De Japanse politiek is aan zet na baanbrekende juridische uitspraken over het homohuwelijk

Posted on January 6, 2025 by admin

Op de tweede verdieping van een gerenoveerd kantoorpand in de stad Nagoya vouwt Yoko Mizutani een groot stuk papier uit. De Japanse tekens van shouso – overwinning in de rechtszaal – pronken er groot op. „Dit zijn de felicitaties die we kregen toen we onze laatste zaak wonnen”, vertelt Mizutani trots, terwijl ze wijst naar de kleurrijke berichten die haar cliënten erbij hebben geschreven.

De strijd voor het legaliseren van het homohuwelijk in Japan heeft zich de afgelopen jaren vooral afgespeeld in de rechtszaal. In totaal hebben vijfendertig klagers in heel Japan zes rechtszaken aangespannen tegen de overheid, om uiteindelijk het parlement te dwingen om gelijke huwelijksrechten voor koppels van hetzelfde geslacht te erkennen. Mizutani was als jurist betrokken bij twee van die rechtszaken. „We maken deel uit van een bredere beweging”, vertelt ze. „En elke overwinning brengt ons dichter bij ons doel.”

Jurist **Yoko Mizutani** laat een poster zien met de Japanse tekens van *shouso* – overwinning in de rechtszaal – erop.

Foto Anoma van der Veere

Een van de grootste overwinningen kwam in mei 2023. Toen oordeelde een rechtbank in Nagoya – een stad op zo’n 350 kilometer ten westen van Tokio – dat het voorbehoud van het huwelijk aan heteroseksuele stellen in strijd is met het grondwettelijke recht op het huwelijk en met het recht op gelijke behandeling. Mizutani werkte mee aan die zaak.

Twee jaar eerder vond een ander gerechtshof, in Sapporo, ook al dat de gelijkheid voor de wet werd geschonden door het verbod op het homohuwelijk. En eerder deze maand zei een rechter in Fukuoka dat er „op dit moment geen enkele reden meer [is] om het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht niet wettelijk te erkennen”.

Die uitspraak trok opnieuw veel aandacht in Japan: voor het eerst oordeelde een rechtbank dat het verbod op het homohuwelijk in strijd is met artikel 13 van de grondwet, dat het nastreven van geluk waarborgt. „Het is een signaal dat de tijd rijp is voor echte verandering in Japan”, zegt jurist Mizutani.

Maar die verandering moet van de politiek komen. Het gerechtshof van Osaka bepaalde twee jaar geleden dat de overheid en het parlement mogen bepalen of het verbod op het homohuwelijk in stand blijft. „Activisme in de rechtszaal heeft zijn grenzen”, zegt Mizutani. „Uiteindelijk moet de wet veranderen om echte vooruitgang te boeken. De rechterlijke macht is de laatste tijd vooruitstrevend gebleken, terwijl het parlement lijkt vast te zitten in het verleden.”

Lang onzichtbaar

„Op dit moment zijn er steeds meer mensen in het parlement die onze missie steunen”, vertelt Taiga Ishikawa in zijn kantoor in de wijk Nagatacho in Tokio. Hij is lid van het Hogerhuis, waar hij namens de Constitutionele Democratische Partij van Japan (CDP) in de oppositie zit, en is een van slechts twee openlijk homoseksuele parlementariërs in Japan.

De regeringspartij, de Liberaal Democratische Partij (LDP), heeft het legaliseren van gelijke huwelijksrechten sinds jaar en dag actief verhinderd. „Het is frustrerend om te zien hoe ze de discussie al tientallen jaren blijven uitstellen”, zegt Ishikawa.

**Taiga Ishikawa**, van oppositiepartij CDP, tijdens een campagne-evenement in 2019.

Foto Rodrigo Reyes Marin/AFLO

Terwijl lhbti+-activisten in het Westen in de jaren tachtig en negentig een gepassioneerde politieke strijd voor gelijke rechten voerden, was die er in Japan niet. Het was moeilijk om aandacht te krijgen voor dit onderwerp in een samenleving waarin homoseksualiteit niet besproken werd, vertelt de vijftigjarige politicus: „Tot mijn 25ste kende ik niemand anders die openlijk lhbit’er was. Dat is voor veel Japanners heel gewoon. Je groeit op zonder rolmodellen”, zegt Ishikawa. „In 1999 realiseerde ik me pas voor het eerst dat er anderen waren zoals ik. Dat was een openbaring.”

Publieke opinie

Onder de bevolking is de steun voor het homohuwelijk de laatste jaren fors gegroeid. In 2018 was ongeveer een derde van Japanners voor legalisering van het homohuwelijk, maar volgens een peiling van Kyodo News was dat in mei 2023 inmiddels 71 procent van de bevolking. Onder jongeren is de steun het hoogst: negen van de tien Japanners onder de dertig willen gelijke rechten voor homokoppels.

Op lokaal niveau neemt de steun ook snel toe. „We hebben sinds 2015 in de gemeentes Shibuya en Setagaya een partnerschapssysteem”, vertelt Ishikawa. „Dat was een belangrijke eerste stap.” Inmiddels hebben 449 van de 1.718 gemeentes en 29 van de 47 prefecturen een dergelijk partnerschapsprogramma ingevoerd, waarmee ze juridische en sociale erkenning bieden aan lhbti+-stellen.

Aan deze regelingen zijn maar beperkte rechten te ontlenen. In tegenstelling tot een huwelijk geven partnerschapscertificaten geen erfrecht, belastingvoordelen of gezamenlijke voogdij over kinderen. De certificaten hebben vooral symbolische waarde en zijn bedoeld om discriminatie te verminderen. In sommige gevallen kunnen partners bijvoorbeeld toegang krijgen tot ziekenhuizen, net als familieleden, al zijn deze koppels nog steeds afhankelijk van de bereidheid van zorginstellingen om hun partnerschap te erkennen.

Mede hierom hebben tien gemeentes deze maand gezamenlijk een verzoek ingediend bij de nationale overheid in Tokio om het partnerschapssysteem ook landelijk te erkennen.

Een homoseksueel koppel poseert voor **trouwfoto’s**.

Foto Kim Kyung-Hoon/Reuters

Minderheidsregering

De groei van het partnerschapssysteem weerspiegelt de toenemende publieke steun voor gelijke rechten, maar legt ook de kloof bloot tussen lokale initiatieven en de terughoudendheid van de nationale regering om het homohuwelijk te erkennen. „Wij zijn gewoon mensen. Mensen die gelukkig willen worden”, zegt de 28-jarige barman Hiromasa Wakasugi. Hij werkt in Dragon Men, een bekende gay bar in Shinjuku Nichome, het district in Tokio waar lhbti+-ers zich verzamelen, en maakt zich klaar om de bar te openen. „Er komen hier vooral mensen van mijn generatie. Die zijn heel open over hun seksualiteit. Al merk ik wel dat er een generatieverschil is.”

Column | Likken naar boven, happen naar de andere groep: dankzij de nieuwe vrijheid van meningsuiting kan dat hier

admin
January 8, 2025
0

Met de mededeling van ‘president elect’ Donald Trump dat hij graag Groenland wil inlijven, drong dan eindelijk het besef door dat we een nieuwe tijd in zijn geslingerd. Aanwijzen wat je wilt hebben en als ze het niet meteen aan je geven zeggen dat je het toch wel krijgt. Het gedrag komt me als vader en als zoon – mijn moeder dook de laatste jaren in het verzorgingstehuis als een kraai op alles wat ze mooi vond – bekend voor. Je kunt wel „nee” zeggen, maar gezelliger wordt het er dan niet op. Soms denk je ook: ik had ook gewoon wel de koektrommel open kunnen doen.

Een beetje als Mark Zuckerberg die in een nieuwe beginselverklaring de mensen zelf wil laten bepalen wat waar is en wat niet. Hij kwam dat democratisch inzicht ongevraagd op een schaal naar Trump in Mar-a-Lago brengen. Als de X-vluchtelingen consequent zijn keren ze zich nu ook af van Instagram, Facebook en Threads.

De leftovers op X vieren ondertussen met elkaar overwinning op overwinning. Nieuws van de Dag, de nieuwe talkshow van SBS, is na drie uitzendingen al de beste nieuwsrubriek ooit gemaakt. „Flitsend”, noemde Jack van Gelder het zelfs in Hélènes Oranjewinter, waar hij fungeert als vaste aanzit. De rest van de tafel vond het ook retegoed. Ze hadden al veel nieuws gezien, maar het was ze nog nooit in zulke lekkere brokken in de bek geduwd. Iedereen bij SBS en De Telegraaf vond hetzelfde, ze hekelen graag de publieke omroep vanwege de voorspelbare meningen, maar stiekem zijn het ook lemmingen. Likken naar boven, happen naar iedereen uit de andere groep en dankzij de nieuwe vrijheid van meningsuiting kan dat hier.

Wat willen we als land nog meer?

Misschien dat Geert Wilders na de meeuw en de prinsenvlag de rest van het NSB-gedachtengoed kan uitrollen. Alle Nederlandstalige gebieden in een nieuw gemenebest. De Vlamingen en Afrikaners gewoon weer onder Oranje, de eilandjes overzee aanhouden om er de ongewensten heen te brengen. Ons eigen Rwanda. Misschien Suriname voor grondstoffen en laten we Indonesië weer gewoon Nederlands-Indië en New York Nieuw Amsterdam noemen.

Wie o wie gaat Elon Musk bij onze volgende verkiezingen aanwijzen als zijn favoriet? We gaan er ook hier met boter en suiker in, Nederlanders zijn bij uitstek een volk dat braaf de opgelegde algoritmes volgt.

Wel leuk: de mededeling van Errol Musk, de vader van, dat Elon onderhand ook trek krijgt in Liverpool FC. De club is net zo fout als al die andere Premier League-clubs, maar er hangt een zweem van vals sentiment en nostalgie omheen. Elon Musk die ‘You’ll never walk alone’ zingt op Anfield Road, dan is ook voor de grootste struisvogels zichtbaar wat hij is: officieel eigenaar van de ziel en zaligheid van het volk. Als het doorgaat is de insteek van Nieuws van de Dag: ‘Hoe gaat Arne zich houden onder Elon Musk?’ Waarschijnlijk verrassend goed.

Marcel van Roosmalen schrijft op maandag en donderdag een column.

West-Papoea vreest enorm landbouwplan uit Jakarta

admin
January 8, 2025
0

In het veenbosgebied in West-Papoea rijden bulldozers af en aan. In razend tempo verdwijnen hier miljoenen bomen om de grond rijp te maken voor de teelt van rijst en suikerriet. De grootschalige ontbossing is nodig voor voedselzekerheid en economische groei, zegt de regering. Critici noemen het ecologische verwoesting.

De economische ambities van Indonesië zijn groot. Deze week werd bekend dat het land zich aansluit bij het internationale verbond dat bekendstaat als BRICS – een overlegorgaan van niet-westerse economieën, zoals Brazilië, Rusland en China.

Sinds de eerste tweeduizend graafmachines uit China naar West-Papoea kwamen – voor 258 miljoen dollar besteld door steenkoolmagnaat Haji Isam – is meer dan een miljoen hectare veenbos ontgraven. Een handvol rijst- en suikerriettycoons, onder wie Isam, ontgint samen met het Indonesische leger 2,3 miljoen hectare veengronden in het gebied. De komende jaren moet nog eens twintig miljoen hectare tropisch bos – een gebied twee keer zo groot als het eiland Java – wijken voor uitbreiding van de plantage-industrie. Dat leger en ook politie worden ingezet bij bescherming en uitvoering van dit voedselproject, is volgens de autoriteiten evident: voedselzekerheid is een kwestie van staatsveiligheid.

In het dorp Wanam, waar de graafmachines het eerst begonnen, is de vis al verdwenen uit het moeras, vertellen bewoners aan journalisten van het onafhankelijke weekblad Tempo. „Eerst werden we opgeschrikt door helikopters, toen kwamen onderzoekers met buisjes de grond testen en nu zijn de graafmachines gearriveerd”, zegt een pastoor. En met de graafmachines kwamen Indonesische troepen. „De militairen jagen de mensen angst aan”, vertelt dorpshoofd Kamilus Kahol uit het naburige Uliuli. Zijn dorpelingen zijn bang dat het lot van Wanam hen binnenkort ook treft.

Het aangewezen gebied van moerasbossen en savanne strekt zich uit over dertien districten, veertig dorpen met samen vijftigduizend bewoners van inheemse bevolkingsgroepen. Ze leven grotendeels van de jacht, voelen zich diep verbonden met het gebied en verzetten zich al maanden tegen de komst van de landbouwconglomeraten. Elke clan is via de geest van voorouders verbonden met specifieke dier- en plantsoorten.

„Het project wordt bruut uitgevoerd, zonder enige afspraak of overeenkomst met de lokale bevolking”, zei Pius Manu, die het woord voert namens de bewoners. Ze protesteerden vorig jaar oktober in Jakarta, gesteund door mensenrechten- en milieuactivisten. De demonstranten hadden zich ingesmeerd met witte klei, een inheemse duiding van verdriet.

Misoogsten en bosbranden

De lokale gemeenschappen vrezen niet alleen verdrijving van hun grond, maar met milieuactivisten voorzien ze ook een ecologische ramp. Door de ontginning van de veenbosgebieden komen op grote schaal broeikasgassen vrij en neemt de biodiversiteit af. Nu nog leven rond de rivier de Fly tachtig endemische vogelsoorten, naast unieke dieren als de De Bruijnpademelon, genoemd naar de Nederlander Cornelis de Bruijn die deze kangoeroeachtige in 1706 tekende.

Landbouwexperts zijn het niet eens over de haalbaarheid van de Indonesische plannen. Critici waarschuwen dat verandering van vegetatie de waterhuishouding van het moerasgebied mogelijk verstoort. Dit kan leiden tot uitdroging, waardoor misoogsten, bosbranden en grondverschuivingen kunnen ontstaan. In Kalimantan zijn hierdoor soortgelijke landbouwprojecten mislukt.

Ondanks beloftes van inspraak en compensatie hebben de protesten tot nu toe niets uitgehaald. Ook is de verplichte milieurapportage niet gemaakt. Inmiddels zijn meer militairen naar het gebied gestuurd. Dorpelingen vrezen door intimidatie te worden verdreven, schrijven Tempo-journalisten die het gebied verschillende keren bezochten.

De toegang tot West-Papoea is voor buitenlandse journalisten en onderzoekers beperkt. Al sinds 1963, toen het een Indonesische provincie werd, zijn er gevechten tussen onafhankelijkheidsbewegingen en het Indonesische leger. Hoewel het gebied rijk is aan grondstoffen, is de bevolking arm. Door achterstelling, discriminatie en repressie blijft zeggenschap over de exploitatie van de rijkdommen doorgaans uit.

Volgens het Indonesische onderzoekscentrum voor recht en economie Celios botst het juridische mandaat van het grootse voedselproject met de speciale status van West-Papoea. De aansturing vanuit Jakarta marginaliseert de regionale machtspositie en schendt lokale voorouderlijke landrechten, stellen juristen van het instituut. Afgelopen november raakte de Awyu-stam land dat deze stam claimt namens de voorouders kwijt aan het conglomeraat Indo Asiana Lestari. Dat wil er op 36.000 hectare palmplantages beginnen. Twee van de drie rechters van het Hooggerechtshof wezen de Aywu-eis af. Volgens de derde was niet aangetoond dat de plantage aan de milieueisen voldeed, maar deze rechter stond daarin alleen. Activisten vrezen dat de uitspraak de toon zet voor volgende landbouwprojecten.

Te weinig eten

Plannen daarvoor zijn er volop. De Indonesische regering maakte vorige week bekend voor de voedselproductie een duizelingwekkende twintig miljoen hectare bos- en veengebied op het oog te hebben voor grootschalige landbouw en palmplantages. Voedselzekerheid is speerpunt in het beleid van president Prabowo Subianto, die in oktober aantrad. Volgens het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties is dat noodzakelijk. In Indonesië hebben 23 miljoen mensen te weinig te eten. Een op de vijf kinderen heeft er door ondervoeding een groeiachterstand.

Studenten uit Papoea tijdens een demonstratie 1 december in Yogyakarta, Indonesië voor het recht op onafhankelijkheid van West-Papoea.

In 2027 wil het land niet meer afhankelijk zijn van voedselimport. Een groot deel van de rijst wordt geïmporteerd, en van die invoer wil president Prabowo af. Sterker, hij wil dat zijn land de regionale ‘voedselschuur’ wordt.

Tegen internationale verdragen in zet Indonesië met zijn landbouwplannen de deur wagenwijd open voor grootschalige ontbossing. Milieuorganisaties, zoals het Indonesische Walhi en Greenpeace, vrezen een ecologische en humanitaire ramp; afname van biodiversiteit, toename van geweldsconflicten, extra CO₂-uitstoot en bosbranden die de klimaatverandering versnellen. „Voedselzekerheid klinkt goed, maar dit plan gaat niet om mensen, maar om geld verdienen”, stelt Walhi op zijn website.

Bosbouwexpert Aida Greenbury werkte twintig jaar in Indonesië als duurzaamheidsadviseur. „Ik wist niet wat ik hoorde”, zegt ze aan de telefoon vanuit Sydney. „Het is nota bene de minister van Bosbouw die twintig miljoen hectare bosgebied aanwijst om te kappen voor palmplantages. Ik zie de noodzaak van het opschalen van de voedselproductie, maar dat kan ook duurzaam. Er zijn wetten die landrechten, biodiversiteit en het milieu beschermen. Ik heb niet het idee dat die hier in acht worden genomen. Dit is absurd.”

In de clinch met de EU

Prabowo wil vooral meer palmplantages. Zijn land is nu al goed voor 40 procent van alle palmolie ter wereld. Palmplantages zijn van nationaal strategisch belang, benadrukt de president. Voor binnenlandse voedselvoorziening, maar ook voor werkgelegenheid en economische groei. Hij zet onder meer in op export van biobrandstof, belangrijk in de energietransitie. Indonesië ligt namelijk al jaren in de clinch met de EU over regulering van de palmolie-export, die ontbossing moet tegengaan. Europese voorwaarden voor duurzame productie zijn vorige maand van kracht geworden, zij het dat Indonesisch verzet het land een jaar respijt geeft.

„We moeten niet bang zijn voor ontbossing”, zei de president in zijn toespraak bij de presentatie van de landbouwplannen. „Ook palmbomen hebben bladeren die CO₂ opnemen.”

Voor Europa, dat volgens hem onnodig moeilijk doet, had hij een boodschap. Importvoorwaarden? Prima. „Dan verkopen we toch niet aan jullie.”

Dat zal vooral leiden tot chaos in de Europese productie van chocolade, cosmetica en wasmiddelen, aldus Prabowo. „Indonesië redt zich wel.” Kopers genoeg. Zoals de partners in handelsblok BRICS waar Indonesië zich bij aansluit.

Indonesië is met bijna 280 miljoen inwoners de grootste economie van Zuidoost-Azië. Het heeft ambitieuze plannen voor een economische groei van 6 tot 7 procent. Waar westerse handelspartners het laten afweten, zal Indonesië zich richten op landen als China en Rusland.

De aansluiting bij BRICS is overigens geen grote politieke verschuiving: het land handhaaft zijn politiek van neutraliteit, bijvoorbeeld inzake de oorlog in Oekraïne. Indonesië wijst de invasie van Oekraïne af, maar zal niet de relatie met Rusland verbreken.

Meer corruptie

Critici vrezen dat de voedselprojecten tot meer corruptie leiden. Indonesië staat al hoog op internationale corruptieranglijsten. Afgelopen week werd oud-president Joko Widodo door het in Amsterdam gevestigde instituut Organized Crime and Corruption Reporting Project genomineerd als meest corrupte leider van 2024. Het voedselproject in West-Papoea begon in 2023 onder zijn regime, waarbij toenmalig minister van Defensie Prabowo Subianto de coördinatie kreeg. De exploitatie van de akkers wordt daarom uitgevoerd door het leger en een handvol industriëlen, onder wie steenkoolmagnaat Haji Isam.

Deze tycoon, afkomstig uit de provincie Kalimantan, speelde een belangrijke rol bij de verkiezingscampagne van Widodo in 2019 en bij de verkiezing van Prabowo in 2024. In de Indonesische wereld van diensten en wederdiensten, door politicologen geduid als crony capitalism (vriendjeskapitalisme), is het niet ondenkbaar dat Isam in ruil voor zijn campagnebijdragen kan profiteren van grote staatsprojecten.

Isam vergaarde zijn fortuin niet zonder schandalen. Zelf was hij in 2021 betrokken bij omkoping in een belastingzaak. Zijn oom Sahbirin Noor, gouverneur van Zuid-Kalimantan, werd beschuldigd van corruptie, waaronder gesjoemel met vergunningen. Afgelopen november achtte een rechter die beschuldiging onterecht. Een controversieel besluit, aldus de voorzitter van anticorruptiebureau KPK, die stelt dat het bewijs tegen Noor overweldigend is.

Mogelijk had Isam invloed op de uitspraak. Want zijn invloed is de laatste jaren aanzienlijk gegroeid. The Jakarta Post zette onlangs politieke benoemingen rond zijn persoon op een rij: neef Amran Sulaiman is nu minister van Landbouw, Isams zwager Sulaiman Umar is onderminister van Bosbouw. Minister van Transport Dudy Purwagandhi, minister van Publieke Werken Dody Hanggodo en minister van Milieuzaken Hanif Faisol Nurofiq zijn eveneens verbonden met Isam. Purwagandhi en Hanggodo werkten in zijn conglomeraat Johnlin Group en Nurofiq was ambtenaar bij het regionale overheidsdepartement voor Bosbouw in Zuid-Kalimantan, waar Isam veel contact mee had voor zijn mijnbouw- en plantagebedrijven in Kalimantan. Hij had een verdacht snelle carrière naar het ministerie van Bosbouw en Milieu, vermoedelijk vanwege zijn contacten met Isam.

Apothekersassistenten staken deze week opnieuw, want hun werkgevers ‘doen gewoon mee aan een race naar de bodem’

admin
January 8, 2025
0

Toen medewerkers van de bescheiden dorpsapotheek Lindehof in Hazerswoude-Dorp in oktober „met tegenzin” voor de eerste keer besloten om te gaan staken, klonk bij veel patiënten dusdanig veel gemor dat apothekersassistent Lisa Pos besloot een brief te schrijven, die ze in stapeltjes in de wachtruimte neerlegde. „Als apothekersassistent werk ik dagelijks met hart en ziel voor onze patiënten”, zo staat in de brief van oktober. „Wij zijn vaak het eerste aanspreekpunt voor mensen die ziek zijn, zorgen hebben of medicijnen nodig hebben. Het is een beroep met veel verantwoordelijkheden, maar ook steeds meer uitdagingen. En toch staan we hier nu, stakend. Waarom? Omdat het zo niet langer kan.”

Sinds september voeren apotheekmedewerkers actie in diverseregio’s, uitmondend in een landelijke staking in november. Recent stond de landelijke kerststaking op de planning, maar die ging niet door. De rechtbank in Utrecht vond dat de apotheken te lang dicht zouden zijn: negen dagen in totaal, want de drie voorgenomen stakingsdagen waren omgeven door weekenden en ook Eerste en Tweede Kerstdag. Een verbod was „dringend noodzakelijk ter bescherming van de volksgezondheid en van kwetsbare mensen in de samenleving”.

Deze donderdag en vrijdag komt de volgende landelijke staking, na die van oktober de tweede nationale staking van apothekersassisenten ooit, er alsnog. Volgens de vakbonden FNV en CNV nemen bijna tweeduizend apotheken deel. Iedere apotheek besluit individueel, zeggen de werkgevers. Sommige zijn alleen ’s middags open. Apotheken in een regionaal cluster besluiten onderling dat er minstens één open blijft. Lindehof in Hazerswoude-Dorp blijft open voor spoedmedicatie.

De vakbonden willen dat apothekers met terugwerkende kracht – vanaf juli vorig jaar – loonsverhogingen doorvoeren voor apothekersassistenten van minstens 6 procent. Ook eisen ze een eindejaarsuitkering van 2 procent, en moeten de lonen dit jaar met de inflatie meestijgen.

De apothekers zeggen dergelijke stijgingen niet te kunnen betalen. Volgens de vakbonden willen werkgevers niet verder gaan dan 2 procent. „Bizar”, vinden onderhandelaars Ralph Smeets (FNV) en Albert Spieseke (CNV). „Ze zien kennelijk nog steeds niet in dat het hun personeel bittere menens is.”

Uitstroom en carrièreswitch

Intussen zijn problemen bij apothekersassistenten onverminderd groot. De cao voor medewerkers van openbare apotheken is de afgelopen jaren aan door inflatie aan flinke erosie onderhevig geweest. Uit een vorig jaar gepubliceerd brancherapport blijkt dat de koopkracht van apotheekmedewerkers sinds 2015 met 8 procent is gedaald.

Er staan honderden vacatures voor apothekersassistenten online

Extra wrang is dat de lonen van collega’s in de ziekenhuizen en bij huisartsen wel flink zijn gestegen. Apothekersassistenten van openbare apotheken stappen over, of kiezen voor een carrièreswitch. Het aantal jonge apotheekmedewerkers dat uitstroomt stijgt flink, terwijl de komende tien jaar een ook al kwart van het verouderde personeelsbestand met pensioen gaat. Er staan honderden vacatures online. Toch voelt staken ongemakkelijk zegt Lisa Pos van Lindehof. „Het is niet mijn bedoeling om mensen niet te helpen, maar blijkbaar moeten we patiënten eerst in de weg zitten om ze later te kunnen helpen.”

Wat is het probleem? De werkgever wijst naar de zorgverzekeraar, die door de overheid is gemandateerd om over tarieven te onderhandelen – en te lage vergoedingen zouden bieden. „Het voelt alsof ik klem zit”, zegt Rinse Bazen, die samen met zijn collega Marrit Wester apotheek Lindehof runt. „Je probeert een leuke werkgever te zijn, maar meer kan ik financieel niet doen. Ik word geacht om dit te fixen. Maar this is it.”

Stickers voor medicijnverpakkingen in apotheek Lindehof.

Volgens Ralph Smeets van FNV dragen werkgevers wel degelijk schuld. „Zij zijn zelf verantwoordelijk voor het tekenen van zorgcontracten over de vergoedingen. Die zijn voor 2025 allemaal al getekend, dus ze hadden van tevoren moeten nadenken over de voorwaarden. Werkgevers doen gewoon mee aan een race naar de bodem.”

Contract verplicht

De reden dat die contracten toch ondertekend worden, vertelt Karin Beuning, is dat werkgevers wel moeten. Zij is zelf apotheker en ook voorzitter van de Werkgeversvereniging Zelfstandige Openbare Apotheken (WZOA). „Als ik die contracten weiger te ondertekenen is mijn apotheek binnen een maand failliet.” Dat komt doordat de Autoriteit Consumentenmarkt (ACM) het apothekers verbiedt om gezamenlijk op te trekken in de onderhandelingen over tarieven, licht ze toe. „Ik mag ook niet tegen mijn patiënten zeggen: sorry ik heb geen contract, dien je bonnetje zelf maar in bij de balie. Ik mag me zelfs niet negatief uitlaten over een zorgverzekeraar. Marktwerking klinkt leuk, maar dat is het niet.”

In de wachtruimte van apotheek Lindehof heerst woensdagmiddag wel begrip over de staking. Moeder en dochter (willen niet met naam in de krant) hebben zich erop voorbereid en extra medicijnen ingeslagen. Samantha Siegers, die zelf in het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda werkt, vindt het „echt opvallend” dat de lonen voor apothekersassistenten achterblijven. „Als we goed voor onze mensen willen zorgen, moeten we goed voor onze zorgmensen zorgen.” En dat sommige mensen dan wat langer moeten wachten op hun medicijnen? „Tja, dat is dan maar zo.”