Kort na de gestaakte vredesonderhandelingen tussen de Colombiaanse regering van Colombia en de ELN, heeft de guerrillabeweging in het noordoosten van het Zuid-Amerikaanse land afgelopen weekend tachtig mensen gedood. Zeker vijfduizend mensen sloegen op de vlucht. Het is het zwaarste geweld van de ELN sinds 2022, toen de in dat jaar benoemde president Gustavo Petro „totale vrede” beloofde.
De ELN richtte zich in het geweld waarschijnlijk op leden van de FARC. Die guerrillabeweging tekende met de Colombiaanse regering in 2016 een vredesakkoord, maar desondanks is de beweging nog altijd actief. De ELN beschuldigt de FARC-leden van de dood van onschuldige burgers.
President Petro liet afgelopen vrijdag weten de vredesonderhandelingen te staken vanwege de volgens hem onwil van de ELN om vrede te sluiten. Nog voor het recente geweld van de guerrillabeweging beschuldigde Petro de ELN van „oorlogsmisdaden in de regio Catatumbo”. In dit gebied vond het geweld van afgelopen weekend plaats.
‘Hartverscheurend’ geweld
William Villamizar, de gouverneur van het departement Norte de Santander, noemt de geweldsuitbarsting van de afgelopen dagen „hartverscheurend”. „We zien talloze families die kinderen hebben verloren en nog triester, kinderen die hun ouders hebben verloren”, aldus Villamizar tegen The Guardian. De Colombiaanse regering heeft, om het geweld een halt toe te roepen, vijfduizend militairen naar het noordoosten van Colombia gestuurd.
De ELN werd, net zoals de FARC, opgericht in de jaren zestig, in eerste instantie om de strijd aan te gaan tegen grote (economische) ongelijkheid in Colombia. Op het hoogtepunt, midden jaren negentig, telde de ELN zo’n vijfduizend guerrillastrijders. De beweging pleegde door de jaren heen meermaals aanslagen en ontvoerde talloze personen, onder wie de Nederlandse Spoorloos-presentator Derk Bolt, maar ook andere journalisten en Colombiaanse burgers. De organisatie laat zich inspireren door de Cubaanse revolutie van 1959 door Fidel Castro en Che Guevara en staat op de Nederlandse terrorismelijst.
Lees ook
Waarom Colombia een oud-guerrillastrijder koos als president
Bij zijn aantreden in 2022 verklaarde president Petro „totale vrede” in Colombia na te streven. Colombia kent een lang verleden van grootschalig gewelddadig tussen guerrillabewegingen, drugsbendes, het nationale leger en paramilitaire groeperingen. Hoewel de strijd lang niet meer zo intensief wordt gevoerd als in eerdere decennia, is de burgeroorlog in Colombia officieel nog altijd niet ten einde.
Hoe vang je zo veel mogelijk ‘boeven’ die hun criminele geld willen witwassen, zonder burgers en bedrijven dwars te zitten die gewoon hun financiële zaken willen regelen via hun bank? Door banken samen te laten werken, schrijft minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) maandag in een brief aan de Tweede Kamer. Hij houdt daarmee vast aan een aanpak die afgelopen jaren veel kritiek kreeg van onder meer de Autoriteit Persoonsgegevens.
Volgens Heinen is de anti-witwasaanpak van banken nu „vastgelopen”. Na de flinke boetes voor ING (775 miljoen euro ) en ABN Amro (480 miljoen euro), omdat zij ernstig nalatig waren geweest bij het voorkomen van malafide transacties door hun klanten, pakt de sindsdien strengere aanpak van banken volgens Heinen nu „disproportioneel” uit voor klanten en is deze „onvoldoende gericht”. De Tweede Kamer concludeerde vorig jaar ook al dat deze aanpak is doorgeschoten.
Bedrijven, stichtingen, verenigingen maar ook burgers hebben moeite om een betaalrekening te openen – of krijgen zelfs nul op het rekest
Bedrijven, stichtingen, verenigingen maar ook burgers hebben moeite om een betaalrekening te openen – of krijgen zelfs nul op het rekest, schrijft Heinen nu. Banken hebben in 2021 34.000 potentiële klanten geweigerd, noemt hij als voorbeeld, waarbij de anti-witwasaanpak de reden voor de weigering was bij een op de vijf zakelijke en bij een op de vier particuliere klanten.
Banken zijn ook nog eens veel mankracht en geld kwijt aan de aanpak: een op de vijf bankmedewerkers is nu bezig met het screenen van klanten en transacties op malversaties. Die dertienduizend mensen kosten banken jaarlijks 1,4 miljard euro, „geld dat niet wordt ingezet voor bijvoorbeeld het verbeteren van de dienstverlening”, aldus Heinen.
Volgens de VVD-minister moet er voor een effectievere aanpak een belangenafweging worden gemaakt. „Streng zijn op criminelen, geen inperking van privacy en minder regeldruk: het kan niet allemaal tegelijk. We moeten durven kiezen.” Heinen wil in april komen met een voorstel voor de nieuwe aanpak, dat hij met minister van Justitie en Veiligheid David van Weel (VVD) zal opstellen.
De minister van Financiën schrijft alvast dat daarbij de prioriteit wat hem betreft moet liggen bij het „schoonhouden van het financiële stelsel van crimineel geld en het verminderen van de regeldruk”. „Dat betekent dat we meer ruimte moeten geven aan poortwachters om bijvoorbeeld gegevens met elkaar te delen en de onderzoeken door poortwachters gerichter te maken.” Wel voegt hij eraan toe dat het beleid „uiteraard” ook moet voldoen aan het recht op privacy, „dat een grondrecht is”.
Transactiemonitoring
Afgelopen jaren is dat laatste volgens critici echter misgegaan. Nederland heeft de afgelopen jaren al ruimte gegeven aan banken om samen te werken. De vier grote banken en Triodos riepen daarvoor de organisatie Transactiemonitoring Nederland (TMNL) in het leven. Als een soort proef werden daarbij versleutelde gegevens van zakelijke transactiegegevens naast elkaar gelegd, om zo beter te kunnen zien welke transacties niet deugen. Het idee was dat alleen de bank waar de transactie bij gebeurde uiteindelijk kon zien om wie of wat het ging. Er lag een door de Autoriteit Persoonsgegevens sterk bekritiseerd wetsvoorstel om deze aanpak te verbreden naar transacties door particulieren, maar vorig voorjaar trok de regering het wetsvoorstel in en trokken de vijf betrokken banken de stekker uit de TMNL.
Die stopzetting was het gevolg van Europese wetgeving die in 2027 ingaat, de nieuwe Anti-Money Laundering Directive (AMLD). Die staat alleen uitwisseling van gegevens over betaaltransacties toe als de daarbij betrokken partijen door de banken al in de categorie „hoger risico” zijn geplaatst. Heinen wil nu vooral deze ruimte in de nieuwe EU-regels benutten om alsnog tot samenwerking tussen de banken te komen. Hij wil de Europese regels sowieso met weinig Nederlandse toevoegingen invoeren, omdat die in zijn ogen in voldoende mate regeldruk en oneerlijke concurrentie voorkomen.
De nieuwe aanpak van Heinen zal vooral voortborduren op toekomstige Europese regels
Heinen schrijft verder dat uit de nieuwe EU-regels nog iets voortvloeit dat kan leiden tot minder druk op de banken en klanten: de overgang van het melden van ‘ongebruikelijke’ transacties, zoals nu in Nederland verplicht is, naar het melden van alleen ‘verdachte’ transacties. Toezichthouder De Nederlandsche Bank pleitte hier twee jaar geleden al voor, maar toen was toenmalige minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) afwijzend. Onder de nieuwe Europese regels is Nederland verplicht dit deel van het beleid alsnog aan te passen.
De brief van Heinen gaat vooraf aan een debat in de Tweede Kamer woensdag over het anti-witwasbeleid in Nederland. Een aantal maatschappelijke organisaties, waaronder Privacy First en Human Right in Finance.eu (HRF), grijpen dat debat aan om te pleiten voor een versnelde versoepeling van de meldingsplicht – van ‘ongebruikelijke’ naar alleen ‘verdachte’ transacties – en niet te wachten tot 2027, als de EU-regels ingaan. Hierdoor zou de kwaliteit van de meldingen van banken (maar ook accountants en betaalinstellingen) aan justitie snel verbeteren, schrijven zij. En bovendien, menen zij, druist de huidige aanpak met ‘ongebruikelijk’ nu al tegen de (Europese) wet in.
Spaarmarkt
De brief van Heinen gaat niet alleen over de anti-witwasaanpak van banken. Hij schrijft ook over de geringe concurrentie op de Nederlandse spaarmarkt, die de Autoriteit Consument en Markt vorig jaar ook al aankaartte. Heinen zegt toe te onderzoeken wat het effect zou zijn van een verbod op ‘koppelverkoop’ (dat je verplicht bent bij een spaarrekening ook een betaalde betaalrekening te nemen). Ook wil hij een betere overstapservice en kijken of meer concurrentie – van buitenlandse banken in Nederland en van Nederlandse banken in het buitenland – kan worden gestimuleerd.
Heinen schrijft verder over de toekomst van de Volksbank. De Tweede Kamer nam in december een motie aan waarin werd opgeroepen de staatsbank in staatshanden te houden, om zo dienstverlening in stand te houden. Heinen houdt vast aan het besluit om de bank voor te bereiden op verkoop of beursgang. Hij schrijft dat als de Volksbank meer diensten moet aanbieden dan andere commerciële banken, er „inefficiëntie” ontstaat. „De Volksbank kan dan niet meer functioneren als normale, commerciële onderneming, met alle risico’s voor slechte bedrijfsprestaties en mogelijke kapitaalstortingen [door de overheid] van dien. Die inefficiëntie vind ik niet alleen onwenselijk met het oog op gezonde marktwerking, maar ook met het oog op de mogelijke kosten voor de belastingbetaler.”
De Jemenitische Houthi’s zeggen te stoppen met het op deze schaal bestoken van schepen op de Rode Zee. Nu het bestand tussen Israël en Hamas van kracht is, zijn schepen die banden hebben met de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk niet langer doelwit, zo meldt persbureau Reuters maandag.
Schepen die onder de Israëlische vlag varen blijven wel doelwit, schrijft de door Iran gesteunde militante beweging in een verklaring. Pas als alle fases in het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas zijn voltooid, stelt de strijdgroep ook deze aanvallen te staken.
Na het uitbreken van de oorlog in de Gazastrook wierpen de Houthi’s zich op als bondgenoot van Hamas. Met name schepen die Israël als bestemmen hadden werden onder vuur genomen. De scheepvaart via de Rode Zee en het Suezkanaal – circa 12 procent van de wereldhandel verloopt via deze route – werd ernstig ontregeld.
De Houthi’s waarschuwen dat ze de aanvallen direct hervatten als de Amerikanen, Britten of Israëliërs een luchtaanval uitvoeren op Jemen. Israël heeft Jemen vaak beschoten als vergelding voor raketaanvallen op Israël. Ook de VS en het VK bombardeerden de Houthi’s geregeld.
Sinds november 2023 hebben de Houthi’s volgens Reuters meer dan honderd aanvallen op schepen uitgevoerd. Twee schepen werden daarbij tot zinken gebracht, een ander werd in beslag genomen. Zeker vier mensen kwamen door de aanvallen van de Houthi’s om het leven. De Houthi’s kondigden eerder aan de aanvallen te staken als de oorlog in Gaza zou eindigen.
Liveblog Het laatste nieuws
Staakt-het-vuren in Gaza houdt op tweede dag stand, Houthi’s zeggen alleen nog aanvallen op Israëlische schepen uit te voeren
‘Mijn favoriete Roblox-spelletje is de Obby”, zegt Mette (8) beslist. Het zijn een soort digitale obstakelparcoursen op een scherm, vertelt ze. Soms vind je wapens tijdens het spelen, en kun je elkaar wegschieten. „Dat is heel grappig.” Zus Feija (11) houdt meer van Dress to Impress. „Dan krijg je leuke uitdagingen om [de mooiste kleding] uit te zoeken op een thema.”
Obby, Dress to Impress, Tycoon, Real Life Roleplay: voor de 216 miljoen veelal minderjarige spelers wereldwijd die Roblox maandelijks bezoeken zijn het doodnormale termen, een beetje vergelijkbaar met filmgenres. Voor veel ouders klinkt het als wartaal. Als ze al iets meekrijgen over Roblox, dan is het wat ze lezen over de gevaren: het digitale pesten, ongewenst gedrag door volwassenen en het geld dat gebruikers eraan uitgeven.
Is het grootste kindergameplatform ter wereld, waar miljarden euro’s in omgaan, ter wereld echt zo’n gevaarlijke plek? Wat moet je als ouder van Roblox vinden?
Roblox is een sociaal platform, voor kinderen een ontmoetingsplaats, een uitingsvorm, een eigen wereld
Noem het allereerst, zo zeggen ingewijden steevast, geen ‘game’. Roblox is een sociaal platform, voor kinderen een ontmoetingsplaats, een uitingsvorm, een eigen wereld. Roblox is een app en een website, in de basis gratis, te spelen op computers, telefoons en gameconsoles. Open Roblox en je krijgt een eindeloze lijst van spelletjes te zien; in totaal zo’n 40 miljoen, gemaakt en ontworpen door gebruikers – te zien aan de klungelig ogende beelden en felle kleuren. De meeste spellen zijn afgeleid van populaire spellen. Zoals de Obby, inmiddels een eigen genre, waarbinnen sinds de lancering in 2006 wel duizenden varianten zijn gemaakt.
De lego-achtige blokjes hebben weinig gemeen met het visuele spektakel van de grote games van nu. Toch blijft het mateloos populair, vooral onder kinderen – 60 procent van de bezoekers is jonger dan 15. Ze spelen de simpele spelletjes vaak samen, telefoon of videoverbinding bij de hand om met vriendjes te kunnen aansturen en tegelijk te kunnen kletsen.
Obby is een van de populairste genres op Roblox, maar ook verkleedgames als Dress to Impress doen het goed. Of rollenspellen, waarin je vader en moeder kunt spelen en ruilspellen. Zo draait het populaire ‘Adopt Me’ om het uitbroeden van digitale eieren, een beetje als een Tamagotchi (het virtuele huisdiertje dat in de jaren 90 razend populair was bij kinderen, die het ‘dier’ intensief moesten verzorgen). De huisdiertjes die uit die eieren komen, kunnen spelers aan elkaar verhandelen om zo weer zeldzamere eieren te kopen.
In de meest succesvolle Nederlandse Roblox-game, Superhero Tycoon, kun je je favoriete superheld spelen terwijl je aan een commercieel imperium werkt. Het idee: je krijgt automatisch elke paar seconden punten, die je kunt uitgeven aan uitbreidingen en verbeteringen, waardoor je sneller punten krijgt. Je kunt er ook wapens mee kopen of je fabriek groter maken. De game werd de afgelopen jaren 2,3 miljard keer bezocht, en behoort daarmee tot de honderd populairste op Roblox.
Maker Hidde Westerwoudt en zijn team richten zich met Superhero Tycoon op de doelgroep van onder de 13, vertelt hij. Onder die spelers zijn tycoon-games populair. En zij houden ook veel van rollenspellen. „Games waarin je kleren past, of je verkleedt als dier”, zegt hij. „Maar eigenlijk heeft Roblox wel voor iedereen een spel.”
Robux
Als je kinderen zelf vraagt wat ze zo leuk vinden aan Roblox, dan noemen ze ook die variatie. „En ik vind het leuk dat je je personage helemaal kunt aanpassen”, zegt Olivia (11). Haar zusje Madelief (9) sluit zich hierbij aan. „Je kunt allemaal skins en kleding aantrekken.”
De manieren om je personage in Roblox er anders uit te laten zien, liggen ten grondslag aan veel controverses rond het platform. Want de spelletje zijn dan wel allemaal gratis, de verschillende upgrades voor je personages zijn dat niet. En daaraan verdient Roblox zijn geld. Het heeft een eigen winkel, waar gebruikers skins, kleding en voorwerpen kunnen kopen. Je betaalt met Robux, een interne munt. Die koop je met écht geld: 6 euro voor 400 Robux. Onoplettende ouders krijgen soms enorm hoge creditcardrekeningen, omdat hun kinderen onbesuisd geld hebben uitgegeven.
Foto Dieuwertje Bravenboer
Op een officiële marktplaats op de site kunnen spelers voorwerpen met elkaar verhandelen: de prijzen van unieke jasjes, jurken en make-up lopen rap op. „Tweehonderd euro aan Robux voor een digitale Gucci-tas!” zegt Kasper Figee beduusd. Het gebeurt. Als brandmanager van Zeeman verdiepte hij zich in Roblox voor een campagne. Hij zorgde voor een ‘echte’ Zeeman-winkel in Roblox, vol met kleding in het kenmerkende geel, wit en blauw. De prijs: omgerekend 70 cent in Robux. Zeeman wil, in zijn woorden, een verhaal vertellen over eenvoud in de kledingindustrie en „kijkt daarvoor naar de alledaagse wereld” – dus ook naar games.
Vooral de gele shirtjes zijn populair, blijkt volgens Figee uit de cijfers, al vinden sommige kinderen de outfits niet cool genoeg. „Duurdere kleren blijven een imago-ding”, zegt Figee. „Daar profiteren chique merken van, die ook in Roblox zitten.” Fenty-makeup, Ralph Lauren-kleren, Amika-shampoo – allemaal in Roblox te vinden. „Roblox is een van de grootste metaverses, er gaat heel veel geld in om”, zegt Figee.
Van elke uitgegeven Robux gaat een percentage naar Roblox, de rest naar de eventuele maker van het spel waarin het voorwerp gekocht is of de maker van het voorwerp. Technisch gezien kunnen kinderen dus ook zélf geld verdienen op Roblox, maar de praktijk blijkt weerbarstiger: doordat het platform zelf een deel van het geld pakt en het gebruikers lastig maakt het digitale geld om te zetten in echt geld, is het heel lastig om echt aan Roblox te verdienen.
Voor spelmakers werkt het uiteraard anders. Voor Hidde Westerwoudt van Superhero Tycoon is een samenwerking met grote merken cruciaal. Die bedrijven betalen goed geld, écht geld, voor een promotiecampagne in Roblox.
Zelf draait Roblox overigens al jaren verlies. Het bedrijf had in 2023 een omzet van zo’n 2,7 miljard dollar (ruim 2,6 miljard euro), maar leed een verlies van meer dan een miljard, Het bedrijf vindt de groei van het aantal spelers belangrijker dan financiële groei, zegt game-econoom Joost van Dreunen. „Roblox heeft zichzelf ten doel gesteld om 1 miljard gebruikers aan te trekken. Dat kost veel investeringsgeld.” Roblox kan zich de verliezen veroorloven dankzij vrijgevige investeerders en een succesvolle beursgang.
Sociaal ongewenst
Online uiten ouders zorgen dat Roblox, of volwassen Roblox-gebruikers geld verdienen over de rug van hun kinderen. Van Dreunen denkt niet dat Roblox zulke dingen bewust laat gebeuren. „Maar ze zijn wel iets nieuws aan het bouwen. Ik verwacht dat ze af en toe een steek laten vallen.”
Dat ‘nieuwe ding’ is een sociale werkelijkheid met een interne economie, waarin geld het verschil kan maken. Zo importeerde Roblox de afgelopen jaren ook sociale problemen uit de echte wereld en andersom. Er doen verhalen de ronde over kinderen die op school worden uitgelachen als hun avatars goedkope of gratis kleding dragen. Ook in Roblox zelf is het gemakkelijk om andere kinderen te pesten. Zo kun je in sommige werelden als je maar betaalt de ‘macht’ kopen om poppetjes van andere spelers tegen hun wil te laten vliegen of zelfs doodgaan.
Die ervaringen zijn niet universeel. Voor Mette en Feija is pesten niet iets waar ze zich zorgen over maken, zeggen ze. Er is toch gewoon een knop waar je vervelende mensen mee weg kan sturen?
„Het platform is zeer rijk aan mogelijkheden, je hebt er zowel goede als slechte ervaringen. Ik denk dat het waardevol is voor kinderen om dat te kunnen ontdekken”, zegt gamemaker Hidde Westerwoudt. Volgens hem lukt het Roblox „redelijk” het platform veilig te houden. Maar de druk is wel opgelopen. Eind 2024 kondigde Roblox aan dat ouders meer controle zullen krijgen over de accounts van jonge kinderen, bijvoorbeeld over de mogelijkheid berichten naar andere gebruikers te versturen.
Het aantal spelwerelden en beelden van expliciete aard neemt toe – die kun je als kind per ongeluk tegenkomen
Westerwoudt raadt sowieso aan dat ouders meekijken met hun kinderen als ze spelen, al is het maar om Roblox beter te begrijpen. „Wij richten ons op kinderen van 13 jaar of jonger, dus moeten ons aan veel regels houden. Voor die doelgroep moet je een game op alle fronten veilig maken, niet alleen door chatfuncties te beperken, maar ook qua advertenties in een game en bepaald woord- of taalverbruik.”
Hij ziet echter dat Roblox zich ook steeds meer op de gebruikers van 17 jaar en ouder wil richten. Het aantal spelwerelden en beelden van expliciete aard neemt toe en die kun je als kind per ongeluk toch tegenkomen. Het is officieel niet toegestaan om Roblox te gebruiken om dates te vinden of seksueel materiaal te delen, maar populaire games weten dit soort functies vaak te verstoppen. Roblox heeft er een grote klus aan om deze plekken op te sporen, en slaagt daar lang niet altijd in.
Vorig jaar sleepte een groep Amerikaanse ouders het bedrijf voor de rechter: Roblox maakt reclame alsof het een kinderplatform is, zeggen ze, maar stelt kinderen wél bloot aan ongewenst materiaal. Ze trekken niet in twijfel dat Roblox probeert om het probleem aan te pakken. Maar, zeiden de ouders in deze zaak: de systemen falen te vaak.
