israëlische aanslag met de piepers op Hezbollah zal Hamas niet al te veel op telefoons vertrouwen.”

08:06In Gaza: bombardementen op Rafah, Khan Younis, Gaza-Stad en Noord-Gaza

Door het uitstel gaat het Israëlische leger zondagochtend door met het uitvoeren van aanvallen op de Gazastrook. In de drie uur vertraging doodt het Israëlische leger 19 Palestijnen, 36 Palestijnen raken gewond. Bij de Israëlische bombardementen viel één dode in Rafah, zes doden in Khan Younis, negen doden in Gaza-Stad en drie doden in het noorden van Gaza.

10:15In de wereld: staakt-het-vuren gaat in

De wereld haalt opgelucht adem: Hamas heeft de lijst met daarop drie namen van Israëlische vrouwen die vrijkomen doorgestuurd, en dus gaat het staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël met vertraging in om 10.15 uur Nederlandse tijd.

Een gevaarlijk moment ontstaat ook direct ná het ingaan van een staakt-het-vuren, waarschuwt zegt Bouwmeester. „Er is dan natuurlijk veel wantrouwen of de andere partij zich wel aan de afspraken houdt. Het duurt ook altijd even voordat de afspraken van de top van de organisatie bij elke individuele strijder of soldaat belanden.”

Een bekend bloedbad ná een wapenstilstand – in dat geval: de Duitse capitulatie – vond plaats op 7 mei 1945 op de Dam in Amsterdam, toen Duitse militairen van de Kriegsmarine vanaf het balkon van herensociëteit De Groote Club, op de hoek van de Kalverstraat, het vuur openden op een menigte die de bevrijding aan het vieren was. Hierbij kwamen nog 32 mensen om het leven. De Duitsers zouden hebben geschoten uit verzet tot een poging tot ontwapening door verzetslieden van de Binnenlandse Strijdkrachten, wat tegen de gemaakte capitulatieafspraken was.

Maandag 20 januari

MaandagavondIn Gaza: jongen doodgeschoten in Rafah

Ook in Gaza is het schieten niet opgehouden. Maandagavond, één dag na het ingaan van de wapenstilstand, gaan er op internet beelden rond van een jongetje dat in Rafah is doodgeschoten. Te zien is hoe het levenloze lichaam van de vijftienjarige Zakariya Hameed Yahya Barbakh op de grond ligt – NRC verifieerde de beelden. Een man probeert het lichaam te bereiken, maar kruipt over de grond weg als het geluid van een machinegeweer klinkt.

Wat is hier gebeurd? Dat blijft onduidelijk. Volgens Palestijnse bronnen is de video een bewijs dat Israël de wapenstilstand heeft verbroken; Israëlische bronnen melden juist dat Hamasstrijders het jongetje hebben doodgeschoten. Er is niet op gereageerd door de autoriteiten in Gaza en Israël, of door de bemiddelaars voor een staakt-het-vuren in Egypte, Qatar en de VS.

Bij het ingaan van het bestand staat het aantal Palestijnse doden volgens het ministerie van Gezondheid in Gaza op 46.913 en het aantal gewonden op 110.750. De meeste doden zijn kinderen, vrouwen en ouderen. Het werkelijke dodental is vermoedelijk veel hoger, met naar schatting tienduizend lichamen die in de gehele Gazastrook onder het puin liggen.

Delen





Mail de redactie