De beveiliging van belangrijke informatie bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en bij de politie was „niet op orde”. Dat is de conclusie uit een onderzoek van de Auditdienst Rijk, dat werd opgezet nadat medewerkers van de NCTV en politie vorig jaar werden gearresteerd op verdenking van het lekken van staatsgeheimen.
De onderzoekers melden vrijdag de eerste conclusies en aanbevelingen, onder meer dat de NCTV en de politie beter voorbereid moeten zijn op misbruik door medewerkers met toegang tot bijzondere informatie.
In oktober 2023 werd een 64-jarige NCTV-medewerker aangehouden toen hij volgens het Openbaar Ministerie (OM) met een grote hoeveelheid data naar Marokko wilde reizen. Hij had op harde schijven en usb-sticks honderden documenten van de inlichtingendienst AIVD en de militaire inlichtingendienst MIVD bij zich. Daarop stonden enkele tientallen staatsgeheimen.
Ook een 35-jarige politiemedewerker, eerder werkzaam bij de NCTV, werd gearresteerd. Er wordt vermoed dat het tweetal informatie lekte aan Marokkaanse inlichtingendiensten. Het OM verdenkt hen van het naar buiten brengen van staatsgeheime informatie. De rechtszaken tegen de verdachten lopen nog.
Minister David van Weel (Justitie en Veiligheid, VVD) zegt dat bij de NCTV en de politie al direct na de aanhoudingen verbeteringen zijn doorgevoerd in de informatiebeveiliging. „Informatiebeveiliging is nooit af en maatregelen moeten daarom constant worden getoetst en aangescherpt. Daar wordt al hard aan gewerkt”, schrijft Van Weel.
Lees ook
Verdachte NCTV-medewerker was belangrijke jihadexpert bij politie en terreurbestrijder
In de zoektocht naar een nieuwe bestuursvoorzitter is ABN Amro in Frankrijk uitgekomen. Marguerite Bérard zal per 23 april de nieuwe topvrouw worden, zo maakte de bank vrijdag bekend. Ze wordt daarmee de eerste vrouwelijke bestuursvoorzitter die een van de drie grote Nederlandse banken (ABN Amro, ING, Rabobank) zal leiden. De Europese Centrale Bank moet wel nog groen licht geven voor de benoeming.
De 48-jarige Berárd is in Nederland een grote onbekende. Eerder was ze als bestuurslid bij de Franse bank BNP Paribas verantwoordelijk voor particuliere en zakelijke klanten. Daarvoor was ze bestuurlid bij de Spaanse bank BPCE Group. Bérard studeerde aan de prestigieuze Ecole Nationale d’Administration en was een van de topambtenaren onder voormalig president Nicolas Sarkozy.
Bérard werd in 2023 nog getipt als opvolger van vertrekkend BNP-topman Jean-Laurent Bonnafé maar vertrok in het voorjaar van 2024 onverwachts bij de bank. In een verklaring liet ze weten „nieuwe professionele uitdagingen na te streven”. Volgens Franse media speelden ook achterblijvende resultaten van haar afdeling mee bij het opstappen van Bérard.
Plotseling vertrek Swaak
Paribas is met een balanstotaal van ruim 1.900 miljard euro de op één na grootste bank van Europa. ABN Amro is met 390 miljard euro een stuk kleiner.
De Française zal de opvolger worden van Robert Swaak. Die kondigde afgelopen augustus vrij plotseling zijn vertrek aan. Een jaar eerder was hij nog begonnen aan een nieuwe termijn als topman van ABN Amro, normaliter voor een periode van vier jaar.
Lees ook
Goede resultaten? Bij de presentatie van de kwartaalcijfers van ABN gaat het vooral over het vertrek van topman Swaak
Bérard treedt aan op het moment dat de Nederlandse staat bezig is zijn belang in de bank af te bouwen. ABN Amro werd tijdens de financiële crisis in 2008 genationaliseerd. Sinds afgelopen najaar ligt het belang onder de 50 procent. Waar de bank eerder haar aanwezigheid in het buitenland afbouwde, zou nu weer overwogen worden om de activiteiten buiten Nederland te vergroten.
Eerder schreef het FD nog dat de zoektocht naar een nieuwe bestuursvoorzitter moeizaam verliep. De bank mag geen bonussen uitbetalen, doordat die nog deels in staatshanden is.
Lieselot Elzinga, zangeres van electropunktrio Baby Berserk, doet bij elk optreden iets onverwachts. Ze klimt in een stellage, op een dak of verhoging, of hijst zich op aan een kabel. Daar staat ze dan, boven op het dak van een schuur of een opslag en bedenkt ineens dat ze eigenlijk erge hoogtevrees heeft.
Volgens Elzinga zijn risico’s een voorwaarde voor een geslaagd optreden. Door zichzelf uit te dagen, daagt ze de mensen in de zaal uit. „Ik denk dat het publiek een beetje gepord moet worden. Mensen zijn erg zelfbewust, ook tijdens een concert. Terwijl ze kijken naar jou, zijn ze ondertussen bezig met zichzelf. ‘Hoe beweeg ik?’, ‘Wat doen de mensen om me heen?’ Maar als ik iets mafs doe, een klimpartij of plotseling gegil, vergeten ze zichzelf. Dan zijn ze helemaal alert op mijn waaghalzerij. Ze beginnen te juichen of dansen net iets losser.”
In haar studio in Amsterdam-West zegt Elzinga, ook op een dinsdagmiddag met theatrale make-up rond haar ogen, dat ze een voorbeeld neemt aan mannelijke performers zoals Iggy Pop en wijlen Lux Interior van The Cramps, die ook overal inklommen en vanaf sprongen. Ze heeft tijdens hun concerten een vast moment waarop ze haar escapades doet, bij het nummer ‘Piggy Piggy’, bij de woorden ‘You’re afraid, yes, you’re afraid’. „Dat vind ik een grappig contrast.”
Samen met muzikanten Mano Hollestelle en Eva Wijnbergen creëerde Elzinga een warmbloedig huwelijk tussen punk en electro; ‘punk’ zijn hun houding en teksten, in bijvoorbeeld dat nummer ‘Piggy Piggy’ over het gedrag van autoriteiten: „Blood on your hands”.
Elzinga heeft een koele zangstijl waarmee ze die woorden vinnig afvuurt. Maar onder het brutale oppervlak schemeren muzikale subtiliteiten: verschillende lagen glanzende elektronica worden ondersteund door bubbelende percussie en bonkende basdrums, nu en dan doorboord door rafelige akkoorden.
Baby Berserk bestaat nu ongeveer vier jaar en tourt gestaag langs concertzalen en festivals, van Spanje en Engeland tot Duitsland, Turkije en Canada. Ze spelen relatief gezien minder vaak in Nederland, maar staan komende woensdag op festival Eurosonic Noorderslag in Groningen.
Dat Elzinga zo’n duidelijk idee heeft over haar taak als frontvrouw, is het gevolg van een lange geschiedenis als muzikant: sinds haar veertiende speelt ze in bands. Destijds was ze bassiste van vriendinnengroep Fuz, die in 2008 op Lowlands stond als ‘jongste band van het festival’ (en in februari een reünie-optreden geeft in Paradiso). En toch was een carrière als zangeres niet vanzelfsprekend. Elzinga studeerde mode aan de Rietveld Academie in Amsterdam en begon daarna het eigen kledingmerk ‘Elzinga’, met collega Miro Hämäläinen. „Ik zat altijd in bands maar toen ik afstudeerde dacht ik: ‘ik ga me nu voor één keer eens op één ding focussen’. Dus ik stopte met muziek en wijdde me aan stoffen en ontwerpen.” Samen met Hämäläinen maakte ze vier collecties per jaar en organiseerde ze spraakmakende modeshows met punkoptredens van bevriende bands, wild dansende modellen en groteske make-up, bijvoorbeeld tijdens de London Fashion Week. Het idee voor de felgekleurde kleding met grote kragen en strikken was gebaseerd op Elzinga’s eigen smaak: „Voor een nieuw ontwerp dacht ik altijd: ‘Hoe wil ik er zelf uitzien als ik op het podium zou staan?’.”
Hun label maakte naam. Toen in 2020 zangeres Adele een zwarte Elzinga-jurk droeg op haar verjaardag en er een foto van verspreidde, was het kledingstuk snel uitverkocht. Maar kort daarna sloeg de coronalockdown toe en was juist voor hun extravagante ontwerpen geen belangstelling meer. „Mensen droegen alleen nog huispakken.”
Elzinga begon weer muziek te maken, samen met Hollestelle en later Wijnbergen, tussen de kledingrekken in haar atelier. De eerste single ‘What I Mean’ werd meteen opgemerkt door het Zwitserse platenlabel Bongo Joe, via wie ze de eerste optredens direct in het buitenland konden doen en dat nog steeds hun muziek uitbrengt. Zo veranderde Elzinga’s loopbaan: van reizend modecircus in reizend muziektrio, opgepropt in een personenauto, kriskras door Europa. Kleding ontwerpt ze alleen nog in speciale opdracht. „En voor mezelf, ik maak altijd iets speciaals voor mijn optredens.”
Het is een wervelende mix van bravoure en venijn waarmee het drietal op het podium staat, is te zien tijdens de presentatie van het tweede album, Slightly Hysterical Girls With Pearls, eind november. In de kleine club Nachbar in Amsterdam klimt Elzinga langs een muur, zich optrekkend aan verwarmingsbuizen. Het juichende publiek reageert zoals ze hoopte, ‘expressief’ en dansend.
Na het optreden vertellen Hollestelle en Wijnbergen dat ze inspelen op Elzinga’s timing. Hun elektronica is niet voorgeprogrammeerd maar wordt grotendeels live gespeeld, via voetschakelaars en een reeks aan elkaar gekoppelde MIDI-apparaten.
Volgens Wijnbergen is het nodig dat de muziek spontaan kan worden aangepast, omdat Elzinga tijdens hun optredens onvoorspelbaar is. „We letten op Lieselot, zij bepaalt hoelang de opbouw van een nummer moet duren. En dat hangt af van het tijdstip en van het land waar we spelen.” Elzinga: „Hoe zuidelijker je komt, hoe wilder het publiek is. In Italië zijn de bezoekers meteen door dolle heen.” Hollestelle: „In andere landen duurt het soms langer. Dan spelen we uitgebreidere intro’s om ze op te warmen.”
Hoewel de muziek eigentijds klinkt, zijn de invloeden van de muzikanten van alle tijden: ze houden van de oer-rock-’n-roll van Bo Diddley, dubreggae van Lee Perry, artrock van Roxy Music en de druggy clubsound van de Hacienda clubscene in Manchester. En, belangrijk voorbeeld, het nummer ‘Jelly Fish Jam’ van cartoon-held SpongeBob. Hollestelle: „Zijn rave-stijl was geweldig. Dat lompe stadiongeluid had precies de energie die wij zoeken.”
Baby Berserk treedt op tijdens ESNS: 15/1 Oosterpoort, Groningen (1uur20). Slightly Hysterical Girls With Pearls verscheen bij Bongo Joe.
Het jaar 2024 was wereldwijd het warmste jaar sinds het begin van de metingen in 1850. De temperatuur lag gemiddeld 1,6 graden Celsius hoger dan toen. Dat meldde de Europese klimaatdienst Copernicus vrijdag. Op dezelfde dag brachten ook de Wereld Meteorologische Organisatie en de Amerikaanse instituten NOAA en NASA cijfers over 2024 naar buiten. Allemaal markeren ze het als het jaar waarin voor het eerst de grens van 1,5°C uit het Klimaatakkoord van Parijs werd overschreden. In 2015 tekenden de Verenigde Naties een akkoord om de opwarming van de aarde te beperken tot flink beneden de 2°C, en liefst tot 1,5°C.
Wat betekent het temperatuurrecord van 2024? Vier vragen over de opwarming.
1Waardoor warmt de aarde op?
De mens is verantwoordelijk voor de opwarming, vooral door de verbranding van fossiele brandstoffen – kolen, olie en gas. De concentratie van het broeikasgas CO2 in de atmosfeer neemt daardoor toe. Ook de omzetting van bos in landbouwgrond (kappen en verbranden van bomen en soms ook de bodem) draagt hieraan bij. Daarnaast neemt de concentratie van andere broeikasgassen – methaan en lachgas – in de atmosfeer toe.
Dat komt onder meer door de groeiende veestapel, een toename van vuilstortplaatsen, lekkende olie- en gasleidingen. De toename van de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer werkt als een dikker wordende deken, waaronder steeds meer warmte wordt vastgehouden. Daarnaast is de luchtvervuiling boven met name Europa en de Verenigde Staten sinds 1980 afgenomen. Daardoor bereikt meer zonnestraling het aardoppervlak. Ook dat draagt bij aan de opwarming.
Wetenschappers zien dat de opwarming de laatste twintig jaar is versneld. In de periode 1970-2010 bedroeg die 0,18 graad per decennium. Inmiddels is het gestegen naar circa 0,26 graad per decennium, zo blijkt uit een recente publicatie van het onderzoeksconsortium Global Climate Change Initiative. Het komt door het gecombineerde effect van een toenemende uitstoot van broeikasgassen, schoner wordende lucht en een afname van bewolking die invallende zonnestraling weerkaatst.
2Is het Klimaatakkoord van Parijs nu mislukt?
Het is maar hoe je ernaar kijkt. Het Klimaatakkoord gaat over de door de mens veroorzaakte opwarming. Dat de opwarming in 2023 en 2024 piekte heeft deels te maken met natuurlijke, periodieke fenomenen. Zo was er in 2023 en 2024 sprake van een El Niño. Daarbij geeft de Stille Oceaan, met name in het tropisch gebied, extra warmte af. Ook andere oceanen, zoals de Noord-Atlantische Oceaan, waren in deze periode uitzonderlijk warm. El Niño kwam afgelopen zomer tot een eind. Ook het na-ijleffect van de uitbarsting van de vulkaan Hunga Tonga–Hunga Ha’apai in 2022 speelde volgens Coperncius een rol in de opwarmings-piek. De klimaatdienst rekent een effect van in totaal 0,23°C toe aan factoren naast de toenemende concentratie broeikasgassen. De door de mens veroorzaakte opwarming zou daarmee uitkomen op bijna 1,4°C, net ónder de grens van het Klimaatakkoord.
Intussen blijft de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer wel toenemen. Het zou dus goed kunnen dat alléén de door de mens veroorzaakte opwarming in 2025, los van de natuurlijke fenomenen, ook door de grens van 1,5°C breekt.
Maar ook dan is het Klimaatakkoord van Parijs formeel nog niet mislukt. Want het is een klimaatakkoord, en het klimaat gaat over gemiddelden over een periode van zo’n dertig jaar. De vraag is hoe de opwarming zich de komende decennia ontwikkelt. Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met de ontwikkeling van de uitstoot van broeikasgassen.
3Zijn we nu hard op weg naar 2 graden opwarming?
Zoals het er nu uitziet wel. Uitgaand van 0,26°C opwarming per decennium, het getal dat het eerder genoemde GCCI nu aanhoudt, zouden we al over circa twintig jaar de grens van 2 graden bereiken. De grote vraag is of de opwarming de komende decennia zal vertragen, of wellicht nog verder versnelt. Het hangt voor een groot deel af van de hoeveel broeikasgassen die de mens blijft uitstoten. Die uitstoot blijft vooralsnog jaar op jaar toenemen. Wel zijn er aanwijzingen dat de uitstoot van China, de grootste uitstoter, dichtbij zijn piek zit.
Ook reacties van het klimaatsysteem spelen een rol. Er zijn tekenen dat moerassen en wetlands wereldwijd de laatste jaren meer methaan zijn gaan uitstoten. Ook zijn zich minder wolken gaan vormen die zonlicht weerkaatsen. Als dit soort trends veroorzaakt blijkt door klimaatverandering, zou verdere opwarming deze effecten kunnen aanwakkeren en zou de opwarming zichzelf versterken.
4Wat zijn nu al de consequenties voor de mens en de natuur?
Het klimaatbureau van de VN, het IPCC, concludeerde drie jaar geleden dat geen enkele plek op de wereld meer ontkomt aan de gevolgen van klimaatverandering. Of het nu in de vorm van meer en intensere hittegolven is, meer en langer aanhoudende droogtes, een toename van zware orkanen dan wel meer en heftiger neerslag. In elke regio op aarde wordt inmiddels wel een van die trends, of een combinatie ervan, gemeten. En die trends zullen in de toekomst sterker worden. Arme landen, en arme mensen, zijn de meest kwetsbare.
In Mexico vult een man vaten met water tijdens een periode van grote droogte afglopen zomer.Foto Felix Marquez/AFP
