1.162 vuurwerkslachtoffers deze jaarwisseling: ‘Laat zien dat lokale verboden geen oplossing zijn’

Een algeheel vuurwerkverbod, geregeld op Europees niveau. Dat is volgens Martijntje Bakker, directeur van kenniscentrum voor letselpreventie VeiligheidNL, de beste manier om het aantal vuurwerkslachtoffers te beperken. Uit onderzoek dat het centrum maandag heeft gepubliceerd, blijkt dat tijdens de afgelopen jaarwisseling 1.162 slachtoffers van vuurwerk op de spoedeisende hulp of bij de huisartsenspoedpost zijn beland.

„De jaarwisseling heeft ons weer laten zien dat lokale verboden geen oplossing zijn”, zegt Bakker. „In een deel van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland was een afsteekverbod, maar daar kwamen dit jaar bijna twee keer zoveel slachtoffers op de spoedeisende hulp.”

Het totaal van 1.162 betekent een afname van 4 procent ten opzichte van een jaar geleden. VeiligheidNL baseert zich op cijfers van alle 81 spoedeisende hulp-afdelingen in Nederland, en 92 van de 100 huisartsenspoedposten.

Voor zover bekend vielen er dit jaar twee doden door vuurwerk, onder wie een 14-jarige jongen in Rotterdam. Sinds de jaarwisseling 2004-2005 overleden in totaal 21 personen door vuurwerk, schrijft VeiligheidNL. Dat is gemiddeld één dodelijk slachtoffer per jaar.

Voorlichting heeft te weinig effect

Van de vuurwerkslachtoffers op de spoedeisende hulp was deze Oud en Nieuw 37 procent jonger dan zestien jaar, zegt Bakker. „Vorig jaar was dit nog 31 procent. We zien simpelweg dat voorlichting en lesprogramma’s onvoldoende effect hebben.”

De belangrijkste boosdoener was dit jaar de zogeheten mortierbom. Bijna één op de tien slachtoffers was het gevolg van een ongeval met dit type illegaal, zwaar vuurwerk.


Lees ook

Ouders rouwen een jaar later om de 19-jarige Duncan, die in 2023 in Haarlem werd gedood door een mortierbom

Herdenkingsplek aan het Spaarne voor Duncan Marijt, die tijdens de jaarwisseling van 2023 overleed door een ongeluk met vuurwerk. Foto Olivier Middendorp

Verder opvallend: bijna de helft (45 procent) van de slachtoffers dit jaar stak zelf geen vuurwerk af. Dat is één procentpunt meer dan vorig jaar. Volgens Bakker zijn deze omstanders zich te weinig bewust van de gevaren.

Ook wie alleen kijkt naar het vuurwerk van de buren, zou bijvoorbeeld een vuurwerkbril en gehoorbescherming moeten dragen. Bakker: „Dat is de consequentie van het gegeven dat we in Nederland de verkoop van vuurwerk aan particulieren toestaan. Zelf ga ik om deze reden niet naar buiten om twaalf uur.”

Minder slachtoffers tijdens corona

Een algeheel vuurwerkverbod is „een open deur”, meent Bakker. „Maar het is wel een open deur waar de politiek misschien niet aan wil.” Ze hoopt dat de nieuwste cijfers, die maandag naar de Tweede Kamer en staatssecretaris Chris Jansen (PVV) van Openbaar Vervoer en Milieu gaan, daar toch verandering in brengen.

Volgens Bakker hebben de jaarwisselingen tijdens de coronapandemie laten zien dat een algeheel vuurwerkverbod wel degelijk effect heeft. In de eerste coronajaarwisseling, van 2020 op 2021, vielen immers „slechts” 383 vuurwerkslachtoffers. Er gold toen een landelijk verbod op de verkoop van vuurwerk. Ook in België en Duitsland was er dat jaar zo’n verbod.

Natuurlijk was dat niet de enige factor van invloed, erkent Bakker. Zo gold er tijdens beide coronajaarwisselingen een samenscholingsverbod. Toch gaat VeiligheidNL ervan uit dat het verkoopverbod het grootste effect had. Bakker: „Tijdens de jaarwisseling van 2021 op 2022 kon je over de grens in Duitsland en België wel vuurwerk kopen. Dat jaar verdubbelde het aantal slachtoffers.”

Europees verband

Omdat het zo makkelijk is vuurwerk over de grens te halen, is het juist belangrijk dat Nederland samenwerkt met zijn buurlanden, zegt Bakker. „Als je echt iets wil doen aan de aantallen vuurwerkslachtoffers, is een verbod in afstemming met omringende landen het meest effectief.”

Ook moeten we volgens de VeiligheidNL-directeur af van het idee dat zelf vuurwerk afsteken ‘erbij hoort’. Alternatieven zijn er immers genoeg. Als voorbeeld noemt Bakker grote, centraal gereguleerde vuurwerkshows. Er zijn zelfs opties waar geen lont aan te pas komt: „Tegenwoordig kan je met verlichte drones heel mooie shows geven. Het bijkomend voordeel is dat deze niet belastend zijn voor het milieu.”


Lees ook

Vuurwerk is een traditie. ‘Maar hoeveel mag die kosten?’

Hulpdiensten in het Friese drop Marrum. Tijdens nieuwjaarsnacht zijn agenten in Sint Annaparochie en Marrum bekogeld met stenen. Foto Jaring Rispens/ANP/CAMJO MEDIA