Bij VidaXL moet ‘alles zo goedkoop mogelijk’, behalve de beloning van de bazen

Online woonwinkel VidaXL houdt half december 2022 de kerstborrel in eigen huis, in een conferentieruimte op de eerste verdieping van haar allernieuwste extra large-distributiecentrum bij Venlo. Het personeel – althans: het kantoorpersoneel – is vanaf de namiddag welkom voor borrel en buffet.

Er is genoeg te vieren: VidaXL heeft in 2022 260 miljoen euro winst gemaakt – de eigenaren gaan zichzelf 210 miljoen aan dividend uitkeren. De baas komt speechen en voor het aansluitende feest staan twee beschilderde vleugels van de lokale act Mad Pianos klaar.

De vleugels staan opgesteld voor een rij grote inpandige ramen. De gasten kijken langs de piano’s zo het distributiecentrum in. Non-stop zien ze pakketten op een lopende band voorbijschuiven. Het Oost-Europese magazijnpersoneel heeft geen vrij; de kerstdrukte duldt geen vertraging.

Het was een kerstborrel zoals er zoveel zijn, vertelt een oud-werknemer twee jaar later. Maar één ding herinnert hij zich nog precies: het was de eerste keer dat hij Wouter Bakker zag, één van de twee eigenaren.

Bakker zit doorgaans in China, van waaruit hij de inkoop en productie van het VidaXL- assortiment regelt: kasten, kamerschermen, boxsprings, rotan loungesets, sisal krabpalen, tuinlantaarns in de vorm van Japanse pagodes. Tijdens de pandemie was Bakker nauwelijks in Nederland, maar nu is hij even terug. Het personeel is benieuwd, ze zien hun baas vrijwel nooit.

Die nieuwsgierigheid komt maar van één kant, blijkt algauw. Bakker geeft niemand een hand, maakt met niemand een praatje, zegt niets. Pas als zijn compagnon Gerjan den Hartog – de andere eigenaar van VidaXL – het woord neemt, komt hij tot leven. Als die tijdens zijn speech over de omzet- en winstcijfers begint, begint Bakker te klappen en te schreeuwen.

De oud-werknemer en z’n collega’s zijn verbluft. Onder het personeel zijn juist twijfels over VidaXL. Over collega’s die opeens hun baan verliezen, de ondoorzichtige beloningen, de agressieve fiscale constructies, de matige kwaliteit van de spullen. Het bedrijf manipuleert online reviews en werknemers hebben enveloppen met contanten gezien die richting de Roemeense vestiging gingen – waar was dat geld voor? Ze ergeren zich aan de extreme ongelijkheid op de werkvloer: de baas die uit z’n Porsche Panamera of Mercedes-Maybach stapt naast uitgebluste Polen die staan te blowen op het parkeerterrein.

Terwijl Bakker joelt, blijven zij ijzig stil.

Dassenburchten en faunatorens

„Groots leven voor weinig” is de slogan waarmee VidaXL z’n immense catalogus van tuinmeubilair en woonaccessoires aanprijst. Groots zijn ze: de distributiecentra, de groeicijfers, de winsten. Datzelfde geldt voor de ambities van de Limburgse gedeputeerden en wethouders die VidaXL naar Greenport Venlo haalden. Het bedrijventerrein, waarvan de ontwikkeling zo’n vijftien jaar geleden begon, moest een voorbeeld voor Nederland worden, met hoogwaardige werkgelegenheid, agro- en maakindustrie en innovatieve startups. In de officiële plannen voor het „klimaatadaptieve en natuurinclusieve werklandschap” was aan alles gedacht, tot aan dassenburchten en een faunatoren voor vleermuizen toe.

Weinig is van die ambities terechtgekomen. Wie nu naar Greenport Venlo rijdt, stuit op een muur van gigantische blokkendozen. De woningmarkt in de omliggende dorpen is ernstig verstoord geraakt door de komst van de duizenden buitenlandse uitzendkrachten die in die dozen werken. Venlo opende in 2023 het grootste registratiepunt voor arbeidsmigranten van Nederland. Aan twaalf loketten worden de inschrijvingen van meer dan 33.000 mensen per jaar afgehandeld.

Zo strak als de lijnen op Greenport zijn, zo rommelig is de huisvesting voor die uitzendkrachten. Zij wonen noodgedwongen op zolders en in omgebouwde schuren, in afgeleefde hotels, flexwoningen, containers en chalets in de omliggende dorpen. Hun slaapplekken zijn, in tegenstelling tot die van de dassen en de vleermuizen, nooit ingetekend in het Noord-Limburgse ‘werklandschap’. Maatschappelijke voorzieningen ook niet – die zijn voor rekening van de gemeenten Venlo, Horst aan de Maas en Venray.

Werkgeversorganisaties en lobbygroepen benadrukken dat arbeidsmigratie onmisbaar is voor de Nederlandse economie. Maar er zijn ook andere geluiden, van links tot rechts. In het najaar van 2024 oordeelde de Adviesraad Migratie dat de kortetermijnbelangen van werkgevers te lang voorop hebben gestaan. Slechtbetaalde arbeidsmigranten brengen de welvaart in Nederland omlaag, terwijl de winsten bij een klein groepje werkgevers belanden, schreef de adviesraad.

Nergens wordt deze tweedeling beter zichtbaar dan bij VidaXL op Greenport.

De ‘klavertjes’ van Greenport

Cradle to cradle, circulaire economie, beter onderwijs, meer onderzoek, mooiere natuur, innovatieve bedrijven, inwoners die niet meer weg willen. De Limburgse gedeputeerde ruimtelijke ordening Ger Driessen komt in 2009 superlatieven tekort in zijn voorwoord bij het ‘Masterplan gebiedsontwikkeling’ voor Greenport Venlo. Dat is dan nog een groot stuk boerenland met kassen en boomteelt tussen Venlo en de dorpen Horst en Sevenum. Limburg kampt met bevolkingskrimp en werkloosheid. En Driessen, de CDA’er die in een provinciale publicatie wordt gekarakteriseerd als ‘bulldozer’ en ‘gepassioneerde tamboer-maître’, gaat dat veranderen.

In opdracht van Driessen heeft een landschapsarchitect een plan getekend voor de „harmonische en duurzame” ontwikkeling van het 5.400 hectare grote gebied. ‘Klavers’ is het toverwoord: op organisch gevormde percelen, die als klaverblaadjes per drie of vier op elkaar zullen aansluiten, moeten bedrijven in de agribusiness, glastuinbouw, logistiek en maakindustrie alle ruimte krijgen. Het masterplan, dat is geïllustreerd met foto’s van aardbeien en komkommers, is goed voor alles: voor werkgelegenheid, voor het landschap dat „diep tussen de gebouwen door zal dringen,” en voor de cohesie. In de „clusters van ‘klaverblaadjes’ zullen samenwerkingsverbanden groeien.”

In 2022 keerden de oprichters zichzelf 210 miljoen euro dividend uit

Over mensen gaat het lijvige document nauwelijks. Het woord ‘arbeidsmigrant’ valt één keer. Voor hen zijn enkele „geclusterde huisvestingsmogelijkheden mogelijk voorzien nabij de kernen in het gebied” – verder staat er niks.

De presentatie van het 117 pagina’s dikke masterplan valt midden in de wereldwijde kredietcrisis. De werkgelegenheid loopt terug, banken vallen om, de economie krimpt en bedrijven investeren niet meer. Niemand kijkt naar dat klaverplan.

Het begon met pokerfiches

Als studenten Wouter Bakker en Gerjan den Hartog elkaar aan het begin van het millennium leren kennen op de Technische Universiteit in Delft, besluiten ze samen te gaan ondernemen. Inkopen, optimaliseren, verkopen, dat is wat ze willen. Maar wát?

Na een reis naar China beginnen ze in 2006 vanuit een zolderkamer in Rotterdam met het online verkopen van pokerfiches. Al snel volgen andere producten uit China: massagetafels, trampolines, voetbalspellen. Het blijkt een gouden formule, ziet dagblad De Gelderlander, dat de ondernemers in 2010 spreekt. Zij zetten dan 40 miljoen euro om en doen dagelijks 1.300 pakketjes op de post en hebben inmiddels een gloednieuw pand in Wijchen betrokken. „Met sommige producten zijn wij onverslaanbaar,” zeggen Bakker en Den Hartog in het enige interview dat ze ooit zullen geven.

Ze halen hun producten tegen bodemprijzen uit China, verschepen die naar Nederland en verkopen ze via Amazon en eBay door heel Europa. Concurrenten drukken ze met dumpprijzen uit de markt. Hun Nederlandse site heet Koopgoedkoop.nl, wat de kern van de bedrijfsfilosofie perfect samenvat: alles zo goedkoop mogelijk.

Dat voelt ook het personeel. Voor salarisverhoging is nooit ruimte, merken werknemers die bij het snel groeiende bedrijf in dienst gaan. Er zijn alleen kruimels. Zo krijgt in 2012 het hoofd verkoop een mailtje van de directie, als het maandtarget van 1,2 miljoen omzet is gehaald. Dat betekent een paar ton extra winst voor Bakker en Den Hartog. Het hoofd verkoop mag „een budget van 500 euro” verdelen „over ca. 35-40 personen”, staat in het mailtje dat NRC inzag. Uiteindelijk krijgen de leden van het verkoopteam allemaal „een vaktechnisch gerelateerd boek, met persoonlijke boodschap”.

De kwaliteit van de Chinese spullen is matig. De softwareontwikkelaars werken vanuit een kantoor in Utrecht, op eigen VidaXL-bureaustoelen. Een oud-werknemer: „De ene na de andere ging kapot, er stonden er wel vijftig in de hoek. Het stoelenkerkhof noemden we dat.”

Twee jaar later, in 2012, is het pand in Wijchen alweer te klein. De zakenpartners – Bakker is steeds vaker in China te vinden, Den Hartog bestiert de Nederlandse activiteiten – vinden 40 kilometer zuidelijker een groter pand op een industrieterrein in Venray. Een jaar later, in 2013, is het tijd voor de volgende stap. Voortaan worden de spotgoedkope producten met internationale uitstraling verkocht onder de nieuwe merknaam: VidaXL, groots leven.

Weg met de klavertjes

Eén eenzaam distributiecentrum, een gloednieuwe weg dwars door een landbouwgebied en Villa Flora, een groot gebouw in de vorm van een kas, dat grotendeels leegstaat. Dat is wat Richard Elich in 2013 ziet vanuit zijn nieuwe kantoor in de 70 meter hoge, witte InnovaToren, een jaar eerder nog de blikvanger van de Floriade-tentoonstelling in Venlo.

De vastgoedman, die eerder bedrijventerreinen in Roosendaal en Lelystad uit de grond stampte, moet in opdracht van de provincie Limburg en de omliggende gemeentes Greenport Venlo op de kaart zetten. Er is werk aan de winkel, ziet hij. Van de verwachting dat bedrijven na de Floriade van 2012 als vanzelf de weg naar het gebied zouden vinden, is weinig terechtgekomen.

Dat was niet wat Limburgse politici als (oud-)gedeputeerde Ger Driessen en Léon Frissen, burgemeester van Horst aan de Maas en later commissaris van de Koning, voor ogen hadden toen ze in de crisisjaren probeerden het klaverplan nieuw leven in te blazen. De project- en contractmanager van het ontwikkelbedrijf Greenport Venlo, Jac Jeurissen, vat de gang van zaken samen tegenover NRC: „Frissen dacht waarschijnlijk: we beginnen gewoon met de Floriade, dan volgt de gebiedsontwikkeling wel. En dat klopte: toen er eenmaal een vertakking van de snelweg lag, kwam de rest er ook.”

Elich heeft in zijn nieuwe functie de bestemmingsplannen eens goed bekeken, en hij heeft wel een idee over hoe hij Greenport vol kan krijgen. Als eerste rekent hij af met de frivole klaver-ideeën, vertelt hij. Hij wil logistieke bedrijven naar Greenport halen. Maar op een klaverblaadje past geen distributiecentrum. „Logistieke bedrijven willen grote en rechthoekige vormen. We hebben de kavels klavertje voor klavertje rechtgetrokken.”

Stap twee is het in de markt zetten van die grote, rechte kavels. Het is klassiek makelaarswerk. Elich en zijn team leggen lijsten van geïnteresseerden aan, bouwen een „mooie website” en gaan naar grote vastgoedbeurzen: de Mipim in Cannes, de Exporeal in München. Ook komen er „relatie-evenementen, borrels en een golftoernooi”.

De lokale en provinciale politici gaan mee in de vaart van Elich. De opvolger van Ger Driessen komt wekelijks langs en ook Stephan Satijn, de Venlose VVD-wethouder Economische Zaken die eerder voor brancheorganisatie ‘Nederland Distributieland’ werkte, staat altijd klaar. Satijn denkt groot en maakt acquisitiereizen naar onder meer München, Barcelona, Istanbul en diverse steden in de VS, Japan en China, staat in gemeentelijke stukken. Elich: „Als een ambtenaar moeilijk deed, kon ik Satijn bellen en werd het geregeld. Kwam er een ceo in een privévliegtuig, dan stond Satijn ’m op te wachten. Hij pakte de shine.”

Opeens draait de wind. De rente is laag, het kopen via internet neemt een vlucht en in 2014 kiest modegigant Michael Kors voor Greenport als locatie voor een Europees ‘XXL distributiecentrum’ van 100.000 vierkante meter. Vlak daarna volgt PVH, het bedrijf achter modemerken Calvin Klein en Tommy Hilfiger. Opeens wil iedereen naar Venlo, een sweet spot op de route van de Rotterdamse haven naar de rest van Europa, met een gunstiger btw-beleid dan Duitsland en soepelere arbeidswetgeving dan in België. Elich en zijn team slijten de ene mega-kavel na de andere. „Het ging veel sneller dan gepland. We hadden er twintig jaar voor, maar we waren binnen vier jaar vrijwel uitverkocht.”

Een van de laatste bedrijven die hij binnenhaalt is VidaXL. Elich zelf benadert eigenaren Gerjan den Hartog en Wouter Bakker, die uit hun loods in Venray groeien. Op het gemeentehuis van Venlo voert wethouder Satijn onderhandelingen over grondprijzen, subsidies en kortingen. De provincie Limburg helpt mee door 1,8 miljoen euro subsidie toe te zeggen voor de verhuizing. Op 7 februari 2017 worden de handtekeningen gezet bij de notaris: voor 20,2 miljoen euro wordt VidaXL eigenaar van 145.000 vierkante meter bouwgrond op Greenport. Op ruim 90.000 vierkante meter daarvan staat een nieuw distributiecentrum ingetekend.

Vastgoedspeculatie

De zaken gaan kennelijk geweldig. Na de opening van het distributiecentrum en het bijbehorende kantoor, eind 2017, zien de werknemers op het hoofdkantoor van VidaXL het wagenpark veranderen. De middenklassers van de directieleden maken plaats voor Porsches en andere dure auto’s.

Het geld komt uit een behendige vastgoeddeal. Krap drie maanden na het bezoek aan de notaris verkopen Den Hartog en Bakker de grond en het in aanbouw zijnde distributiecentrum door aan het WestInvest Gesellschaft für Investmentfonds, een investeringsvehikel van de Duitse vastgoedbelegger Deka Immobilien. De verkoopprijs: 94,25 miljoen euro, op voorwaarde dat VidaXL de komende tien jaar huur betaalt aan Deka. Deze ‘sale en leaseback’-constructie is gangbaar in de vastgoedwereld: Deka verzekert zich met de aankoop van tien jaar stabiele huurinkomsten, terwijl de twee oprichters van VidaXL in een klap multimiljonair worden.

Het imago krijgt een knauw door een Omroep Max-filmpje van iemand

Het personeel moet in de krant lezen dat hun nieuwe werkplek al is doorverkocht voordat die is afgebouwd. Datzelfde geldt voor de provincie Limburg. Alert eist die de 1,8 miljoen euro terug: de subsidie was niet bedoeld voor vastgoedspeculatie. VidaXL vecht de beslissing aan in de rechtbank, en verliest.

Het maakt niet uit. Bakker en Den Hartog hebben de volgende sale en leaseback-constructies met Deka al klaar staan. In de jaren daarna verwisselen ook de twee nieuwe VidaXL-distributiecentra, een paar honderd meter verderop op Greenport, nog op de tekentafel van eigenaar. In mei 2019 koopt Deka het tweede gebouw voor 126 miljoen euro, blijkt uit gegevens van het Kadaster. Begin 2022 volgt de derde loods, die in de woorden van een voormalig magazijnmedewerker zo groot is „dat als je naar het einde kijkt, alles wazig wordt”. Met die laatste doorverkoop verdient VidaXL ruim 200 miljoen euro.

Het bedrijf verkoopt op dezelfde manier zijn distributiecentra in Polen en Australië. Er komt een groot kantoor in China, er komen webshops en dochterbedrijven in 29 landen en eigen fabrieken in lagelonenlanden. De top reist eens in de paar maanden naar Hongkong om te vergaderen, dat scheelt belasting. Het aantal eigen werknemers groeit ondertussen naar tweeduizend. Klantenservice-afdelingen verhuizen van de ene op de andere dag van Roemenië naar de Filippijnen, software-ontwikkelaars van Utrecht naar India, fabrieken van China naar Indonesië en Vietnam. Een waaier aan uitzendbureaus – Jupiter, EuroDetach, Otto, Haedex en Pollux – levert in de regio Venlo Litouws, Pools en Roemeens magazijnpersoneel.

De financiële resultaten zijn ongekend voor een bedrijf dat nog maar vijftien jaar bestaat. In 2021 maakt VidaXL 177 miljoen euro winst, een jaar later bijna 260 miljoen. Het meeste geld komt uit de vastgoeddeals. In 2022 keren oprichters Den Hartog en Bakker zichzelf 210 miljoen euro dividend uit.

Draagvlak voor Greenport neemt af

Terwijl de ‘XXL distributiecentra’ op Greenport Venlo als zwammen uit de grond opkomen, slaat de sfeer bij de gemeentes in de omgeving om. Het gebied moest ook kleinere bedrijven trekken, was het idee, maar die komen niet. De geplande ‘kennis-campus’ in de oude Floriadegebouwen raakt ook maar niet vol. ‘Hoogwaardige werkgelegenheid’ is er mondjesmaat. Wel gaan overal in de omgeving pensions en woonparken voor arbeidsmigranten open.

Als adviesbureau Berenschot in het voorjaar van 2022 in opdracht van de lokale overheden hun onderlinge samenwerking op Greenport evalueert en daarvoor een aantal wethouders en andere betrokkenen interviewt, vertellen die dat het „maatschappelijk en politiek draagvlak” begint af te nemen. „Duurzaamheidsambities, zoals cradle to cradle” zijn op de achtergrond geraakt, vertellen ze. Er is „geen bestuurlijke consensus” over het uitblijven van 200 hectare toegezegde natuurontwikkeling door de provincie Limburg. De ontwikkeling is te snel gegaan, er is een discussie over ‘verdozing’ ontstaan, de bedrijven op Greenport komen „van buiten”. Bovendien hebben de grote aantallen buitenlandse werknemers „impact op de leefomgeving en gemeenschappen”, en leiden ze „tot problemen met huisvesting.”

De bedrijven op Greenport, staat in het rapport, zijn wel „zeer positief”.

De omgekeerde piramide

Heel even toont VidaXL zich een goede buur. Eind 2021 verschijnt een trotse mededeling op de website van De Venlosche Boys: VidaXL wordt ‘diamantsponsor’ van de voetbalclub. Cultureel centrum ‘Wereldpaviljoen Steyl’ krijgt een donatie, net als voetbalclub SV Blerick en hockeyclub Delta. Tennisclub Venlo opent begin 2022 twee nieuwe, door VidaXL gesponsorde padelbanen en op de Facebookpagina van de voedselbank van Venlo verschijnt een paarse cheque van 5.000 euro van de ‘VidaXL Foundation’.

Twee jaar later is de sponsoring alweer voorbij. De donatie aan de voedselbank bleek eenmalig, het contract met de Venlosche Boys wordt teruggeschroefd, de tennisclub hoort niks meer van VidaXL. Alleen voetbalclub VVV Venlo krijgt nog geld. De contactpersoon voor de clubs en organisaties in de omgeving wordt ontslagen en niet opgevolgd. Niemand krijgt meer contact met VidaXL, ze weten niet eens wie ze moeten bellen.

Den Hartog en Bakker zijn wel weer klaar met de sponsoring, nu alle lokale vergunningen binnen zijn – is de analyse van meerdere (oud-)werknemers. De distributiecentra zijn af, de gebouwen doorverkocht. Het charmeoffensief heeft zijn werk gedaan.

Alles en iedereen is instrumenteel bij VidaXL, van hoog tot laag. Met het kantoorpersoneel in Venlo wordt net zo hard onderhandeld over geld als met transportbedrijven en Chinese fabrieken, zeggen (oud-)werknemers tegen NRC. Het loongebouw van het bedrijf, waar in 2023 bijna 2.300 mensen werken, is niet transparant en de pensioenafdracht door VidaXL is laag, blijkt uit een pensioenoverzicht uit 2017 dat een van hen met NRC deelt.

Kantoormedewerkers kunnen van de ene op de andere dag worden ontslagen. Een oud-medewerker: „Dat ging heel raar. Ineens werden al je afspraken uit je agenda getrokken. Je krijgt geen handje meer, je krijgt niemand meer te spreken.” Een ander: „Soms zat je met een collega op een project, en die was dan ineens verdwenen.”

Sommige medewerkers vertrekken uit eigener beweging, omdat ze niet meer met de bedrijfsvoering konden leven. Ze zagen hoe opsporingsdienst FIOD in 2015 bij VidaXL binnenviel, maar hoorden nooit waarom – het kwam niet tot een zaak. Drie (oud-) medewerkers vertellen los van elkaar aan NRC dat er in de periode rond 2018 en 2019 cash vanuit Venlo naar de vestiging in Roemenië werd gebracht, duizenden euro’s in contanten. Die gingen mee in de handbagage van medewerkers. Waar het geld eindigde, was niet duidelijk.

Een oude Duitse stadsbus rijdt rond om de Polen naar huis te brengen

Ook vertellen de oud-medewerkers dat Wouter Bakker in China leefde „als in een pretpark”, omgeven met luxe en drank in karaokebars. Hij duldde alleen Chinese werknemers „omdat die zo gehoorzaam zijn”, vertellen zij. Als hij in Nederland op kantoor is, zit hij „opgesloten in een kamertje”, hij maakt geen contact.

Voor de klantenservicemedewerkers is het nog schraler. Het verloop is er groter, het werk zwaarder en de betaling slechter, vertellen oud-medewerkers van die afdeling. De salarissen worden vanaf 2010 bijna een decennium lang niet verhoogd, waardoor medewerkers uiteindelijk nog maar net het minimumloon verdienen. Een oud-medewerker: „Customer service is het putje”.

De belabberde service en slechte kwaliteit maakt klanten woedend, zegt een andere oud-medewerker: „Het ging er vaak hard aan toe, medewerkers moesten huilen.” De klantenservice is zo slecht bereikbaar dat de Autoriteit Consument en Markt in 2019 verbetering eist. De financieel directeur van VidaXL wordt op kantoor bij de ACM ontboden, weten ze op kantoor. In de maanden daarna laat hij cijfers zien die moeten aantonen dat het inmiddels beter gaat. Maar op de afdeling weten oud-medewerkers: de Excelsheets met de cijfers zijn handmatig opgeplust vóór ze naar de toezichthouder gaan. In de slechte bereikbaarheid van de klantenservice verandert er niks.

Het imago van VidaXL krijgt een knauw als consumentenprogramma Max Meldpunt van omroep Max in 2020 een filmpje maakt over een klant die door een pas aangekocht bankstel zakt. Medewerkers zeggen dat het personeel zelden zelf spullen op de webshop koopt, ondanks de personeelskorting. De online reviews geven geen waarheidsgetrouw beeld. „We importeerden goedkope Chinese meuk voor Europa, met slechtbetaalde mensen. Was dit nou goed voor de wereld?”, zegt een oud-medewerker die zelf vertrok. Diverse oud-medewerkers vertellen dat VidaXL klagende mensen nabelde en geld bood in ruil voor een betere recensie op sites als Trustpilot. Eén: „Die kregen zoveel dat ze hun review herschreven of weghaalden.”

Helemaal onderaan, bij de medewerkers van het distributiecentrum, blijft er al helemaal weinig over. Zwaar werk, slechte betaling, geen loyaliteit. Een ongeluk in het Nederlandse distributiecentrum in 2018 met een Roemeense jongen die zijn knie ernstig beschadigt, wordt stilletjes afgekocht, vertellen vier mensen, zijn moeder moet hem komen ophalen.

Litouwse en Poolse nummerplaten

„Weer een mooie derde plek behaald in de lijst Logistieke Hotspots van Nederland”, schrijft ontwikkelbedrijf Greenport Venlo eind december 2024 op haar website. Het is maar een van de vele juichende verhalen op de site over het gebied. De ruiter- en menroutes, de fietspaden, de „logistieke luchtbrug van VidaXL” tussen twee loodsen, de zonnepanelen op de distributiecentra, de „gezonde, prettige en zeer duurzame werklandschappen”, alles is een succes.

John van Dooren ziet iets anders. Hij woont een paar honderd meter verderop en praat met NRC. Hier, vlak naast een van de distributiecentra van VidaXL, op een van de laatste niet bebouwde percelen van Greenport, tussen twee windmolens, wil het bedrijf een XL-logement voor zijn uitzendkrachten neerzetten, ook al mogen er eigenlijk geen mensen wonen vanwege het lawaai en de slagschaduw van de windmolens.

Op het terrein staat een enkele vrachtwagen. Het regenwater zakt er moeilijk weg. Er is geen mens op straat.

Tot klokslag drie uur, dan treedt de avondploeg aan en stroomt de Greenportlane vol met auto’s met Duitse, Litouwse en Poolse nummerplaten. Een afgedankte Duitse stadsbus rijdt een rondje langs de distributiecentra van VidaXL, om de Poolse, Roemeense en Litouwse arbeidsmigranten op te pikken. De chauffeur, een Pool zonder voortanden, rijdt hen naar hun stacaravans in Peel en Maas en hun pension in Kerkrade.

Van Dooren heeft de immense hallen van Greenport op het dorp af zien rollen. Net als de onvoorziene neveneffecten: de vermoeide Roemenen die met hun plastic tasjes langs de weg sjokken, de dakloze Litouwer die in 2023 in de vroege ochtend in een maisveld naast Greenport werd geraakt door een hakselaar en dood werd gevonden; Follow the Money reconstrueerde zijn verhaal. In de bossen rond Venlo zwerft een groep van zeker vijftig dakloze- en werkloze arbeidsmigranten. Afgelopen Kerst vonden vogelaars een overleden Poolse arbeidsmigrant in zijn tentje vlak onder Greenport.

De omgeving is dichtgeslibd met Oost-Europese uitzendkrachten, zegt Van Dooren. Gemeente Horst aan de Maas, waar hij woont, heeft zo’n 44.000 inwoners en draagt de zwaarste last. In maart 2024 telde de wethouder 140 officiële logementen voor arbeidsmigranten, met 4.022 bedden in totaal. Dat is exclusief de arbeidsmigranten die in gewone huizen wonen, of op illegale plekken. En exclusief de zeshonderd bedden plus overnachtplaats voor honderd chauffeurs met hun vrachtwagens die VidaXL naast het distributiecentrum wil bouwen – al zijn de voorbereidingen voorlopig stilgelegd, na een bezwaarschrift van Van Dooren en vereniging ‘Behoud de Parel’, die strijdt voor de leefbaarheid in het gebied. „Hoe kun je nou mensen laten wonen op een industrieterrein tussen de windmolens?”

De prognose is dat in 2030 een kwart van de bevolking in Horst aan de Maas arbeidsmigrant is. Er komen steeds meer slaapplekken bij, omdat huisvesting een verdienmodel in zichzelf is. Zo is oud-gedeputeerde Ger Driessen, ooit aanjager van het klaverplan waarin de slaapplekken niet waren ingetekend, nu met zijn adviesbureau betrokken bij de bouw en verkoop van 720 woningen voor buitenlandse werknemers in Venlo.

Gerjan den Hartog en Wouter Bakker hebben de buit al binnen. In het absolute topjaar 2022 was de nettowinst 260 miljoen, in 2023 nog maar 30 miljoen. De vraag is hoelang zij nog eigenaar blijven. Maar de distributiecentra zullen blijven, inclusief de huisvestingsproblematiek.

De gemeentes rond Greenport betalen daarvoor alle kosten: de informatiepunten in de dorpen, de inschrijfbalies op de gemeentehuizen, de maatschappelijke ondersteuning, de kinderen van arbeidsmigranten die een tijdje naar school komen, de politie die af moet op geluidsoverlast en dronken ruzies, de daklozenopvang, de verslavingszorg, de stichting die werkloze arbeidsmigranten terug naar huis begeleidt.

Het is schrapen. Het Poolse steunpunt in kerkdorp Meterik, ondergebracht in het Poolse supermarktje tegenover een dichtgetimmerd café dat dienstdoet als arbeidsmigrantenpension, moest vorig jaar sluiten. Er was geen geld meer voor twee computers en een printer.

Delen





Mail de redactie