Deze vrijdag is een belangrijke dag voor minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie. Zij dient dan twee wetsvoorstellen in die het strengste asielbeleid ooit moeten vormgeven. Maar achter de schermen komt de minister steeds meer alleen te staan, ziet verslaggever Derk Stokmans. Zet Faber door haar solistische optreden haar eigen positie op het spel?
De oorlog tussen Israël en Hamas was nog maar een paar weken oud, maar 7amleh, een Palestijnse organisatie die opkomt voor digitale mensenrechten, had al 500 meldingen binnengekregen van mensen die de zogenoemde richtlijnen van Meta hadden overtreden na het plaatsen van een bericht over het conflict. En in december 2023 volgde een vernietigend rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, dat Meta beschuldigde van shadow banning. Gebruikers die steunbetuigende berichten over de Palestijnse zaak plaatsten, bereikten opeens veel minder mensen, zonder dat het techbedrijf ze daarover had ingelicht.
Maar niet alleen de individuele gebruikers, ook Palestijnse nieuwsmedia ondervinden grote moeilijkheden sinds 7 oktober 2023. Na het begin van de oorlog daalde het engagement van Palestijnse nieuwsmedia met 77 procent ten opzichte van het jaar ervoor, blijkt uit een woensdag gepubliceerd onderzoek van de BBC. En dat terwijl het bereik van nieuwsmedia in oorlogstijd normaal gesproken juist stijgt als zij veel over de oorlog berichten.
Lees ook
Shadow banning: de schimmige manier waarop sociale media het bereik van vooral pro-Palestijnse berichten beperken
BBC onderzocht het bereik van de twintig meest prominente Palestijnse nieuwsmedia uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Onder engagement wordt onder meer verstaan hoeveel reacties een bericht op sociale media krijgt, net als het aantal likes en hoe vaak het bericht is gedeeld. Berichten met meer engagement verschijnen vaker in de feeds (tijdlijnen) van gebruikers en worden zodoende vaker gelezen.
‘Interactie volledig beperkt’
Onder meer Palestine TV deelde statistieken met de BBC en die liggen sterk in lijn met de onderzoeksresultaten van de Britse omroep. Volgens de Palestijnse televisiezender werden hun berichten het afgelopen jaar 60 procent minder gezien dan het jaar ervoor. „De interactie is volledig beperkt”, zegt Palestine TV-journalist Tariq Ziad tegen de BBC.
BBC onderzocht over dezelfde periode ook het bereik van prominente Israëlische nieuwsmedia. Wat bleek: het Facebook-bereik voor Israëlische media zoals Yediot Ahronot, Israel Hayom en Channel 13 steeg met 37 procent.
Sinds 7 oktober kon slechts een handvol journalisten de Gazastrook bereiken, en zij konden dit alleen doen onder begeleiding van het Israëlische leger. Bovendien doodde Israël in een jaar tijd zeker 138 Palestijnse journalisten in Gaza. De socialemediakanalen van onder meer Palestine TV en persbureau Wafa zijn daardoor essentieel – zij delen regelmatig door Gazanen opgenomen beelden – maar het steeds beperktere online bereik van deze nieuwsorganisaties heeft dat veel lastiger gemaakt.
‘Alhamdulillah’
In een reactie laat Meta aan de BBC weten dat het fouten heeft gemaakt, maar dat de implicatie van het bewust beperken de stem van Palestijnse nieuwsmedia „ontegenzeggelijk onjuist” is. Wat de gemaakte fouten zouden zijn laat het techbedrijf niet weten, maar uit onafhankelijk onderzoek zou in 2021 zijn gebleken dat een gebrek aan Arabischtalige moderatoren ertoe leidde dat neutrale Arabische woorden of zinnen meermaals werden aangemerkt als aanstootgevend of gewelddadig. Het woord Alhamdulillah – ‘met dank aan God’ – zou regelmatig automatisch zijn vertaald als ‘met dank aan God, Palestijnse terroristen vechten voor hun vrijheid’.
Om dat argument van Meta te weerleggen, onderzocht BBC ook het engagement van niet-Palestijnse Arabische nieuwsmedia. Daaruit bleek dat hun bereik juist steeg, met maar liefst 100 procent. Vooral het engagement van Sky News Arabia en Al Jazeera ging sterk omhoog.
‘Tijdelijke maatregelen’
Meta zegt tegen BBC wel dat het na 7 oktober 2023 „tijdelijke maatregelen” nam. Die waren, zegt Meta, noodzakelijk om een nieuwe balans te vinden tussen het recht op vrijheid van meningsuiting enerzijds en het feit dat Hamas door de Verenigde Staten werd aangemerkt als gevaarlijke organisatie anderzijds. De restricties waren volgens het bedrijf vooral gericht op Facebookpagina’s die uitsluitend over de Gaza-oorlog berichtten.
De BBC kreeg ook documenten in handen van een voormalig Instagram-medewerker. In lijn van het eerdere Human Rights Watch-onderzoek zou uit die documenten blijken dat het platform veel strenger modereert op reacties van Palestijnen onder berichten. „Binnen een week na de aanval van Hamas werd de code gewijzigd, wat zorgde voor een agressiever beleid tegenover het Palestijnse volk”, zei hij.
Meta bevestigt dat het maatregelen nam op Instagram, maar dat zou nodig zijn geweest om de „piek in haatdragende content” een halt toe te roepen. De maatregelen op Instagram zouden zijn opgeheven, maar Meta laat aan de BBC niet weten wanneer het dit zou hebben gedaan.
De stijlvolle vedette Rik Van Looy had twee in het oog lopende bijnamen, de Keizer van Herentals en Rik II. Hoewel die laatste anders doet vermoeden was Van Looy, die dinsdagnacht op 90-jarige leeftijd overleed, in zijn tijd de populairste renner van Vlaanderen. Een voorbeeld? In zijn beste jaren parkeerden touringcars vol bewonderaars voor zijn spectaculaire villa. Ze werden dan begroet door zijn vrouw Nini, die handtekeningen van haar man uitdeelde.
Van Looy is, samen met landgenoten Eddy Merckx en Roger De Vlaeminck, de enige wielrenner die alle vijf monumenten in het wielrennen won: Luik-Bastenaken-Luik, Milaan-San Remo, Parijs-Roubaix, de Ronde van Lombardije en de Ronde van Vlaanderen. Niemand weet precies hoeveel overwinningen hij in zijn carrière boekte, staat te lezen in het boek Koers! (2003) van Jeroen de Preter en Tony Landuyt. „Voorzichtige bronnen spreken van 507, de Keizer telt er 514” – waarvan bijna vierhonderd bij de profs. Alleen Eddy Merckx won vaker.
De Rode Garde
Van Looy was supersnel, maar wachtte desondanks zelden de massasprint af. Hij had enorme aanzien in het peloton. Rik II – nummer I was die andere grote Belgische kampioen, Rik Van Steenbergen – bouwde een hechte, solidaire ploeg om zich heen: de zogenaamde Rode Garde. Mannen als de kleine Edgard Sorgeloos, Willy Schroeders en Gilbert Desmet waren zijn trouwe knechten, die altijd bereid waren zich weg te cijferen voor de kansen van hun egocentrische baas, die altijd wilde winnen.
De Belg dankte zijn successen óók aan zijn trainingsijver en zijn sobere, niets ontziende levenswijze. „Zoals alle grote kampioenen was Van Looy een geboren winnaar”, vertelt generatiegenoot Miel Daems in het boek Rik van Looy 80 (2013) van Mark Vanlombeek en Robert Janssens. „Hij maakte ook indruk door zijn postuur (…) Ik herinner me een pistemeeting in het Parijse Prinsenpark. Rik en ik lagen allebei op een massagetafel, op een meter of twee van mekaar. Ik had serieus dikke dijen, maar die van hem waren nog twee keer dikker. Het was me nooit zo opgevallen als toen (…) Wat een koppel poten was me dat. Indrukwekkend.”
Van Looy werd geboren in Grobbendonk, op 20 december 1933. Als jonge tiener voetbalde hij niet onverdienstelijk bij FC Herentals. De metselaarszoon ging vroeg van school om krantenbezorger te worden. Het slepen met zware fietstassen tijdens zijn jeugd „beïnvloedde mijn karaktervorming in positieve zin”, verklaarde hij later. Op vijftienjarige leeftijd won hij zijn eerste wielerwedstrijd.
Laat Tourdebuut
Rik II won nooit een van de drie grote etappekoersen. In 1958 moest hij, als leider in het algemeen klassement en na vijf ritzeges, met een knieblessure opgeven in de Vuelta. Een jaar later werd hij derde in de Spaanse ronde, vierde in de Giro. De Tour-bazen deden veel moeite Van Looy naar Frankrijk te halen, maar daarin slaagden ze pas in 1962. Bij dat debuut was Van Looy al 29 jaar, maar gold hij voor veel Belgische volgers nog steeds als favoriet. Op weg naar Pau eindigde zijn deelname nadat hij door een onoplettende motorrijder was aangereden en in het ziekenhuis belandde. Zonder die val, oordeelden zijn fans, had de Belg de Tour zeker en vast gewonnen. De kenners wisten wel beter. De zware Franse beklimmingen waren simpelweg te hoog voor de Keizer. Bovendien was hij een matige tijdrijder.
Van Looy piekte in gevechten om de wereldtitel. In 1956 werd hij in Kopenhagen, als 22-jarige, tweede achter de negen jaar oudere Van Steenbergen, het begin van een jarenlange strijd tussen Rik I en Rik II. Ze werden grote rivalen. In Koers! zegt Van Looy: „Ik werd al vroeg Rik II gedoopt. Rik I probeerde Rik II van de top weg te houden, en Rik II probeerde Rik I van de top te stoten.” Van Looy kwam Van Steenbergen ook op de wielerbaan tegen. Beiden waren bijzonder kundige pisterijders. Van Looy won twaalf zesdaagsen, waarvan tien samen met Peter Post.
Zijn mooiste herinneringen bewaart de Keizer aan zijn gewonnen WK’s van 1960 en 1961. In het eerste jaar lanceerde de Italiaans-Belgische veteraan Pino Cerami hem op de Sachsenring en was hij André Darrigade de baas, in 1961 versloeg hij in Bern in een massasprint Nino Defilippis en Raymond Poulidor. In 1963 was Van Looy topfavoriet. De hele sterke Belgische ploeg zou als één geheel voor zijn kopman rijden, maar Benoni Beheyt hield zich niet aan die afspraak. Hij spurtte Van Looy kort voor de finish voorbij en veroverde de regenboogtrui. Na dat ‘Verraad van Ronse’ werd er bitter weinig meer vernomen van Beheyt.
Een slechte verliezer
Van Looy was een slechte verliezer. Dat bleek bijvoorbeeld in 1964 bij het WK in Sallanches. Daar wilde hij revanche nemen voor zijn pijnlijke nederlaag een jaar eerder. Toen dat mislukte zei hij volgens Van Looy 80 over zijn concurrenten: „Het zijn allemaal kaffers.” Hij kon ook bot reageren op zijn eigen ploeggenoten. Gilbert Desmet: „Ik werd aangeworven voor 3.000 franc in de maand. Dat was amper het loon van een doorsnee arbeider. (…) Af en toe liet ik Rik verstaan dat het wel wat meer mocht zijn voor alles wat wij in die ploeg deden. Het antwoord luidde onveranderd: ‘Iedereen mag blij zijn dat hij in ons team mag rijden. En we pakken toch veel prijzen. Dankzij mijn resultaten’. Discussie gesloten.”
Onaardig gedroeg Van Looy zich ook tegenover Eddy Merckx, die als jonge prof in 1965 debuteerde bij zijn Solo Superia-ploeg. Merckx zei later meer dan eens dat Van Looy hem destijds kleineerde, dat hij zelfs werd uitgelachen. Merckx vertrok na één jaar waarna de twee rivalen werden. Na hun loopbaan werden ze vrienden, zei Merckx woensdag tegen Sporza. Hij noemt Van Looy „een superkampioen die bijna niet te kloppen was in de klassiekers”.
Van Looy eindigde zijn lange loopbaan plotseling, toen hij 36 was. In augustus 1970 reed hij met zijn vrouw huiswaarts na een criterium in Valkenswaard toen hij opeens aankondigde: „Ik koers niet meer.” In een afscheidstournee had hij geen zin. Na zijn loopbaan was Van Looy korte tijd zonder veel succes ploegleider bij IJsboerke. Jarenlang exploiteerde hij een manege. Later was hij onder meer directeur van de Vlaamse Wielerschool in zijn woonplaats Herentals.
Eén van de vier mannen die zijn opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij de dodelijke explosie aan de Haagse Tarwekamp, is de ex-partner van de eigenaar van de bruidszaak. Dat meldt het AD woensdagochtend. De krant noemt de 33-jarige Rotterdammer „mogelijk de opdrachtgever” van de ontploffing en schrijft dat politiebronnen er rekening mee houden dat hij de aanslag uit wraakzucht instigeerde.
Dinsdagavond meldde de Volkskrantdat de 33-jarige verdachte vier weken voor de aanslag heeft geprobeerd dezelfde witte Range Rover te verkopen als de eigenaar van de bruidszaak. Toen was nog niet bekend hoe de verdachte en de eigenaar zich tot elkaar verhouden.
Het AD schrijft dat de Rotterdammer de drie andere verdachten „al dan niet direct” zou hebben benaderd „om de klus te klaren”. Twee van hen wonen in Roosendaal, waar de van oorsprong Afghaanse ex-partner van de eigenaar ook is opgegroeid. De vierde verdachte komt uit Oosterhout, niet ver bij Roosendaal vandaan. Volgens „bekenden” die het AD opvoert zijn de verdachten uit Roosendaal neven van elkaar.
Uit de hand gelopen
Inmiddels heeft het er alle schijn van dat het nooit de bedoeling is geweest om zoveel schade aan te richten aan de Tarwekamp. Negentien huishoudens kunnen sinds vorige week zaterdag niet meer thuis verblijven. Een achtjarig jongetje verloor in één klap zijn ouders en zus. Het is nog onduidelijk hoe de vermeende wraakactie zo uit de hand kon lopen. De kans bestaat dat het de aanslagplegers aan kennis en kunde ontbrak, hoewel ze alle drie wel voor uiteenlopende misdrijven zijn veroordeeld, aldus het AD.
Wat verder opvalt is dat de politie de twee verdachten uit Roosendaal bijna een week voor de aanslag ’s nachts op een parkeerterrein in Oosterhout heeft aangehouden in een busje met jerrycans, fakkels en cobra’s. De politie vermoedde toen al dat ze bezig waren met de voorbereidingen voor een misdrijf. Ze zijn verhoord en weer vrijgelaten. Tussen het puin aan de Tarwekamp is in ieder geval één jerrycan gevonden.
Aandacht voor bruidszaak
Over de toedracht van de explosie, die aan zes mensen het leven heeft gekost, bestaat nog altijd veel onduidelijkheid. Hobbyisten en verschillende nieuwsmedia besteedden in een zoektocht naar antwoorden uitgebreid aandacht aan de bruidszaak die het epicentrum was van de ontploffing. Omroep West sprak van een „schimmige historie”, omdat de bruidsmodezaken meermaals in- en uitgeschreven is bij de Kamer van Koophandel en verschillende eigenaren heeft gehad. Ook De Telegraaf ging uitgebreid in op ‘verdachte’ elementen van de winkel, waarna de familie de media opriep de eigenaar met rust te laten.
De politie uitte vorige week dinsdag al het vermoeden dat de bruidszaak het doelwit van de explosie. De eigenaar woont volgens het ADinmiddels op een beschermde locatie, en ook de wijk van haar familie zou „verscherpt veiligheidsgebied” zijn.
