Protest bij kaarslicht in de straten van Seoul: ‘Elke Zuid-Koreaan beseft dat je voor de rechtsstaat moet vechten’

De Zuid-Koreaanse rechtsstaat is als „een kaars in de wind”. Dat beeld gebruikte president Yoon Suk-yeol dinsdagavond laat om te verantwoorden waarom hij de militaire noodtoestand had uitgeroepen. Dat was nodig om het kwetsbare vlammetje te beschermen tegen „anti-nationale entiteiten”.

Steun kreeg hij niet. Parlementariërs vochten zich het parlementsgebouw in om de noodtoestand terug te draaien. Zíj werden wél gesteund, door duizenden burgers die in hoofdstad Seoul de straat opgingen en militairen tegenhielden die op weg waren naar het parlementsgebouw. Als symbool keerde de kaars terug in handen van de burgers: donderdag en vrijdag namen duizenden inwoners hun eigen waakvlammetjes voor de democratie mee naar grootschalige protesten, waarin zij het vertrek van Yoon eisten.

Bijvoorbeeld op de trappen van de Nationale Assemblee, het gebouw in de hoofdstad waar het parlement vergadert. Overdag staat bij deze entree de voertuigenvloot van de parlementariërs te blinken: zwarte, geblindeerde Hyundai’s en Kia’s. Klokslag vijf, netjes na werktijd, stellen zich donderdagavond de demonstranten rijen dik op. Ze draaien hun bordjes gecoördineerd om op aangeven van een omroepster die slogans in een microfoon roept. Aan de ene kant staat: Afzetting! op de andere kant: Onderzoek!

Dat het koud is en motregent weerhield de demonstranten er niet van te komen in hun ritselende witte en blauwe regencapes. „Wat ging er in vredesnaam in die man óm?” mompelt een vrouw op het gazon te midden van de andere demonstranten „De president is gestoord”, antwoordt een jongeman die zich naar voren beweegt, waar een haag camera’s en telefoons de demonstranten filmt. „Die kan echt niet door.”

Betoging tegen de Zuid-Koreaanse president Yoon op woensdag in de hoofdstad Seoul, georganiseerd door de oppositie. ‘Yoon moet aftreden’, staat op de borden.

Foto Ryu Hyung-seok/AP

De militaire noodtoestand was niet meer dan zes uur van kracht – enige uren na de resolutie van het parlement trok Yoon hem zelf weer in. Maar in de dagen na ‘de nacht’ hangt zijn vertrek in de lucht. Zaterdag stemt het parlement in een afzettingsprocedure. Volgens een Gallup-opiniepeiling die deze week uitkwam is Yoons al zeer magere populariteit nog verder geslonken. Hij kan na ‘3 december’ nog maar 13 procent van de bevolking bekoren.

‘Steeds grimmiger’

„Ik dacht eerst – dit is fake news”, vertelt de 46-jarige Kim You-jin over het moment, dinsdagavond laat waarop zij hoorde dat president Yoon de noodtoestand had uitgeroepen. Ze zat de hele avond aan de buis gekluisterd. Haar vriendin Kim Jin-hee, met wie ze op donderdagavond naar het kaarsenprotest bij het parlementsgebouw is gekomen, was juist in diepe slaap. „Wakker worden in mijn thuisland dat net een soort coup achter de rug had, was een heel vreemde gewaarwording. Stel je voor dat het de tegenstemmers níet was gelukt. Je kunt het met mensen oneens zijn, maar dit democratisch systeem mág nooit doelwit zijn.”

Een vrouw van „in de veertig”, met een nette bob, stapt op de NRC-verslaggever af. „Ik zal 3 december nooit vergeten”, zegt zij. „Ik was hier, met de militairen op de hielen en het geluid van de helikopters in de lucht. Ongelooflijk.”

De vrouw is ambtenaar, vertelt ze, wijzend naar de hoge witte pilaren van het parlementsgebouw in het licht van kaarsjes en zaklampjes. De vrouw, die anoniem wil blijven wegens haar werk voor een parlementariër van de Democratische Partij, werkt vaak tot ’s avonds laat, vertelt ze. Ze was net thuis toen ze via de televisie hoorde dat Yoon de staat van beleg uitriep. „Ik ben direct teruggegaan naar het gebouw van de Nationale Vergadering. Toen ik er in de buurt kwam, werd de sfeer steeds grimmiger. Politiemensen probeerden ons weg te houden, maar samen met een collega wist ik over het hek te klimmen.” Ze maait met haar armen en wijst op de strakke kokerrok die ze draagt – het was niet makkelijk. „Maar hier op het terrein wisten wij ambtenaren waar we heen moesten – we gebruikten een achteringang, zodat we naar het parlement konden komen.”

Haar baas, een politicus van de oppositie, was bij toeval nog in het gebouw toen dat werd afgesloten, en kon daardoor deelnemen aan de stemming voor de motie om de de noodtoestand op te heffen. Een mannelijke collega voegde zich bij het legertje ambtenaren dat, met een barricade van meubels, kon voorkomen dat militairen de parlementszaal binnenvielen om de stemming te verhinderen.

‘Vernietig Yoon’

In het centrum van Seoul wordt het gezicht van de president vertrapt. Op de stoeptegels zijn posters geplakt met zijn gezicht erop, afgedrukt boven een militair konvooi. Bij elke oversteekplaats – de verkeerslichten zijn ten behoeve van telefoon-staarders in de stoeprand verwerkt – stampen voetgangers de kou van zich af op zijn hoofd. Op de affiches staat: „Vernietig Yoon”.

Een dictatuur zoals Yoon die mogelijk wilde vestigen is hét schrikbeeld voor Zuid-Koreanen. Ze zijn er pas sinds 1988 van verlost, toen de huidige democatische Zesde Republiek Zuid-Korea tot stand kwam, na jarenlange studentenprotesten tegen het bewind van dictator Chun Doo-hwan (1980-1988). Die protesten werden bruut neergeslagen waarbij honderen demonstranten omkwamen, als „bloemen zonder namen”, al „bloeien die toch altijd op”. Deze beroemde liedtekst draagt zanger Sungbok (50) donderdag voor als hij voor de protest-megafoon staat met zijn gitaar. Uit duizenden kelen klinkt het refrein.

„Het raakt me dat ik weer naar de straat ben geroepen”, zegt Sungbok, die hetzelfde repertoire speelde als student in de jaren tachtig. „De taferelen die ik dinsdagnacht op televisie zag, herinnerden me aan de protesten van toen. Dat is schokkend.” Hij noemt het pijnlijk dat de Zuid-Koreanen weer strijd moeten leveren voor de democratie. Maar troost zich met de gedachte dat het hele land zich daartoe wel geroepen lijkt te voelen, als in een reflex. „Vandaag mocht ik spelen voor mensen die pal staan voor de rechtsstaat – dat is een bijzonder publiek. Ze gaven míj ook kracht door allemaal mee te zingen.”

Protestliederen zijn in Zuid-Korea een genre op zich, vertelt hij. „Bij elk protest in Zuid-Korea hoort muziek, ook om te kunnen communiceren over moeilijke dingen. Het zijn protestliedjes, maar ook liedjes vóór de mensen.”

Het zingen gaat door. Ook vrijdag als het parlement een nieuwe crisis lijkt door te maken. En het staat ook weer gepland voor zaterdag, de dag van de stemming over de afzettingsprocedure. Tot die tijd blijft de vrees bestaan voor een nieuwe poging van Yoon om de macht te behouden. Kim You-jin wil de waakzaamheid niet loslaten. „Ik sta hier zaterdag weer voor het parlement, tot de goede beslissing wordt genomen”, zegt ze strijdvaardig.

De 26-jarige Kang Han-wool heeft „zelf de militaire dictatuur niet meegemaakt”, maar die zit wel in zijn dna. „Ik heb er veel over gehoord.” Hij draagt een ronde bril en een lange wollen overjas tegen de kou. „Mijn ouders hebben die periode meegemaakt, en elke jonge Koreaan wordt geleerd dat je ervoor moet waken dat dat weer gebeurt. Ik weet niet zo goed hoe dat besef te omschrijven, maar kijkt u maar: wij voelen het belang.”

Delen





Mail de redactie