Ter Apel wil met de 1,5 miljoen euro boete die het COA haar betaalde het ‘kale’ centrum aantrekkelijker maken

Een HEMA, een Action, een Jumbo: het kan een winkelcentrum overal in Nederland zijn. Maar de bordjes met Refugees laten zien dat dit niet zomaar een dorp is. Het is het centrum van Ter Apel, in het zuidoosten van Groningen, waar het grootste aanmeldcentrum voor vluchtelingen in Nederland staat.

Wie een rondje door het centrum wandelt, ziet al snel waar de verbeterpunten liggen, zegt wethouder Harm-Jan Kuper (CDA) van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel bij hoort. Leegstaande panden, veel steen, weinig bomen. In de foyer van een sporthal staan de plannen voor een opknapbeurt van het centrum op grote kaarten. Met meer groen, extra ruimte voor voetgangers, bankjes en nieuwe terrassen wil de gemeente dat het dorp een gezellig en levendig centrum krijgt. Dit jaar beginnen de werkzaamheden.

Tijdens een bijeenkomst eind december kregen bewoners informatie over de uiteindelijke plannen. Anny („achternaam hoeft niet, ik ben over de zestig”), uit Ter Apel is een van de aanwezige 150 inwoners. Ze is blij dat het centrum aangepakt wordt. „Het is kaal. Het straalt geen warmte en gezelligheid uit. Het mist een oud centrum.”

Overlast

Wat Ter Apel wél heeft, zegt Anny, is een mooie omgeving. Als ze mensen vertelt waar ze woont, kijken ze „moeilijk”. Durf je nog wel boodschappen te doen, vragen ze dan. „Natuurlijk.”

Maar veel anderen doen dit, tot verdriet van lokale ondernemers en de gemeente, niet of minder vaak in het centrum. Vorig jaar liet de gemeente onderzoeksbureau Cebeon onderzoek doen naar de maatschappelijke baten en kosten van het asielcomplex in het dorp. Twee derde van de bijna 1.100 respondenten gaf aan zelf vaak overlast te hebben ondervonden in het (winkel)centrum of in winkels. Vervuiling, geluidsoverlast en overlast door intimidatie werden het vaakst genoemd. De helft van de respondenten gaf aan daardoor minder in Ter Apel te winkelen.

Tijdens het bezoek dat minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) begin februari aan Ter Apel zal brengen, wil burgemeester Jaap Velema (D66) het daarom ook hebben over wat de minister voor de ondernemers in het dorp kan betekenen. Velema: „De minister heeft tijdens haar vorige bezoek in juli met een aantal gesproken, maar dat heeft geen vervolg gehad.”

Boete

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) moest vorig jaar 1,5 miljoen euro overmaken aan de gemeente Westerwolde. Het COA kreeg die dwangsom opgelegd door de rechtbank in Groningen, omdat het zich niet hield aan het afgesproken aantal van maximaal tweeduizend asielzoekers in Ter Apel. Lange tijd verbleven er veel meer mensen.

Dat leidde tot problemen. De inspectie Justitie en Veiligheid concludeerde in juni dat er „een zeer ernstige veiligheidssituatie was ontstaan op de COA-locatie in Ter Apel”. De inspectie zag een forse toename van het aantal in beslag genomen slag- en steekwapens. In juni schoot een politieagent in de HEMA in het dorp een asielzoeker in zijn been, na een melding van overlast.

Als ze mensen vertelt waar ze woont, kijken die ‘moeilijk’. Durf je nog wel boodschappen te doen, vragen ze dan?

In oktober spande de gemeente opnieuw een kort geding aan tegen het COA. Ditmaal oordeelde de rechter dat het COA 50.000 euro per dag moest betalen als het zich niet aan de afspraak zou houden. Dat is nog niet gebeurd. Tot nu toe verblijven er steeds onder de tweeduizend mensen. Maar dat staat los van de uitspraak van de rechter, zegt regiomanager Paula Lambeck van het COA. „Gelijktijdig met de uitspraak kregen we veel opvangplekken in Biddinghuizen en Zaandam erbij. Daardoor is het tot nu toe steeds gelukt om onder de tweeduizend te blijven.”

Burgemeester Velema merkt dat de overlast daardoor daalt. „De spanning op het terrein neemt af. Als er meer dan 2.000 mensen zijn, is het een overbevolkte opvanglocatie. Dan is het lastiger om toezicht te houden. Dat lukt nu beter. De sfeer op het aanmeldcentrum is meer ontspannen en er is meer aandacht voor asielzoekers op het terrein. In het dorp is dat te merken. Het aantal winkeldiefstallen en het aantal inbraken en pogingen daartoe neemt af.”

Hofje

Het COA heeft na het rapport van de inspectie in juni maatregelen genomen, zegt regiomanager Lambeck. „We hebben onder andere een apart hofje ingericht op het terrein waar we mensen plaatsen die voor ernstige overlast zorgen. Daar verblijven nu zo’n 90 mensen. Ze krijgen extra begeleiding. Er zitten veel mensen bij met verslavingsproblemen, die daar hulp voor krijgen. ”

Vanaf 1 februari wordt het hofje een ‘verscherpt toezicht locatie’. „Dan is er een intensief dagprogramma, zodat de mensen die in dit hofje verblijven hopelijk op ons terrein blijven en niet het dorp ingaan om daar overlast te veroorzaken. We mogen ze niet binnenhouden, maar gaan wel extra toezicht houden”, zegt Lambeck.

Toch concludeerde de inspectie Justitie en Veiligheid in een woensdag gepubliceerd nieuw rapport dat medewerkers en bewoners van het aanmeldcentrum nog steeds „zeer ernstige veiligheidsrisico’s” lopen. Asielzoekers horen drie tot tien dagen op een aanmeldlocatie te blijven, maar zijn daar soms maandenlang. Dat heeft volgens de inspectie „een nadelige invloed op het mentale en fysieke welzijn van bewoners”.

Momentopname

Het is nog „kort dag en het is een momentopname”, zegt burgemeester Velema, maar hij heeft het idee dat het COA de afgelopen maand meer controle krijgt in Ter Apel. Dat is te merken in het dorp, zegt raadslid Marco Visscher van de lokale partij gemeentebelangen Westerwolde in de hal van de sporthal. „Of er 2.400 of 1.800 mensen zijn, merk je echt wel.” Dat beaamt een 85-jarige vrouw, die iets verderop in de hal de plannen bekijkt. Ze wil niet met haar naam in de krant. De vrouw woont in het centrum van het dorp, vlak bij het politiebureau. „Ik hoor de sirenes minder. Dat is voor mij een teken dat het rustiger is. Van de zomer hoorde ik ze veel.”

Delen





Mail de redactie