Heel verstandig, als ouder even meekijken

Als columnist heb ik mezelf ten dienste van de gemeenschap gesteld. Meedenken met „de mense”, adviezen geven, complexe vraagstukken behapbaar maken – er gaat geen dag voorbij dat ik niet denk: hoe kan ik de abonnees van NRC tot leidraad en baken zijn.

Zo zag ik mijn column van afgelopen week ook, toen ik schreef over gedragsregels voor 65-plussers. Het leek me nuttig om deze groep eens bij de hand te nemen omdat er dit jaar voor het eerst in ons land sinds 1900 meer 65-plussers dan 20-minners zijn. En dus formuleerde ik 18 ‘leefregels’ waar elke (bijna)gepensioneerde eenvoudig mee aan de slag kan. Voor minder irritatie en meer levensgeluk voor de hele samenleving!

Dat heb ik geweten.

Tuurlijk, er was een handjevol 65-pluslezers dat me liet weten zich de ballen uit de broek te hebben gelachen om mijn stuk. Maar voor de rest was het vooral een stortvloed van WOEDENDE grijze gekwetsten die TOTAAL not amused was over zoveel ironie, hoezo ironie!!! – inclusief krachttermen die je bij deze leeftijdsgroep toch echt niet verwacht – en mijn stuk ‘ageïstisch’ noemde, en ‘een kwaliteitscourant onwaardig’.

Laat je niks aanpraten. Je hebt ook al je haar nog!

Toen ik was uitgelachen over zoveel gebrek aan zelfkennis, relativeringsvermogen en humor, kreeg ik toch wroeging. Bovendien moet de schoorsteen van NRC ook blijven roken. En zodoende maak ik deze week mijn nederige excuses aan alle hooggewaardeerde abonnees die ik gekwetst heb, en kom ik met tips voor de jóngeren in onze samenleving.

Want dat is wat al die schuimbekkende ouderen vooral van me eisten (na excuses uiteraard): regels voor jongeren! Niet de ouderen in onze samenleving, neen mevrouw Bouwman! De jóngeren moeten zich aanpassen1!%@! Dus daar komen ze dan, gebaseerd op lezersmails en -adviezen. Ik zal het écht, écht, nooooooit meer doen.

1. Hallo jongeren! Ga gewoon eens naar je werk! In plaats van die oeverloze zeurverhalen over niet lekker in je velletje zitten, toch maar een dagje thuiswerken want Storm, Lente of Zever kan dus vandaag echt niet naar school, dat je ‘overprikkeld’ bent, of de hond moet uitlaten. Hoezo is de druk te hoog? Welke druk??

2. Beter dan nu zul je het nooit hebben. Met je workations in Kaapstad en Bali. Echt alles kan, mag en HELEMAAL niks moet. Wie zegt dat, van dat moeten? Dat praten al die coaches, influencers en mislukte, gefrustreerde ouders jullie aan, en nu zijn jullie allemaal ongelukkig, en depressief. Laat je niks aanpraten. Je hebt ook al je haar nog!

3. Leg je telefoon eens weg! En vraag óns liever eens om advies, in plaats van te gaan googelen. Wij oudjes weten meer dan de hele interwebs bij elkaar. Dat heet levenservaring.

4. Ga liever eens BELLEN met die mobiel. In plaats van dat stomme appen en die ellenlange spraakberichten. Hoezo durf je niet te telefoneren?! Ga je dan dood ofzo?? Nou dan.

5. Beperk je gebruik van afko’s en Engels. Wij kunnen dat niet volgen. Spreek je moerstaal! „Gemo” („gezel(lig) mozzarel’), hoezo ‘gemo’?? Weet je wel wat ‘chemo’ is?? Stuitend!

6. En werk eens aan je grammatica en spelling!11!! Niemand neemt jullie serieus met die spelfouten. Hoezo slecht onderwijs? Steek zélf de handen eens uit de mouwen. Moesten wij ook vroeger! Wij hebben het hele land opgebouwd!

7. Hoezo is alles ineens ‘onveilig’?! Zolang er niemand met een mes, pistool, bijl of boksbeugel voor je neus staat is een situatie niet onveilig, hooguit ongemakkelijk en ongemakkelijk is je hele leven, van bevalling tot begrafenis.

8. Ga eens écht protesteren. In plaats van dat havercappu-engagement. Kom op zeg. Hoezo de A12 blokkeren, online petities met ‘niet in mijn naam’ of brave optochten? Trek gewoon de klinkers uit de straten, net als wij vroeger. Geen woning, geen kroning! Geen klimaat? Dan maar haat!

9. En kleed je eensch fatsoenlijk! Een naveltruitje is géén geschikte kleding op je werk. Draag gewoon een pak, en een stropdas. Een jurk tot over de knie. Nette leren schoenen in plaats van die stomme sneakers. Ja, wij mogen windjacks met rugzakken en wandelschoenen dragen. Maar wij zijn met pensioen! Dusch!

10. Pak de handscanner. En scan in de winkel; niet bij de kassa a.u.b., en vooral niet je kinderen (zo cute!) laten scannen. My God, wat een getreuzel!

11. Ga op een teamsport! Dan hebben wij meer plek in de sportschool. En gewoon samen douchen, stelletje preutse stinkerds. Deden wij vroeger ook en daar deden we heel wat sportinstructeurs een enorm plezier mee.

12. Leer je band plakken. En maar klagen dat het leven zo duur is. Vind je het gek als je een Swapfiets hebt, en al je eten bestelt. Kook liever zelf, in plaats van al die troep naar binnen te laden. O ja, en stop eens met die vapes. Wat is er mis met een pakkie halfzware shag. Heeft m’n vader elke dag gerookt, en hij is er 93 mee geworden!

13. Als je een paar dagen feest, zuipt en snuift, ruim dan de boel op voor je weggaat. Als je kinderen meeneemt uit eten, zorg dan dat ze andere mensen niet lastig vallen. Leer het Wilhelmus, couplet 1 en 6 uit je hoofd.

14. Burn-out? Je kunt niet alles op orde hebben voor je dertigste. Hadden wij ook niet. Concentreer je nou eens op prioriteiten. Gezond blijven. Telefoon weg. En hou er rekening mee dat er later nog veel meer komt: slecht zien, slecht horen, en steeds minder gevoel voor humor.

Zo kan ik nog wel even doorgaan, maar toch stop ik er hier mee, omdat, zoals een lezer schreef: „Het me zinloos lijkt om de spanningsboog van jongeren verder te testen.” Hahaha. Goeie.

Doei!

Delen

Mail de redactie

‘Mijn favoriete Roblox-spelletje is de Obby”, zegt Mette (8) beslist. Het zijn een soort digitale obstakelparcoursen op een scherm, vertelt ze. Soms vind je wapens tijdens het spelen, en kun je elkaar wegschieten. „Dat is heel grappig.” Zus Feija (11) houdt meer van Dress to Impress. „Dan krijg je leuke uitdagingen om [de mooiste kleding] uit te zoeken op een thema.”

Obby, Dress to Impress, Tycoon, Real Life Roleplay: voor de 216 miljoen veelal minderjarige spelers wereldwijd die Roblox maandelijks bezoeken zijn het doodnormale termen, een beetje vergelijkbaar met filmgenres. Voor veel ouders klinkt het als wartaal. Als ze al iets meekrijgen over Roblox, dan is het wat ze lezen over de gevaren: het digitale pesten, ongewenst gedrag door volwassenen en het geld dat gebruikers eraan uitgeven.

Is het grootste kindergameplatform ter wereld, waar miljarden euro’s in omgaan, ter wereld echt zo’n gevaarlijke plek? Wat moet je als ouder van Roblox vinden?

Roblox is een sociaal platform, voor kinderen een ontmoetingsplaats, een uitingsvorm, een eigen wereld

Noem het allereerst, zo zeggen ingewijden steevast, geen ‘game’. Roblox is een sociaal platform, voor kinderen een ontmoetingsplaats, een uitingsvorm, een eigen wereld. Roblox is een app en een website, in de basis gratis, te spelen op computers, telefoons en gameconsoles. Open Roblox en je krijgt een eindeloze lijst van spelletjes te zien; in totaal zo’n 40 miljoen, gemaakt en ontworpen door gebruikers – te zien aan de klungelig ogende beelden en felle kleuren. De meeste spellen zijn afgeleid van populaire spellen. Zoals de Obby, inmiddels een eigen genre, waarbinnen sinds de lancering in 2006 wel duizenden varianten zijn gemaakt.

De lego-achtige blokjes hebben weinig gemeen met het visuele spektakel van de grote games van nu. Toch blijft het mateloos populair, vooral onder kinderen – 60 procent van de bezoekers is jonger dan 15. Ze spelen de simpele spelletjes vaak samen, telefoon of videoverbinding bij de hand om met vriendjes te kunnen aansturen en tegelijk te kunnen kletsen.

Obby is een van de populairste genres op Roblox, maar ook verkleedgames als Dress to Impress doen het goed. Of rollenspellen, waarin je vader en moeder kunt spelen en ruilspellen. Zo draait het populaire ‘Adopt Me’ om het uitbroeden van digitale eieren, een beetje als een Tamagotchi (het virtuele huisdiertje dat in de jaren 90 razend populair was bij kinderen, die het ‘dier’ intensief moesten verzorgen). De huisdiertjes die uit die eieren komen, kunnen spelers aan elkaar verhandelen om zo weer zeldzamere eieren te kopen.

In de meest succesvolle Nederlandse Roblox-game, Superhero Tycoon, kun je je favoriete superheld spelen terwijl je aan een commercieel imperium werkt. Het idee: je krijgt automatisch elke paar seconden punten, die je kunt uitgeven aan uitbreidingen en verbeteringen, waardoor je sneller punten krijgt. Je kunt er ook wapens mee kopen of je fabriek groter maken. De game werd de afgelopen jaren 2,3 miljard keer bezocht, en behoort daarmee tot de honderd populairste op Roblox.

Maker Hidde Westerwoudt en zijn team richten zich met Superhero Tycoon op de doelgroep van onder de 13, vertelt hij. Onder die spelers zijn tycoon-games populair. En zij houden ook veel van rollenspellen. „Games waarin je kleren past, of je verkleedt als dier”, zegt hij. „Maar eigenlijk heeft Roblox wel voor iedereen een spel.”

Robux

Als je kinderen zelf vraagt wat ze zo leuk vinden aan Roblox, dan noemen ze ook die variatie. „En ik vind het leuk dat je je personage helemaal kunt aanpassen”, zegt Olivia (11). Haar zusje Madelief (9) sluit zich hierbij aan. „Je kunt allemaal skins en kleding aantrekken.”

De manieren om je personage in Roblox er anders uit te laten zien, liggen ten grondslag aan veel controverses rond het platform. Want de spelletje zijn dan wel allemaal gratis, de verschillende upgrades voor je personages zijn dat niet. En daaraan verdient Roblox zijn geld. Het heeft een eigen winkel, waar gebruikers skins, kleding en voorwerpen kunnen kopen. Je betaalt met Robux, een interne munt. Die koop je met écht geld: 6 euro voor 400 Robux. Onoplettende ouders krijgen soms enorm hoge creditcardrekeningen, omdat hun kinderen onbesuisd geld hebben uitgegeven.

Op een officiële marktplaats op de site kunnen spelers voorwerpen met elkaar verhandelen: de prijzen van unieke jasjes, jurken en make-up lopen rap op. „Tweehonderd euro aan Robux voor een digitale Gucci-tas!” zegt Kasper Figee beduusd. Het gebeurt. Als brandmanager van Zeeman verdiepte hij zich in Roblox voor een campagne. Hij zorgde voor een ‘echte’ Zeeman-winkel in Roblox, vol met kleding in het kenmerkende geel, wit en blauw. De prijs: omgerekend 70 cent in Robux. Zeeman wil, in zijn woorden, een verhaal vertellen over eenvoud in de kledingindustrie en „kijkt daarvoor naar de alledaagse wereld” – dus ook naar games.

Vooral de gele shirtjes zijn populair, blijkt volgens Figee uit de cijfers, al vinden sommige kinderen de outfits niet cool genoeg. „Duurdere kleren blijven een imago-ding”, zegt Figee. „Daar profiteren chique merken van, die ook in Roblox zitten.” Fenty-makeup, Ralph Lauren-kleren, Amika-shampoo – allemaal in Roblox te vinden. „Roblox is een van de grootste metaverses, er gaat heel veel geld in om”, zegt Figee.

Van elke uitgegeven Robux gaat een percentage naar Roblox, de rest naar de eventuele maker van het spel waarin het voorwerp gekocht is of de maker van het voorwerp. Technisch gezien kunnen kinderen dus ook zélf geld verdienen op Roblox, maar de praktijk blijkt weerbarstiger: doordat het platform zelf een deel van het geld pakt en het gebruikers lastig maakt het digitale geld om te zetten in echt geld, is het heel lastig om echt aan Roblox te verdienen.

Voor spelmakers werkt het uiteraard anders. Voor Hidde Westerwoudt van Superhero Tycoon is een samenwerking met grote merken cruciaal. Die bedrijven betalen goed geld, écht geld, voor een promotiecampagne in Roblox.

Zelf draait Roblox overigens al jaren verlies. Het bedrijf had in 2023 een omzet van zo’n 2,7 miljard dollar (ruim 2,6 miljard euro), maar leed een verlies van meer dan een miljard, Het bedrijf vindt de groei van het aantal spelers belangrijker dan financiële groei, zegt game-econoom Joost van Dreunen. „Roblox heeft zichzelf ten doel gesteld om 1 miljard gebruikers aan te trekken. Dat kost veel investeringsgeld.” Roblox kan zich de verliezen veroorloven dankzij vrijgevige investeerders en een succesvolle beursgang.

Sociaal ongewenst

Online uiten ouders zorgen dat Roblox, of volwassen Roblox-gebruikers geld verdienen over de rug van hun kinderen. Van Dreunen denkt niet dat Roblox zulke dingen bewust laat gebeuren. „Maar ze zijn wel iets nieuws aan het bouwen. Ik verwacht dat ze af en toe een steek laten vallen.”

Dat ‘nieuwe ding’ is een sociale werkelijkheid met een interne economie, waarin geld het verschil kan maken. Zo importeerde Roblox de afgelopen jaren ook sociale problemen uit de echte wereld en andersom. Er doen verhalen de ronde over kinderen die op school worden uitgelachen als hun avatars goedkope of gratis kleding dragen. Ook in Roblox zelf is het gemakkelijk om andere kinderen te pesten. Zo kun je in sommige werelden als je maar betaalt de ‘macht’ kopen om poppetjes van andere spelers tegen hun wil te laten vliegen of zelfs doodgaan.

Die ervaringen zijn niet universeel. Voor Mette en Feija is pesten niet iets waar ze zich zorgen over maken, zeggen ze. Er is toch gewoon een knop waar je vervelende mensen mee weg kan sturen?

„Het platform is zeer rijk aan mogelijkheden, je hebt er zowel goede als slechte ervaringen. Ik denk dat het waardevol is voor kinderen om dat te kunnen ontdekken”, zegt gamemaker Hidde Westerwoudt. Volgens hem lukt het Roblox „redelijk” het platform veilig te houden. Maar de druk is wel opgelopen. Eind 2024 kondigde Roblox aan dat ouders meer controle zullen krijgen over de accounts van jonge kinderen, bijvoorbeeld over de mogelijkheid berichten naar andere gebruikers te versturen.

Het aantal spelwerelden en beelden van expliciete aard neemt toe – die kun je als kind per ongeluk tegenkomen

Westerwoudt raadt sowieso aan dat ouders meekijken met hun kinderen als ze spelen, al is het maar om Roblox beter te begrijpen. „Wij richten ons op kinderen van 13 jaar of jonger, dus moeten ons aan veel regels houden. Voor die doelgroep moet je een game op alle fronten veilig maken, niet alleen door chatfuncties te beperken, maar ook qua advertenties in een game en bepaald woord- of taalverbruik.”

Hij ziet echter dat Roblox zich ook steeds meer op de gebruikers van 17 jaar en ouder wil richten. Het aantal spelwerelden en beelden van expliciete aard neemt toe en die kun je als kind per ongeluk toch tegenkomen. Het is officieel niet toegestaan om Roblox te gebruiken om dates te vinden of seksueel materiaal te delen, maar populaire games weten dit soort functies vaak te verstoppen. Roblox heeft er een grote klus aan om deze plekken op te sporen, en slaagt daar lang niet altijd in.

Vorig jaar sleepte een groep Amerikaanse ouders het bedrijf voor de rechter: Roblox maakt reclame alsof het een kinderplatform is, zeggen ze, maar stelt kinderen wél bloot aan ongewenst materiaal. Ze trekken niet in twijfel dat Roblox probeert om het probleem aan te pakken. Maar, zeiden de ouders in deze zaak: de systemen falen te vaak.

Delen

Mail de redactie

Er zijn twee versies van B. Als lieve vrienden informeren hoe het met haar gaat – een vraag die gezien de progressie van haar ziekte altijd goed is voor een verhaal met een cliffhanger – dan vraag ik vaak: ‘Welke B. bedoel je, de zieke of de gezonde?’ Want het gekke is, omdat die ziekte dus een gegeven is dat vervelend gewoon geworden is, denk ík bij de vraag naar B.’s gesteldheid vaak aan de alledaagse hobbels van het leven: is ze verkouden? Nee. Gedoe op het werk? Nee. Ruzie thuis? Nou nee. Dus het gaat goed! De zieke B.? Da’s een ander verhaal.

Het in beeld houden van B. achter de ziekte, of voor de ziekte, is een van mijn kerntaken. Ik voer beter het woord voor B. dan zijzelf. Niet dat ik graag met de vuist op tafel sla, daar krijg ik hartkloppingen van, maar ik blink door schade en schande wel uit in genuanceerde zinnen als: ‘Stel je moet enorm nodig schijten, maar je bereikt de pot niet omdat er een dranger op de deur zit, zou je dat fijn vinden?’ (tegen de onbuigzame beheerder van de dranger), of ‘Stel je hebt een lamme poot en moet in je auto blijven wachten omdat je parkeerplaats bezet is, zou je daar van balen?’ (tegen de dralende bestuurder van het bestelbusje), of ‘Stel ik zou voor jouw gezicht gaan staan terwijl je kijkt, zou je dat oké vinden?’ (tegen de onbuigbare rug van de museumbezoeker). Dat spiegelen doet wonderen, vooral als ik vriendelijk blijf. De crux zit ’m in dat laatste, daar oefen ik in. De onwetende vlucht dan in ontreddering, verontwaardiging, of een beetje gepikeerdheid (al naar gelang mijn toon). Maar echt, ik kan het niemand kwalijk nemen want in deuren met drangers, gehandicaptenparkeerplaatsen en in mijn plek voor een schilderij in een publieke ruimte heb ik me ook nooit echt verdiept voordat B. er last van kreeg. Nu sta ik haar mannetje, vriendelijk en duidelijk.

In de wereld van de medische zorg bestaat er trouwens maar één B. en dat is de zieke B. Logisch ergens, want we zoeken de witte jassen niet op omdat het zo goed met haar gaat. De artsen zien de zieke. Maar als haar mannetje voel ik me geregeld geroepen om de andere B. onder de aandacht te brengen. Zelf kan ze dat dus niet zo goed. Als je haar vraagt ‘hoe gaat het?’ begint ze altijd meteen te stralen. Ik snap dat dat moeilijk is voor menig hooggeleerd onderzoeker – van nature meer of vaker minder empathisch – om dan de ernst van de zaak te doorgronden. ‘Ja, maar zó goed gaat het dus niet’, onderbreek ik dan, wat hinderlijk is voor de specialist die liever met haar praat dan met mij. En wat hinderlijk is voor de zieke B. die liever de gezonde B. veinst – want geloven in haar kracht is wat haar op de been houdt.

Zo voel ik me regelmatig de spelbederver. Ik houd het scherp in de gaten. Als een havik. Misschien omdat ik op die manier wel voel dat het toch nuttig was dat ik erbij was. We leveren samen een gevecht. En als de gezonde B. dan ’s avonds aan mijn zijde ligt, kunnen we de zieke B. een beetje vergeten. Heerlijk.

Delen

Mail de redactie