Door klimaatverandering komen wereldwijd steeds meer extreme regenbuien en overstromingen voor. Maar tegelijkertijd is door diezelfde klimaatverandering ruim driekwart van het landoppervlak op aarde permanent droger geworden. Dat schrijft het UNCCD, het orgaan van de Verenigde Naties dat verwoestijning tegengaat, in een maandag gepubliceerd rapport.
In de periode tussen 1990 en 2020 was 77,6 procent van het landoppervlak droger dan in de dertig jaar daarvoor, aldus de VN. Van 1990 tot 2020 groeide het totale oppervlak aan „droge gebieden” wereldwijd bovendien met meer dan 4 miljoen vierkante kilometer. Dat is ongeveer een derde meer dan het landoppervlak van India.
Bijna 41 procent van het wereldwijde landoppervlak, Antarctica niet meegerekend, bestaat nu uit droge gebieden. „Hotspots” voor verdroging lagen volgens de VN onder meer in het westen van de Verenigde Staten, rondom de Middellandse Zee, en in het noordoosten van Brazilië, waar het Amazoneregenwoud ligt.
Minder landbouwgrond, meer bosbranden
„De meeste van deze landschappen waren vochtig, maar zijn nu uitgedroogd”, aldus de VN. „Dit heeft ernstige gevolgen voor de landbouw, ecosystemen en mensen in die gebieden”. De instantie spreekt van een „existentiële crisis”, die het leven op aarde ingrijpend verandert.
Zo is verwoestijning de belangrijkste oorzaak dat landbouwgrond minder vruchtbaar wordt, iets dat nu al bij 40 procent van de bruikbare landbouwgrond op aarde aan de gang is. Ook zorgt uitdroging van het landschap voor meer en grotere bosbranden. Als gevolg van klimaatverandering krijgt met name Europa met dat laatste te maken.
In 2020 leefden wereldwijd 2,3 miljard mensen in droge gebieden, het merendeel in Azië en Afrika. Als de uitstoot van broeikasgassen niet krimpt, verwacht de VN dat in 2100 zo’n 5 miljard mensen in een uitgedroogde leefomgeving zullen wonen.
Lees ook
Door El Niño is de Amazone op sommige plaatsen veranderd in een smal stroompje
Dit is een virtualrealitybril voor muizen. Met de zogenoemde MouseGoggles krijgen muizen visuele stimulatie in hun hele gezichtsveld terwijl de bril oogbewegingen en veranderingen in pupilgrootte registreert. Het is geen gaming device voor knaagdieren, maar een onderzoeksinstrument, gemaakt door onderzoekers van Cornell University in de Verenigde Staten. Ze publiceerden er in december over in Nature Methods.
Met VR wordt het mogelijk om hersenactiviteit in kaart brengen onder bepaalde, goed gecontroleerde, omstandigheden. Dat is zinvol bij gedrags- en neurologisch onderzoek, zowel bij mensen als bij het meer fundamentele onderzoek dat veelal met muizen wordt gedaan. Bij muizen die zijn gemodelleerd om de ziekte van Alzheimer te krijgen, kunnen bijvoorbeeld de hersengebieden die te maken hebben met ruimtelijke navigatie en geheugen in allerlei omstandigheden bekeken worden. De onderzoekers denken dat het ook in de vroege ontwikkelingsfase van behandelingen voor geheugenaandoeningen kan helpen.
Muizen worden al langer onderworpen aan VR-experimenten, maar dat gaat nog een beetje onbeholpen. De muis beweegt dan op een loopband met schermen rondom. Die schermen beslaan echter niet het hele gezichtsveld van de muis, waardoor de proefdieren lang niet altijd reageren op de voorgeschotelde VR.
Dat gebeurt wel als de muis door de MouseGoggles kijkt. Bij een van de experimenten om te kijken of de bril het beoogde effect heeft, werd een zwarte vlek in het beeld steeds groter. Hiermee werd gesimuleerd dat een roofdier steeds dichterbij kwam. Als de muis met het hoofd in de VR-bril zat sprong hij meteen op. „We zagen een duidelijke schrikreactie”, zegt onderzoeker Matthew Isaacson tegen Cornell Chronicle. Toen de onderzoekers ditzelfde onderzoek uitvoerden met de schermen die iets meer op afstand stonden reageerden de muizen meestal helemaal niet.
MouseGoggles is geen miniversie van de Oculus Rift, een VR-bril voor gamers. Deze apparatuur bleek niet eenvoudig te miniaturiseren. De onderzoekers stelden onderdelen uit allerhande andere apparatuur samen. Het scherm van een smartwatch bleek bijvoorbeeld precies het juiste formaat voor een muizenbril te hebben.
Over de doden niets dan goeds, toch? Nu Jean-Marie Le Pen, oprichter van de Franse radicaal-rechtse partij Front National (inmiddels Rassemblement National) is overleden, verdwijnt plots de zo zorgvuldig gecreëerde afstand tussen de partij en haar oprichter. Het RN heeft de afgelopen jaren de herinnering aan zijn omstreden geestelijk vader zoveel mogelijk willen wegpoetsen, maar na zijn overlijden deze dinsdag lijkt in radicaal-rechts Frankrijk plots alles vergeven en vergeten.
In een overlijdensbericht schetst de partij het beeld van een eloquente patriot, een visionair, iemand die het huidige publieke debat heeft bepaald door „ideeën op te leggen over (…) immigratie, de mondialisering en de teloorgang van Frankrijk”. Er staat alleen dat hij soms „ongehoorzaam en turbulent” was. Ook individuele partijgenoten tonen zich fan in interviews en online eerbetonen waarin vooral zaken als Le Pens bescheiden afkomst als visserszoon en retorische talent worden benoemd. Partijleider Jordan Bardella, die onlangs nog bevestigde dat Le Pen „overduidelijk antisemitische” uitspraken heeft gedaan, eert op X een man die „Frankrijk altijd heeft gediend”.
In een overlijdensbericht schetst de partij Rassemblement National het beeld van een eloquente patriot, een visionair
Ook buiten de partij én door jongere generaties wordt ‘JMLP’ opgehemeld. Zo deelt influencer Thonia (28.000 volgers), die bij het partijtje van Le Pens kleindochter Marion Maréchal is aangesloten, op X een verslag over haar ontmoetingen met Le Pen en dat ze erg onder de indruk van hem was. „JEAN MARIE FOREVER”, schrijft ze met een hartje.
Marine Le Pen, RN-voorvrouw en dochter van Jean-Marie, reageerde woensdag publiekelijk op het overlijden van haar vader. Zij wenst hem een „goede vaart” en stelt in een wat cryptisch bericht dat de ouderdom hem milder had gemaakt – waarmee ook zij het beeld neerzet van een aimabele man, ver weg van de extremistische sloopkogel die ze eigenhandig uit de partij zette in de hoop meer salonfähig te worden (met succes: het RN is groter dan ooit).
Lees ook
Jean-Marie Le Pen (1928-2025): wegbereider van radicaal-rechts die niet aardig gevonden hoefde te worden
Omstreden geschiedenis
Buiten radicaal-rechtse sferen is Le Pens overlijden juist aanleiding om zijn verleden op te rakelen. Zo herinneren media eraan dat Le Pen de gaskamers van de nazi’s meermaals „een detail van de geschiedenis” noemde, zei dat de Duitse bezetting in Frankrijk „niet zo inhumaan was”, een cd uitbracht met naziliederen, joodse journalisten en politieke tegenstanders beledigde, stelde dat migranten bezig waren met een „invasie” van Frankrijk, abortus met genocide vergeleek en zei dat Roma’s „van nature stelen”. Deze lijst is niet compleet; in totaal is Le Pen bijna twintig keer veroordeeld voor dit soort uitspraken en andere overtredingen.
Ook wordt in herinnering gebracht dat Le Pen zijn partij in 1972 oprichtte samen met een lid van de Waffen SS. En dat er bewijzen zijn dat hij als militair in Algerije heeft gemarteld: zo onthulde Le Monde eens dat het regiment parachutisten waarvan Le Pen de leider was, een Algerijn doodmartelde ten overstaande van zijn vrouw en kinderen. Een zoon vond hierna een mes van de Hitlerjugend waarin de naam J.M. Le Pen was gegraveerd. De politicus heeft ooit erkend te hebben gemarteld, maar later ontkende hij weer. De smaadzaak die hij aanspande tegen Le Monde, werd gewonnen door de Franse krant.
Genoeg redenen dus om kritisch of juist stil te zijn over de dood van Jean-Marie Le Pen – of anders spaarzame woorden te gebruiken, zoals het Élysée doet door te zeggen dat „het aan de geschiedenis is” om een oordeel te vellen over deze „historische figuur van de extreemrechtse beweging”. Aan uiterst linkse zijde wordt zelfs gefeest – dinsdagavond kwamen in meerdere steden demonstranten bijeen om de dood van de „vieze racist” te vieren. De radicaal-linkse politicus Louis Boyard zei dat Le Pen geen enkel eerbetoon verdient. „Onze gedachten moeten uitgaan naar de mensen die hij haatte.”
Dat Le Pens haatzaaiende karakter en opruiende uitspraken worden opgerakeld, kan negatief afstralen op het Rassemblement National. Maar JMLP is ook al jaren teruggetrokken uit het politieke leven en zijn dochter heeft succesvol afstand tot hem gecreëerd. Zij zou mogelijk juist op sympathie kunnen rekenen, als rouwende dochter die ook nog eens verwikkeld is in een fraudezaak die door het RN wordt afgeschilderd als een politieke heksenjacht (maar dat niet is). De tijd zal leren hoe lang Jean-Marie Le Pen nog invloed heeft.
Lees ook
Marine Le Pen rukt op met radicaal-rechts programma onder ‘mantel van alledaagsheid’
De kleine buidelmol leeft als een mol, graaft als een mol en ziet eruit als een mol. Toch is de uit Australië afkomstige buidelmol in de verste verte geen familie van de mol die in Europa voorkomt. De soorten worden gescheiden door 130 miljoen jaar evolutie. De kleine buidelmol is nog het meest verwant aan buideldassen en buidelhazen, ook uit Australië.
Dat de buidelmol toch zo sterk lijkt op de Europese mol is volgens biologen die het genoom van de dier ontrafelden een spectaculair voorbeeld van ‘convergente evolutie’. Daarbij komt de evolutie in de loop van miljoenen jaren langs verschillende lijnen met dezelfde ‘oplossing’ op de proppen. Hoe soorten zich ontwikkelen wordt dan gestuurd door dezelfde omgevingsfactoren, in dit geval een permanent ondergronds bestaan.
De kleine buidelmol heeft net als de Europese mol sterk gedegenereerde ogen en gespecialiseerde graafpoten. Graven in de Australische woestijn is echter toch net even wat anders dan in de Europese bodem. Waar de Europese mol gangenstelsels en molshopen kan maken, storten de gangen die de Australische mol graaft onmiddellijk weer in. Het graven van dit dier is daarom wel beschreven als ‘zwemmen door het zand’.
Dat vergde nog een subtiele aanpassing: de buidel van het dier zit niet aan de bovenkant maar aan de onderkant. Dat voorkomt ‘zandhappen’.
<dmt-util-bar article="4878847" headline="De kleine buidelmol is een spectaculair voorbeeld van convergente evolutie ” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2025/01/08/de-kleine-buidelmol-is-een-spectaculair-voorbeeld-van-convergente-evolutie-a4878847″>