Nederlands internationale klimaatstrategie is een doekje voor het bloeden

Posted on February 14, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Internationale betrekkingen Klimaatbeleid dat zich op het buitenland richt, gaat te weinig over veiligheid, schrijft Louise van Schaik.

14 februari 2023 om 16:30

Leestijd 3 minuten

Een doekje voor het bloeden. Zo zou je kunnen aankijken tegen de internationale klimaatstrategie van het kabinet die deze woensdag in de Tweede Kamer wordt besproken. Nederland spreekt veel goede intenties uit, laat zien te willen bijdragen, maar neemt niet echt de verantwoordelijkheid voor haar bijdrage aan het probleem. De strategie erkent dat klimaatverandering arme landen harder raakt dan ons eigen land, dat ook best kwetsbaar is met de zeespiegelstijging, rivieren die soms overlopen en drogere zomers. Vervolgens komt de worsteling met wat dit dan betekent voor beleid en middelen.

Een aantal dilemma’s wordt niet benoemd. Ten eerste de lastige vraag of Nederland zijn verantwoordelijkheid voor klimaatschade echt wil erkennen, net zoals we dat onlangs hebben gedaan voor het slavernijverleden. Al jarenlang stoot de gemiddelde Nederlander ongeveer twee keer zoveel broeikasgassen uit als de gemiddelde wereldburger, terwijl we weten dat dit klimaatverandering veroorzaakt. Voelen wij ons verantwoordelijk en betekent schuld bekennen ook betalen? Degenen die hard geraakt worden door klimaatverandering leven nu; Nederland lijkt hen (nog) niet te willen compenseren.

Ten tweede: kan verwacht worden dat Nederland als klein land evenveel, of zelfs meer, doet dan andere rijke landen en rijke mensen in arme landen? Nederland behoort tot een groep van zeven landen die volgens internationale normen voldoen aan hun minimale financiële bijdrage aan internationaal klimaatbeleid, in ons geval ongeveer 1,25 miljard euro per jaar. Daarbij worden middelen gericht ingezet in een beperkt aantal kwetsbare landen en met acties op terreinen waar Nederland zelf veel ervaring heeft (de water- en voedselsector). Ook is in deze strategie voor het eerst meer aandacht voor de energietransitie.

Deze focus oogt plausibel, maar de bijdrage staat nog steeds in schril contrast met de opgave en de landenkeuze is arbitrair. Nederland richt zich vooral op de Sahel in West-Afrika en op Oost-Afrika. Dit zijn regio’s waar de afgelopen jaren al veel is geïnvesteerd in de water- en voedselsector en die mede door klimaatverandering steeds instabieler worden. De keuze betekent dat vele andere kwetsbare regio’s, zoals het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië, minder op Nederlandse klimaatfinanciering hoeven te rekenen.

Verantwoorde besteding

En, derde vraag, komt het geld wel goed terecht? Klimaatfinanciering neemt flink toe. Maar aan wie wordt eigenlijk geld overgemaakt en is de verantwoording op orde? Kan het geld überhaupt wel goed worden besteed in onveilige gebieden? Voor een adequate besteding van middelen zijn betrouwbare samenwerkingspartners nodig met de juiste expertise. De neiging bestaat dan ook om voor eigen ontwikkelingsorganisaties en de VN te kiezen. Maar samenwerking met lokale partners wordt ook belangrijk gevonden. Een specifieke uitdaging is dat klimaathulp in sommige regio’s vooral bij bepaalde groepen terecht komt en niet bij de tegenstander. Het kabinet erkent klimaatgerelateerde veiligheidsrisico’s, maar een analyse van hoe geld onderlinge verhoudingen beïnvloedt is zeker nog geen standaard onderdeel van klimaatprogramma’s. Dit geldt overigens ook voor de programma’s die Nederland mede financiert via de EU en VN.

Een vierde vraag is of klimaat consequent wordt meegenomen in het buitenlandbeleid en in de keuze voor samenwerkingspartners. Er zijn nog steeds veel internationale activiteiten waarbij klimaatdoelstellingen nauwelijks worden meegenomen, zoals bij internationale handel. In Nederland gevestigde bedrijven morren over duurzaamheidseisen of vertrekken zelfs uit ons land. Het wordt niet duidelijk of Nederland ook met dat soort bedrijven wil blijven samenwerken in het buitenland.

Lees ook: Hét thema van de klimaattop in Egypte: geld

Ook defensie op de groene agenda

Ten slotte valt op dat defensie ontbreekt. In internationaal opzicht gaat het vooral om de extra inzet van defensie bij extreem weer in het buitenland, klimaatgerelateerde conflicten en de uitstoot van oorlog. Een gevoelig onderwerp, want we willen ons wel goed kunnen verdedigen tegen landen die ons of onze bondgenoten aanvallen en elektrische tanks of straaljagers zijn nog niet voorhanden. Terwijl defensie dit zelf erkent, staat het onderwerp nog amper op de radar bij klimaatexperts. Militaire inzet kan op termijn veel groener. Het niet meenemen van deze sector in internationaal klimaatbeleid staat op gespannen voet met de doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn.

Kortom, er zijn nog de nodige uitdagingen. Hopelijk komt er meer aandacht voor de klimaatgerelateerde veiligheidsrisico’s. Nederland gaat de internationale klimaatcrisis niet oplossen, maar laten we wel goed nadenken over waarom we bijdragen aan klimaatactie in andere landen, hoe we dit doen en of we daarmee ook bijdragen aan een stabielere en veiligere wereld.

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 15 februari 2023

De springkomkommer is een explosieve vrucht die zijn zaden met grote kracht wegspuit

admin
November 26, 2024
0

Planten verspreiden hun zaden op allerlei manieren, maar weinig doen het zo explosief als de springkomkommer. Al tweeduizend jaar geleden werd de wonderlijke zaadverspreiding van deze mediterrane plant (Ecballium elaterium) beschreven door Plinius de Oudere. De komkommervruchten spuiten hun zaden onder hoge druk weg in een waterige straal. Hiermee verspreidt de soort haar zaden tot wel meerdere meters, ofwel tweeduizend maal de zaadlengte.

Het mechanisme achter deze techniek was echter niet zo goed beschreven. Een team verbonden aan de universiteiten van Manchester en Oxford publiceert er nu over in de PNAS. Ze benaderden de zaadverspreiding op verschillende manieren: wiskundig, natuurkundig, botanisch en biologisch.

De wetenschappers observeerden de ontwikkeling van de vruchten met behulp van timelapse- en hogesnelhelheidscamera’s. Hiermee konden ze zowel de (trage) ontwikkeling van de vruchten in de dagen voor de explosie, als de (snelle) explosie zelf vastleggen met tot wel zesentachtigduizend frames per seconde. Daarnaast maten ze de lengte, vorm en massa van de stengels, vruchten en zaden. Op deze gegevens baseerde het team verschillende wiskundige modellen waarmee men de mechaniek achter de druk, de ballistiek van het gelanceerde zaad en de rotatie van het vallende fruit kan beschrijven.

In hun analyse zien de wetenschappers vier hoofdingrediënten die bijdragen aan de zaadverspreiding van Ecballium. Allereerst bouwt een waterige vloeistof in de vrucht de druk op in de weken voor de explosie, de zogenoemde turgor-druk. In de dagen voor de lancering wordt een deel van de vloeistof in de stengel gepompt. Die wordt zo stugger en draait de hangende vrucht in een ideale, horizontale positie.

Een timelapse van de groei van de vrucht.

Dan volgt de explosie, waarbij een gat ontstaat waar de stengel loslaat van de vrucht. In de eerste honderden microseconden na het afschietenis de vrucht nog deels verbonden met de stengel, waardoor deze een rotatie om de eigen as meegeeft aan de vrucht. Tot slot spuwt de vrucht haar zaden in één straal door het ontstane gat, de snelheid van de zaadjes (tot wel meer dan 15 meter per seconde) neemt af terwijl de hoek van de vrucht als gevolg van de rotatie steiler wordt. Door de optimalisatie van de lanceringshoek komen tragere zaadjes alsnog ver van de moederplant terecht. Gemiddeld landen de zaadjes van de springkomkommer tussen de vier en twaalf meter van de moederplant.

De zaden schieten uit de vrucht van de springkomkommer, in slow motion.

Varianten op deze vorm van verspreiding komen vaker voor bij meer primitieve plantengroepen, zoals mossen en varens. Schimmels gebruiken dergelijke systemen frequent voor de verspreiding van hun sporen. Bij bloemplanten zoals de springkomkommer komt het echter zelden voor.

Andere mechanieken waarmee planten hun zaden lanceren zijn daarentegen talrijk. Voorbeelden van algemene Nederlandse plantensoorten die hun zaden wegschieten zijn de gehoornde klaverzuring (Oxalis corniculata), een stoepplantje, en springzaad (Impatiens) dat veel in bossen voorkomt. Door rijpe vruchten aan te raken kan je de zaadjes zelf zien wegschieten.

Hongkongse rechtbank beschermt rechten van homokoppels

admin
November 26, 2024
0

Gehuwden van hetzelfde geslacht hebben in Hongkong dezelfde rechten op gebied van huisvesting en erfrecht als heteroseksuele koppels. Met dat baanbrekende oordeel beslechtte de hoogste rechtbank van Hongkong dinsdag een jarenlange juridische strijd in het voordeel van twee stellen die zich hadden beklaagd over hun ongelijke behandeling.

Eén zaak was in 2018 aanhangig gemaakt door Nick Ingfinger, die in Canada met zijn partner was getrouwd. In Hongkong, dat huwelijken tussen partners van hetzelfde geslacht slechts beperkt erkent, weigerde de huisvestingsdienst een aanvraag van het koppel in behandeling te nemen voor een huurwoning.

Twee andere zaken werden aangespannen door Edgar Ng en Henry Li, die in het Verenigd Koninkrijk trouwden. Zij konden niet samen eigenaar worden van hun gesubsidieerde koopappartement. Bovendien spande Ng een tweede zaak aan om zijn echtgenoot te laten erkennen als erfgenaam als hij zou overlijden. Ng, die leed aan depressies, stierf in 2020, waarna zijn weduwnaar de rechtszaken voortzette.

De vijf rechters van het Hongkongse Hooggerechtshof bogen zich over de drie zaken nadat de autoriteiten in beroep waren gegaan tegen uitspraken van lagere rechtbanken. die het onderscheid tussen heterokoppels en stellen van hetzelfde geslacht ook al „ongrondwettig” vonden: de mini-grondwet van Hongkong schrijft voor dat alle inwoners gelijk worden behandeld. Hongkong maakt sinds 1997 deel uit van China, maar heeft nog wel zijn eigen rechtssysteem.

Bevolkingspolitiek

Een advocaat namens de huisvestingsdienst betoogde onder meer dat het beleid erop gericht was „traditionele gezinnen te ondersteunen”, in lijn met het streven van de stadsregering om het geboortecijfer te verhogen. Hongkong kampt met grote woningnood, voor veel stellen een reden om de stichting van een gezin uit te stellen.

Maar daar gingen de rechters dinsdag niet in mee. De hoofdtaak van de dienst is niet om bevolkingspolitiek te bedrijven, maar om huisvesting te verschaffen aan mensen die daar niet zelf voor kunnen zorgen. Bovendien merkt de rechtbank op dat ook stellen van hetzelfde geslacht een gezin kunnen stichten, bijvoorbeeld door adoptie of kunstmatige inseminatie.

Infinger zei na de uitspraak tegen journalisten dat de rechters hadden erkend dat „stellen van hetzelfde geslacht van elkaar kunnen houden en het recht hebben samen te leven”, maar hij was pessimistisch over de mogelijkheid dat Hongkong, net als Taiwan en Thailand, het huwelijk zou openstellen voor homokoppels, zoals de ngo Hong Kong Marriage Equality in een reactie had geëist.

De steun daarvoor onder de bevolking neemt in Hongkong al jaren toe. Volgens een opinieonderzoek van drie universiteiten in 2023 steunt 60 procent van de Hongkongers gelijke huwelijksrechten, tegen 38 procent tien jaar eerder.

Maar dezelfde rechtbank die nu uitspraak deed, weigerde de regering vorig jaar nog te verplichten om homokoppels te laten trouwen, in een zaak die was aangespannen door lhbti-activist Jimmy Sham. Wel gebood ze de regering toen om binnen twee jaar een wettige erkenning van homoseksuele relaties op te tuigen, bijvoorbeeld in de vorm van geregistreerd partnerschap.

Sham was eveneens een van de 45 activisten die eerder deze maand celstraffen kregen vanwege hun betrokkenheid bij officieuze prodemocratische voorverkiezingen in 2020. Hij moet vier jaar en drie maanden de gevangenis in.

Ongemakkelijke seks- en poepgrappen zijn er genoeg bij Anne Neuteboom

admin
November 26, 2024
0

Anne Neuteboom moet kokhalzen. Uit haar gorgelen diepe, schraperige klanken naar boven. Het woord dat ze moet uitspreken zit vast in haar keel. Wijnklimaatkast, perst ze er ten slotte uit. Haar nieuwe vriendje heeft de wens uitgesproken dat hij er graag een zou willen kopen voor zijn wijnliefhebberij. Maar voor Neuteboom is dat een stap te ver: de kast staat symbool voor de grote verschillen tussen hen, met name tussen rijk (hij) en arm (zij).

In haar vierde soloprogramma, En dan nu Anne Neuteboom, doet de 35-jarige Anne Neuteboom uit de doeken dat ze een probleem heeft, want ze is gelukkig. En dat is onherkenbaar en beangstigend voor iemand die geen groot plezier aan mensen beleeft en voor wie klagen over alles de eerste natuur is. In vijf kwartier vertelt ze hoe ze het zo ver heeft kunnen laten komen en hoe ze haar partner vond. Net als in elke romcom gaat het dus eerst een keer mis.

Een verfrissende kant van haar optreden is dat ze zichzelf begeleidt met eigen, handgemaakte animaties op een groot scherm. Ze maakte primitieve tekeningetjes van poppetjes die alleen een lijntje als lijf en leden hebben. Soms vertellen de animaties het verhaal, soms zijn het illustraties bij wat ze zegt. Dat is een mooi extraatje en pakt soms geestig uit, zoals wanneer het tegenzit en ze zegt dat ze „triple fucked” is. De uitbeelding is simpel en effectief, met drie vliegende piemels rond een figuurtje.

Coronajaren

Ook haar verslag over daten, elkaar aftasten en het leren kennen van een nieuw iemand, inclusief een terugblik op de moeizame coronajaren, bevat aardige momenten. Maar echt goede grappen zijn dun gezaaid. Het kabbelt vaak wat, omdat ze vooral beschrijft wat er is gebeurd. Neuteboom zoekt het geregeld in grof en dik aangezet commentaar op gedrag en verschijnselen, maar de verwoording is vaak weinig bijzonder of verrassend. Elitaire, Amsterdamse „reservaten” beschrijven aan de hand van havermelk en Biro’s bijvoorbeeld, voelt te makkelijk en is te vaak gedaan om nog een lach mee te scoren.

In de aanloop naar haar liefdesgeschiedenis behandelt Neuteboom „veelgestelde vragen” aan haar, zoals over haar opvallende stem en over haar „raar” zijn. Die lijzige stem heeft ze van nature, bevestigt ze. Daar is niks mis mee, zeker niet voor een professioneel klager, maar als het tempo laag ligt en grappen niet altijd werken, dan keert dat geluid zich tegen haar.

En in En dan nu Anne Neuteboom is ze ook eigenlijk niet ‘raar’ genoeg. Ongemakkelijke seks en onsmakelijkheden, zeker als er poep bij komt, zijn bij haar in goede handen. Maar dat is niet genoeg om deze voorstelling te dragen.