Barium zit in stenen die het gouden licht van de zon opnemen

Posted on January 16, 2025 by admin

Ooit dachten ze de steen der wijzen gevonden te hebben, tegenwoordig gebruiken wij barium voor onze magnetron.

Barium werd voor het eerst beschreven door de schoenmaker Vincenzo Cascariolo in 1603, hij verzamelde glitterende grijze zware stenen in de heuvels rond Bologna. Eenmaal thuisgekomen, verhitte hij deze stenen volgens de regels van calcinatie, een alchemistische scheidingsmethode. In 1640 beschreef een professor aan de universiteit van Bologna in zijn aantekeningen de steen van Cascariolo: „Die [steen] neemt het gouden licht van de zon op, zoals een nieuwe Prometheus die een hemelse schat steelt.” Oftewel, Cascariolo had de eerste synthetische fluorescente stof gemaakt.

De fluorescentie van de steen was tot wel een jaar na verhitting zichtbaar en de steen van Cascariolo werd de lapis solaris (zonnesteen) genoemd. Later zou deze steen bekend worden als de Bolognasteen. De excentrieke eigenschappen van de steen deden de schoenmaker vermoeden dat hij best weleens de steen der wijzen op het spoor zou kunnen zijn, die zou onedele metalen in goud kunnen veranderen en de bezitter het eeuwige leven geven.

Ofschoon de Bolognasteen geen ijzer in goud kon veranderen, raakten wetenschappers over de hele wereld geïnteresseerd in de steen. Zij dachten dat de fluorescentie veroorzaakt werd door bariet (bariumsulfaat) en probeerden op basis hiervan nieuwe Bolognastenen te maken, soms met succes. Wetenschappers wisten toen nog niet dat koper ook belangrijk is voor de fluorescentie van de steen. Wanneer onderzoekers een koperen vijzel gebruikten voor calcinatie, was het resultaat succesvol. Veel wetenschappers gebruikten daarentegen een ijzeren vijzel, en hun stenen lichtten helaas niet op in het donker.

Pas in 1772 werd barium als aparte stof geïdentificeerd, een Zweedse scheikundige zag kleine kristallen in een brok mineraal. Hij noemde deze glinsterende stukjes steen Schwerspatherde. Niet veel later lukte het Humphrey Davey om deze kristallen te isoleren, in een artikel voor de Royal Society of Londen noemde hij in 1808 het element barium. In het Grieks betekent barus zwaar, het element heeft namelijk een hoge dichtheid, bijvoorbeeld bariet weegt 4,5 g/cm³.

Barium-ionen zijn giftig, ze interfereren met de stofwisseling in het lichaam en kunnen onder meer een hartstilstand veroorzaken. Bariumcarbonaat lost op in maagzuur, hierbij komen barium-ionen vrij. Daarom wordt dit gebruikt in rattengif. Bariumsulfaat is daarentegen niet oplosbaar in maagzuur en niet giftig. Het reageert niet na inname en verlaat het lichaam via de ontlasting. Bij röntgenscans wordt bariumsulfaat gebruikt voor de contrastvloeistof waardoor verschillende weefsels oplichten op de scan.

Barium is verwerkt in verschillende elektrische huishoudelijke apparaten zoals een oude radio’s, magnetrons en versterkers voor elektrische gitaren. Deze apparaten bevatten buizen waardoor elektronen bewegen. Het is belangrijk dat deze buizen vacuüm blijven, daarom zijn ze gecoat met barium. Barium is erg reactief met lucht en water; het verwijdert ongewenste gassen uit de buizen. Overigens is barium ook een graag gezien ingrediënt van vuurwerk: bariumnitraat geeft siervuurwerk een groene fluorescente kleur.

Kijkcijfers in 2024: de publieke omroep domineert wederom

admin
January 16, 2025
0

Nederlanders zaten vorig jaar per dag gemiddeld 3 uur en 28 minuten voor het televisiescherm. Maar slechts de helft hiervan keken ze naar live televisie (één uur en 38 minuten). De rest van de tv-tijd besteedden ze aan andere dingen, zoals streamingdiensten en uitgesteld kijken (31 minuten) via bijvoorbeeld NPO Start.

Dat blijkt uit de jaarcijfers van kijkcijferdienst NMO. De NMO splits de overige schermtijd niet uit, zodat niet duidelijk is welk aandeel daarvan bestaat uit streamingdiensten als Netflix, YouTube en Videoland, waar ook naar gekeken wordt via andere schermen, als de telefoon, tablet of computer.

Live televisie krimpt al jaren, maar zeer traag. De kijktijd voor live tv vorig jaar was twee minuten korter dan in 2023. De totale tv-tijd daarentegen was 21 minuten langer – maar dat ligt goeddeels aan de nieuwe meetmethode van de NMO. De publieke omroep blijft de meeste tv-kijkers trekken, vooral naar NPO 1. Die zender had in de avond een marktaandeel van 25 procent (gemiddeld 966.000 kijkers), gevolgd door RTL4 met 18 procent (715.000) en SBS6 met 13 procent (500.000). Die cijfers zijn niet noemenswaardig verschoven ten opzichte van 2023.

NPO1 vult in zijn eentje de gehele top-25 van best bekeken programma’s, vooral met wedstrijden van het EK voetbal. Het best bekeken programma van het jaar was de halve finale tussen Nederland en Engeland met bijna zeven miljoen kijkers.

Wie is de Mol

Los van de sport was het populairste tv-programma Wie is de Mol, met een piek van 3,7 miljoen kijkers. Opvallend aan die uitzending was het grote aandeel uitgesteld kijken (2 miljoen). Wie is de Mol wordt in de top-25 gevolgd door de halve finale van het Eurovisie Songfestival (3 miljoen), Heel Holland Bakt (2,9 miljoen) en de oudejaarsconference van Pieter Derks (2,6 miljoen).

De voetbalkijkcijfers werken ook vertekenend. Als het EK niet zo veel kijkers naar de publieke omroep had getrokken, was de groei van de commerciële omroepen RTL en Talpa ten opzichte van de NPO waarschijnlijk groter geweest.

Hard optreden tegen illegale mijnbouw kost in Zuid-Afrika zeker 78 mensen het leven

admin
January 16, 2025
0

Vier dagen na het begin van een reddingsactie bij een oude goudmijn in Zuid-Afrika zijn de stoffelijke resten van 78 mensen naar boven gehaald. Volgens lokale autoriteiten en hulpverleners zijn 246 illegaal opererende mijnwerkers gered. Zij zaten al langer dan een half jaar op bijna twee kilometer onder de grond. De meeste van de overlevenden waren sterk vermagerd. Volgens de politie zou er nu niemand meer vast zitten, maar hulporganisaties betwijfelen dat.

De reddingsoperatie bij de Buffelsfontein Gold Mine, op zo’n 150 kilometer ten zuidwesten van Johannesburg, begon nadat lokale mensenrechtenorganisaties het lot van de mijnwerkers aanhangig hadden gemaakt bij de rechter. Vrijdag oordeelde die dat de autoriteiten een reddingsactie van de lokale gemeenschap financieel en praktisch mogelijk moesten maken.

Een privaat bedrijf heeft daarop de afgelopen dagen vrijwilligers uit de bij de mijn gelegen township Khuma in een stalen kooi aan een kabel laten afdalen, om zo de desintegrerende lichamen en de om hulp smekende overlevenden naar boven te halen. Dat was „traumatiserend” werk, zei een van hen tegen persbureau Reuters. Na 33 ritjes heen en weer is de reddingsactie donderdagochtend beëindigd.

De mannen die onder de grond vast zaten hadden geen mogelijkheid meer om uit de mijn te ontsnappen nadat alle andere uitgangen door de politie waren afgesloten. Sinds eind december kwam er volgens lokale waarnemers van de groep Mining Affected Communities United in Action (Macua) ook vrijwel geen voedsel of drinken meer in de mijn omdat de agenten touwen en katrollen verwijderd hadden.

‘Criminelen’

De actie van de politie was deel van een in augustus vorig jaar door de Zuid-Afrikaanse regering aangekondigde hardere aanpak van illegale mijnbouw in het land, genaamd ‘Vala Umgodi’ (sluit het gat). Volgens het departement van mijnbouw in Pretoria verliest Zuid-Afrika door het mislopen van belastingen jaarlijks zo’n 3 miljard euro aan de illegale mijnbouw. Vele duizenden illegale mijnwerkers zijn in de afgelopen maanden gearresteerd.

In overheidskringen, maar breder in de Zuid-Afrikaanse samenleving, is weinig mededogen met de illegale mijnwerkers. Zij worden gezien als „criminelen”. Het goud dat zij vinden, wordt vaak door misdaadsyndicaten op de markt gebracht. Wat meespeelt is dat veel van de mannen onder de grond niet uit Zuid-Afrika zelf komen. Volgens de politie was het merendeel van de mensen die de afgelopen dagen gearresteerd zijn afkomstig uit Mozambique en Lesotho.

De overlevenden zijn direct bij bovenkomst gearresteerd. Zij worden verdacht van illegale mijnbouw, het zich begeven op verboden terrein en in veel gevallen illegaal verblijf in Zuid-Afrika. Volgens de politie zijn in de afgelopen dagen ook enkele bendeleiders gearresteerd. Zij zouden zich onder de grond schuldig hebben gemaakt aan marteling en moord, meld de Zuid-Afrikaanse nieuwssite News24.

Het officiële werkloosheidscijfer van Zuid-Afrika ligt op 32 procent. Volgens niet-gouvernementele organisaties, zoals Macua, is het illegaal naar goud zoeken voor sommige mensen bittere noodzaak om het hoofd boven water te houden. Vooral op plaatsen waar commerciële mijnen recent zijn gesloten, is voor afgedankte medewerkers vaak nauwelijks nog enige bron van inkomsten beschikbaar.

Of daadwerkelijk alle nog levende mensen gered zijn, zoals de politie zegt, blijft volgens Macua de vraag. Volgens woordvoerder Magnificent Mndebele is bij een laatste ritje met de stalen kooi slechts met een camera gekeken of er nog mensen onder de grond zijn. Van Ayanda Tom, de 26-jarige vermiste mijnwerker om wie de rechtszaak vrijdag draaide, is vooralsnog geen enkel spoor. Zijn zus, Zinzi Tom, had met hulp van onder andere Macua de rechter ingeschakeld en zo de reddingsactie afgedwongen.

Invoering van het bindend referendum is een stap dichterbij: twee derde van de Kamer is voorstander

admin
January 16, 2025
0

Moet de Nederlandse bevolking per referendum wetten kunnen wegstemmen die door de Tweede en Eerste Kamer zijn aangenomen? Over die wezenlijke vraag debatteerde de Tweede Kamer donderdag, toen de initiatiefwet van SP-Kamerlid Michiel van Nispen werd behandeld. „Lang werd het referendum gezien als onverenigbaar met parlementaire democratie, inmiddels wordt het door een grote meerderheid gezien als aanvulling”, aldus Van Nispen.

Daar lijkt hij gelijk in te hebben, want een debat kon het donderdag eigenlijk niet genoemd worden. Er kwamen amper vragen vanuit de Kamer aan Van Nispen, zelfs de normaliter felle tegenstanders van de VVD hielden zich stil. Al na een uur vertrok Van Nispen naar de lunch, zo goed als verzekerd van zijn tweederdemeerderheid en een stapje dichterbij de hervorming van de Nederlandse democratie. Het was een overwinning in stilte, op de publieke tribune zat slechts een handvol toeschouwers en amper pers.

Fundamenten van de democratie

Grondwetswijzigingen zijn in Nederland bijzonder moeilijk om door te voeren, zodat een gewone Kamermeerderheid niet zomaar kan morrelen aan de fundamenten van de Nederlandse democratie. Een wijziging moet eerst door de Tweede en Eerste Kamer worden aangenomen. Dat is Van Nispen met het voorstel voor een correctief bindend referendum in 2023 gelukt. Vervolgens moet de Kamer na een verkiezingsjaar nog een keer met een tweederdemeerderheid instemmen. Dat zal volgende week dinsdag nagenoeg zeker gebeuren, door een bonte verzameling partijen, van PVV en NSC tot GroenLinks-PvdA en D66. Daarna zal ook de Eerste Kamer nog met tweederdemeerderheid moeten instemmen – dat is de volgende en laatste uitdaging waar Van Nispen voor komt te staan.

En dat wordt mogelijk lastig, want hoewel in de Tweede Kamer ruim de benodigde honderd zetels aan voorstanders te vinden zijn, is dat in de Eerste Kamer anders. In 2023, toen dezelfde Eerste Kamer stemde over het referendum, haalde het voorstel 45 van de 75 zetels. Bij de volgende ronde zijn er minstens 50 nodig. Vijf voorstanders waren in 2023 afwezig, als die nu allemaal present zijn én voor de Grondwetswijziging stemmen, komt de wijziging er. Maar er hoeft dus maar één muiter te zijn, en het bindend correctief referendum komt er toch niet.

Tijdens een **Tweede Kamerdebat** wordt gepraat over een grondwetswijziging die bindende referenda mogelijk maakt.

Nacht van Wiegel

Het zou niet de eerste keer zijn dat het bindend correctief referendum op dramatische wijze sneuvelt. Het referendum kent een lange en tumultueuze geschiedenis, met als summum de Nacht van Wiegel in 1999. Het kabinet-Kok II van PvdA, VVD en D66 had de wijziging ingediend (op aandringen van D66) en hoefde alleen nog langs de Eerste Kamer. VVD-prominent Hans Wiegel, destijds Eerste Kamerlid, besloot tegen de wensen van zijn eigen partijtop en ondanks aandringen van premier Wim Kok tegen de Grondwetswijziging te stemmen, waardoor die geen tweederdemeerderheid behaalde. D66 liet het kabinet daarop bijna vallen. Voorstanders probeerden het correctief bindend referendum nog wel in te voeren. Maar zo dicht bij als toen, kwam het plan niet meer.

Een kwart eeuw later, tijdens de behandeling van zijn voorstel, kan de SP’er Van Nispen lachen om het trauma van de Nacht van Wiegel. „Het is jammer dat het 25 jaar geleden niet is gelukt, maar misschien hadden we die jaren wel nodig”, zei hij, „om met elkaar te kunnen wennen aan het idee”.

Geen koningshuis en belastingen

De verkiezingen van 2023, waar voorstanders PVV en NSC bij elkaar 57 zetels haalden, brachten de tweederdemeerderheid binnen handbereik. Dat de weerstand bij critici is afgenomen, komt ook omdat het voorstel is afgezwakt. Referenda over belastingen, het koningshuis en internationale verdragen zijn uitgesloten. Met name dat laatste is een belangrijk punt, sinds het Verenigd Koninkrijk per referendum de Europese Unie in 2016 verliet. Nederland stemde in datzelfde jaar tegen het associatieverdrag met Oekraïne. Dat verdrag kwam er toch, tot frustratie van veel tegenstanders.

Het plan van Van Nispen is ook verteerbaar omdat het nog maar weinig uitgewerkt is. Als de Eerste Kamer instemt zal het kabinet een voorstel doen voor de drempels voor referenda. Zoals de benodigde opkomst en het benodigde aantal tegenstemmen om een wet te verwerpen.

Dat wordt de verantwoordelijkheid van minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC). Die zei donderdag dat ze onderzoek zal laten doen om te bepalen hoe een referendum „representatief en haalbaar” kan worden opgezet. En óók die drempels, die Uitermark in de zomer van 2026 hoopt te presenteren, zullen weer met een tweederdemeerderheid moeten worden goedgekeurd.

Related Posts