Eddy van Wessel wint de Zilveren Camera 2022

Posted on February 10, 2023 by admin

Een huis staat in brand na Russische bombardementen. Een man is daarbij omgekomen. Zijn vrouw wordt geconfronteerd met zijn dode lichaam. Bachmoet is een van de heftigste frontlijnen van Oekraïne waar nog steeds burgers wonen.

Foto Eddy van Wessel

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

De Zilveren Camera Eddy van Wessel maakte in Oekraïne de serie Ruïnes voor de vrijheid. De jury koos unaniem voor Van Wessel, die hiermee de eerste is die de fotojournalistieke prijs voor de vierde keer wint.

Rianne van Dijck

10 februari 2023 om 21:15

Leestijd 11 minuten

De Nederlandse fotograaf Eddy van Wessel (57) is de winnaar van de Zilveren Camera 2022, de belangrijkste fotojournalistieke prijs van Nederland. Van Wessel wint de prijs met de indrukwekkende zwart-witserie Ruïnes voor de vrijheid, over de oorlog in Oekraïne.

„Eddy van Wessel laat de menselijke kant zien van de oorlog”, zegt Natalia Toret, juryvoorzitter Zilveren Camera en chef fotoredactie van NRC. „Zijn serie als geheel toont het leed dat onder burgers wordt aangericht in zo’n conflict. Daarnaast vertellen zijn foto’s elk ook een eigen verhaal. De foto van dat bejaarde echtpaar dat elkaars hand vasthoudt in een kliniek in Bachmoet bijvoorbeeld. Ze zijn gewond geraakt bij een raketaanval die hun huis heeft verwoest, hun hoofd en hun handen zitten in het verband. In al die heftigheid zit er nog zoveel liefde, zoveel tederheid in dat beeld. En dan dat schrijnende detail van die tekening van een vredesduif die aan de muur achter hen hangt. Ook de foto van het jonge echtpaar, waarvan de man dood in de tuin van hun huis in Bachmoet ligt, raakt diep. De wanhoop en het verdriet op het gezicht van de vrouw. De was die op de achtergrond nog aan de draad te drogen hangt. Dat appeltje dat daar ligt, net geplukt, zo lijkt het. Een beeld dat laat zien dat je zo uit het leven weggerukt kunt worden.”

De jury koos unaniem voor de serie van Van Wessel, die hiermee de eerste fotograaf is die voor de vierde keer de Zilveren Camera wint.

Een gewond bejaard echtpaar troost elkaar in een kliniek in Bachmoet, nadat hun huis is verwoest door een Russische raketaanval. Foto Eddy van Wessel

Oekraïne

Een aanzienlijk aantal inzendingen voor de Zilveren Camera ging dit jaar over Oekraïne, vertelt juryvoorzitter Toret: „Het was natuurlijk een van de grootste en belangrijkste onderwerpen in het nieuws van 2022. De oorlog is voor Nederlandse fotografen relatief dichtbij, veel fotografen reisden naar Oekraïne om daar verslag te doen van de strijd en de gevolgen die de oorlog heeft voor de bevolking. Ook was er bij fotografen veel aandacht voor hoe de oorlog ook in Nederland zelf gevolgen had en zichtbaar was: de opvangcrisis die er mee gepaard ging; de geel-blauwe vlaggen die overal in het land werden opgehangen.”

Documentair Internationaal | Enkel | tweede prijs: Soldaat Volodimir (20, l) en zijn vriendin Tanya (21) tijdens het afscheid op het treinstation in Lviv, Oekraïne op 15 maart 2022. Hij vertrekt naar Kramatorsk om te vechten in de oorlog die is begonnen na de invasie van Rusland in Oekraïne op 24 februari 2022. Foto Ilvy Njiokiktjien

Politiek | Enkel | tweede prijs: Zelensky spreekt Tweede Kamer toe. Foto David van Dam

Punk en lief

De Paul Peters Fotoprijs, de prijs voor sociale fotografie, ging naar Zahra Reijs met de serie Dear Future, waarvoor ze jongeren fotografeerde die met kleding en uiterlijk hun identiteit vormgeven. In een eerder interview met NRC vertelde ze daarover:  „Ze zien eruit zoals zíj dat willen. Alles kan. De ene stijl vloeit over in de andere. Punk gecombineerd met lief en schattig. Zwart met pastel. En de ene dag mag het iets heel anders zijn dan de andere. Dat vind ik zo’n verademing. […] dat lef en die vrijheid.” Het juryrapport roemde het belang van de serie: „In een tijd waarin identiteit en het benoemen ervan soms tot hokjesgeest en versplintering leidt, zijn zij tien passen verder en rekken ze het begrip identiteit juist op.”

Zahra Reijs fotografeerde jongeren die het begrip identiteit oprekken, eruit zien zoals zij dat willen en de ene stijl in de andere laten overvloeien
Foto Zahra Reijs

De Prijs voor Storytelling ging naar Marieke van der Velden en Philip Brink met hun serie Children of the Labyrinth. Hierin schrijven vluchtelingen een brief aan hun kinderen en lezen die voor. Op emotionele wijze vertellen zij over de reden van hun vlucht, de angstige reis, over onmacht en schaamte. Over hoe het voelt om verstrikt te raken in het labyrint van het Europese asielbeleid, maar bovenal over de liefde voor hun kind. Het project, dat bestaat uit fotoportretten en korte films, is volgens de jury een goed voorbeeld van de maatschappelijke rol die fotografie kan hebben: „Het resultaat is een project dat geen enkele kijker onberoerd laat. Het menselijke vermengt zich met het onmenselijke.”

In de serie Children of the Labyrinth schrijven vluchtelingen een brief aan hun kinderen en lezen zij die voor. Beeld Philip Brink en Marieke van der Velden

Categoriewinnaars

Naast bovengenoemde prijzen reikt Zilveren Camera ook eerste, tweede en derde prijzen uit in zeventien subcategorieën. Hieronder enkele winnaars. Kijk voor het volledige overzicht op de website van Zilveren Camera. Daarnaast selecteert een jury uit de inzendingen tien foto’s voor de publieksprijs, waarvoor tijdens de expositieperiode gestemd kan worden.

De tentoonstelling Zilveren Camera is van 12 februari t/m 2 april te zien zijn in Museum Hilversum. Alle winnende foto’s zijn ook te zien op www.zilverencamera.nl.

Politiek | Serie | tweede prijs: Kees van de Veen, Johan Talsma op campagne . Johan Talsma, lijsttrekker van BVNL (Belang van Nederland), afdeling Noardeast-Fryslan, rijdt op 14 maart met zijn campagnekaravaan een rondje door Dokkum en omliggende dorpen in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. Zijn rechts-populistische partij behaalt uiteindelijk twee zetels. Foto Kees van de Veen

Kunst, Cultuur en Entertainment | enkel | eerste prijs: Andreas Terlaak, So Here We Are Now. Dansgezelschap Conny Janssen Danst in de Van Nelle Fabriek Rotterdam.

Foto Andreas Terlaak

Portret | Enkel | eerste prijs: Sakir Khader, De nasleep van 20 jaar oorlog . Sinds de Taliban de macht weer heeft gegrepen, heeft Afghanistan te maken met financiële sancties. In Herat, een stad in het westen van Afghanistan, hebben de ouders van Khalil Ahmed zijn nier verkocht om tekunnen eten. Het feit dat een nog geen 11-jarige het leven door moet met 1 nier, zodat zijn ouders olie enmeel kunnen kopen, toont de trieste werkelijkheid waarin het land nu verkeert. Foto Sakir Khader

Natuur en Wetenschap | Enkel | eerste prijs: David Hup, Nederlandse safari. Terwijl een wolf de weg oversteekt, proberen tientallen mensen de ontmoeting vast te leggen. In 2015 werd voor het eerst in 140 jaar een wolf in Nederland waargenomen. Het werd groot nieuws. Boeren zijnbangen vragen om een strenger beleid. De afgelopen maanden is het publieke debat losgebarsten omdat deze‘tamme’ wolf rondloopt in Nationaal Park de Hoge Veluwe. Veel mensen die de wolf met eigen ogen willen zien komen naar het natuuegebied. Foto David Hup

Documentair Nationaal | Serie | eerste prijs: Ilvy Njiokiktjien, *Ik ben omdat wij zijn*: Gemeenschappelijk wonen wordt populairder in Nederland en in andere landen in West-Europa. De basis van een woongemeenschap is delen en voor elkaar zorgen. Het is een oplossing in deze tijd van gebrek aan woonruimte, maar ook een nieuwe manier van leven in een tijd van toenemende individualisering. Foto Ilvy Njiokiktjien

Daan De Busscher (8) op zijn fiets door de tuin bij het co-housingproject Vinderhoute in België op 7 augustus 2021. Foto Ilvy Njiokiktjien

In de zomer deelt de familie Blom, waar verschillende generaties samenwonen, vaak maaltijden buiten in de tuin in Zoelmond, Nederland, hier op 21 mei 2020. Foto Ilvy Njiokiktjien

Bewoners van De Voorvechters doen een nieuwjaarsduik in het Amsterdam-Rijnkanaal, voor hun boerderij in Utrecht, Nederland op 2 januari 2022. Ook een buurman deed mee. Foto Ilvy Njiokiktjien

De ‘fiets- en parkeerplaats’ voor kinderen, met (deel-)fietsen bij het project Vinderhoute in België, op 8 augustus 2021. Foto Ilvy Njiokiktjien

Grootvader John (89) is gisteren overleden en zijn kist is in zijn slaapkamer in de voormalige hooischuur geplaatst. Grootmoeder Els (83) probeert een outfit te kiezen voor de begrafenis. Kleindochter Norah (1) kijkt naar een serie op de laptop, terwijl haar moeder Lisa bloemen klaarmaakt voor de begrafenis. Zoelmond, Nederland, 2 oktober 2020.
Foto Ilvy Njiokiktjien

Documentair Nationaal | Serie | tweede prijs: Folkert Koelewijn, *Vrij*: een serie voor NRC waarvoor hij vier jaar lang fotografeerde wat mensen zoal doen als ze niet werken. Foto Folkert Koelewijn

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 11 februari 2023

Vier jaar cel voor ‘leider’ van Eritrese rellen in Den Haag

admin
September 23, 2024
0

De 48-jarige Johannes A. krijgt vier jaar gevangenisstraf voor zijn „leidende rol” bij de rellen tussen twee groepen Eritrese Nederlanders die in februari in Den Haag uitbraken. Dat heeft de Haagse rechtbank maandag bepaald. Het is de hoogste straf die een verdachte van de rellen tot nog toe heeft gekregen.

A., die ook bekendstaat als John Black, geldt als de voorman van de zogeheten Brigade Nhamedu. Deze groep bestaat uit tegenstanders van het Eritrese regime. Vaak zijn zij gevlucht voor de militaire dienstplicht die geldt in het Oost-Afrikaanse land.

De groep protesteerde bij een bijeenkomst in Den Haag die werd georganiseerd door een deel van de Eritrese diaspora dat het bewind van dictator Isaias Afwerki veelal positief gezind is. De demonstratie liep uit op rellen waarbij auto’s in brand werden gestoken en politieagenten en brandweerlieden gewond raakten. Ook werd de brandweer met geweld op afstand gehouden.

A. heeft volgens de rechter brand gesticht. „Daarmee heeft hij de al buitengewoon heftige situatie verder doen escaleren.” Hierna sprak hij andere relschoppers toe, waarbij A. „de gewelddadigheden verheerlijkte” en de onrust zo verder oppookte. Zijn „opruiende woorden en daden wegen extra zwaar” vanwege het „gezag” dat A. bij de tegenstanders van het Eritrese regime geniet.

Lang niet elk stuk vlees bereikt het bord. Maar hoeveel dierenlevens worden er precies verspild?

admin
September 23, 2024
0

Voedselverspilling is erg. En vleesverspilling is misschien wel het ergst. Vlees is duur, vlees heeft een grote ecologische voetafdruk, en voor vlees zijn dieren gedood. Dieren eten zonder ze te doden, lukt sowieso niet. Maar als je twee drumsticks in de kliko kiepert, is de kip echt helemaal voor niets gestorven, en is het graan dat die kip at ook voor niets geteeld.

Meestal praten we over kilo’s en procenten als het over verspilling gaat. Nederlanders verspillen thuis per persoon zo’n 33 kilo voedsel per jaar, 7 procent daarvan is vlees. Maar hoeveel dieren we weggooien? Geen idee. En misschien leggen we die link ook liever niet. Wie wil er aan het hele varken denken als-ie een half braadworstje weggooit?

Het was daarom tamelijk confronterend om te lezen dat 18 miljard varkens, runderen, schapen, geiten, kalkoenen en vooral kippen in 158 landen in 2019 nooit het bord bereikten. 18 miljard. Ter vergelijking: vorig jaar werden in Nederland bijna 15 miljoen varkens geslacht en 492 miljoen vleeskuikens.

De Duitse studente Juliane Klaura wilde voor haar masterscriptie in cijfers vatten wat normaal onzichtbaar blijft: de verloren dierenlevens achter de kilo’s, om zo de link te leggen tussen verspilling en dierenwelzijn. Ze keek naar cijfers van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) over de vleesproductie in 2019 en gebruikte een rekenmethode uit 2011. Conclusie: 77 miljoen ton vlees ging in 2019 verloren of werd verspild. Dat komt overeen met 52 miljoen kilo eetbaar vlees, zonder bot, en dat zouden omgerekend 18 miljard dieren zijn.

Wat in haar paper uit 2023 het meest opvalt: in de rijkere landen, waar de verspilling het grootst is, werd vlees vooral aan het einde van de rit weggegooid: door supermarkten, restaurants en bij mensen thuis. In de armste landen, in sub-Sahara Afrika, is het verlies relatief veel groter door ziekte of sterfte van dieren bij boeren en tijdens transport.

„Kip heeft de grootste impact”, zegt Klaura. Dat klinkt paradoxaal, want kip belast het milieu minder dan varken. Maar Klaura doelt op dierenlevens. Je kunt een verloren kip in de berekening minder zwaar laten wegen dan een voor niets gestorven varken of koe, maar dan is kip nog steeds verreweg het meest verspilde dier.

Grote cijfers blijven plakken. Een derde van al het voedsel wordt verspild, meldde de VN in 2011. Dat cijfer was nogal grof, maar hielp wel om landen in beweging te krijgen. De helft minder verspilling bij consumenten en retailers in 2030, dat werd wereldwijd het doel. Achttien miljard dieren is ook een getal dat je niet snel vergeet. Maar wat zegt het?

Moreel ongemak

„Vlees eten en verspillen gaat samen met een groot moreel ongemak”, zegt Toine Timmermans, een Wageningse onderzoeker die in Nederland Samen tegen Voedselverspilling leidt, een coalitie van bedrijven, organisaties en overheden. En in dat opzicht is het belangrijk dat Klaura dit aansnijdt, zegt hij. Maar als Timmermans naar de laatste VN-cijfers kijkt, krijgt hij een genuanceerder beeld, dat zich moeilijk in aantallen dieren laat vatten. „Het tellen in dierenlevens wekt de suggestie dat er hele dieren worden weggegooid. Dat gebeurt zelden.”

De Food Waste Index van dit voorjaar laat zien hoe lastig het is om uit totaal verschillende data eenduidige cijfers te halen. Veel landen hebben onvolledige data, en overal gelden andere definities van wat ‘eetbaar’ is en wat je wel of niet als verloren of verspild voedsel kunt zien. Wat in het ene land als oneetbaar geldt – denk aan varkensoortjes of kippenklauwen – is in andere landen een delicatesse.

„Het beeld dat consumenten in Afrika geen voedsel verspillen, klopt niet”, zegt Timmermans. Huishoudens in landen met hogere inkomens verspillen per jaar gemiddeld maar zo’n 7 kilo voedsel meer dan huishoudens in landen met lagere inkomens – hoewel over de allerarmste landen geen data is. Het grote verschil zit niet tussen landen, maar tussen steden en platteland. Voedselverspilling is een grootstedelijk probleem.

Het klopt dat kleine boeren in ontwikkelingslanden vaak meer van hun opbrengst verloren zien gaan dan boeren in rijkere landen. En dat in warme landen meer voedsel weggegooid wordt dan in koude, waar het minder snel bederft. Maar in de moderne vleesindustrie, zegt Timmermans, gaat maar heel weinig verloren. Zelfs het laatste restje spiervezel dat van de botten wordt gespoten wordt verwerkt, Nederlandse varkensoortjes gaan naar China. „Slachterijen zijn heel goed in staat om alle onderdelen te verwaarden.”

Waar fabrikanten lange tijd huiverig waren om ‘separatorvlees’ op het etiket te zetten, omdat consumenten geen ‘pink slime’ of ‘spuitvlees’ in hun eten blieven, ziet Timmermans nu een ommekeer. Albert Heijn bijvoorbeeld mengt sinds kort eiwit uit runderbloed door het gehakt, en zet dit prominent op de verpakking. Zo maken ze gehakt met 10 tot 20 procent minder vlees en brengen ze de CO₂-belasting omlaag. En het is ook nog goedkoper.

De supermarkten hebben in zes jaar tijd de verspilling in de winkel gehalveerd. Bij verse vis en vlees daalde die naar 1,4 procent. Door beter te voorspellen wat klanten kopen, vlees slimmer af te prijzen, in te vriezen of aan voedselbanken te geven. „Alle makkelijke dingen zijn nu gedaan”, aldus Timmermans.

Voedselzekerheid bereik je niet met meer productie. De winst zit in minder voedsel produceren en dat beter verdelen

Toine Timmermans
Samen tegen Voedselverspelling

De kontjes van vleeswaren

Moeilijker is het om de verspilling en het verlies terug te dringen bij boeren, slachters en vleesverwerkers. Enerzijds omdat het begin van de keten minder georganiseerd is in de strijd tegen verspilling. Maar ook, zegt Timmermans, omdat verspilling van eetbaar vlees in de industrie al minimaal is. „Er is nog wel wat afsnijverlies bij het verpakken – de kontjes van vleeswaren – maar ook daar wordt aan gewerkt.”

Dit jaar komt de vleesindustrie voor het eerst met cijfers. Die zijn summier, maar laten wel zien dat vooral veel rund- en kalfsvlees vernietigd wordt (21 procent). Dat gaat over ‘reststromen’ die volgens de wet niet voor menselijke consumptie gebruikt mogen worden. Vlees dat nu wordt afgekeurd en vernietigd, stelt de industrie, zou met andere regelgeving wél verwerkt kunnen worden, bijvoorbeeld in diervoeder.

Het stoort Timmermans dat consumenten en supermarkten in westerse landen vaak als grote verspillers worden neergezet. De écht ongemakkelijke waarheid, zegt hij, is niet dat mensen te veel verspillen, maar dat er te veel voedsel geproduceerd wordt. „Voedselzekerheid bereik je niet met meer productie. De winst zit in minder voedsel produceren en dat beter verdelen. Om klimaatverandering te beperken, moeten we niet alleen minder verspillen, maar vooral minder dierlijke producten consumeren. Er is nu al genoeg om 12 miljard mensen te voeden.”

Gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties moet verboden worden, vindt Tweede Kamer

admin
September 23, 2024
0

Als het aan de Tweede Kamer ligt, wordt demonstreren met gezichtsbedekkende kleding verboden. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen dienden Joost Eerdmans (JA21) en Chris Stoffer (SGP) een motie in waarin zij de regering verzoeken zo’n verbod in te voeren. Woensdag debatteert de Kamer erover met minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC).

Eerdmans wijst tegenover NRC op de „meerdere uit de hand gelopen demonstraties, zeker rondom het conflict in Gaza”. Tijdens demonstraties bij de Universiteit van Amsterdam hebben demonstranten, van wie een deel gemaskerd was, tijdens bezettingen van campussen en protesten vernieling aangericht. „Dat zijn kwalijke zaken, maar het is voor het Openbaar Ministerie heel lastig om onherkenbare mensen te vervolgen.”

Ik vind dat iedereen met open vizier moet demonstreren. Het is geen argument dat je niet wil dat je baas ziet dat je bij een demonstratie bent

Joost Eerdmans
Fractievoorzitter JA21

Eerdmans noemt ook voetbalhooligans, Exctinction Rebellion-protesten en demonstraties van Black Lives Matter. „Het gaat me er niet om welke demonstratie goed of fout is, maar als mensen criminele feiten plegen en onherkenbaar zijn, verpesten ze het voor de rest.”

De motie van Eerdmans en Stoffer kreeg steun van ChristenUnie, FVD, CDA en de coalitiepartijen PVV, VVD en BBB. Alleen coalitiepartner NSC stemde niet mee. Woensdag wil Eerdmans van minister Uitermark weten op welke termijn zij de wetgeving aan de Kamer kan voorleggen.

„Ik vind dat iedereen met open vizier moet demonstreren. Het is geen argument dat je niet wil dat je baas ziet dat je bij een demonstratie bent”, vindt Eerdmans. Wel wil hij nog dat onderzocht wordt in hoeverre een verbod op gezichtsbedekkende kleding schadelijk kan zijn voor mensen die bijvoorbeeld demonstreren tegen buitenlandse regimes, of die „in de privé-sferen” gevaar kunnen lopen vanwege hun deelname. „Of er een uitzondering moet komen weet ik niet, dat hangt af van wat de politie en het OM erover zeggen.”

Mix van maatregelen

Sinds 2019 is gezichtsbedekkende kleding al verboden in openbare ruimtes zoals overheidsgebouwen, in het onderwijs en in de zorg. De maatregel kwam bekend te staan als het ‘boerkaverbod’, naar het islamitische gewaad dat alleen de ogen vrijlaat.

Het demonstratierecht is al langer een doorn in het oog van Kamer en kabinet, met name vanwege de Gaza- en Exctinction Rebellion-protesten van afgelopen zomer. In het regeerprogramma schrijft minister van Justitie David van Weel (VVD) dat hij met „burgemeesters, politie, OM en anderen” gaat spreken over een „optimale mix van maatregelen om vreedzame demonstraties te faciliteren maar ook kordaat op te treden tegen degenen die zich niet aan de wet houden”.

Van Weel vertelde in de Volkskrant dat hij „wil kijken of we binnen het demonstratierecht grenzen kunnen stellen”. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) gaat onderzoeken tot in hoeverre dat mogelijk is, gezien het feit dat demonstreren ligt vastgelegd in de grondwet (artikel 9: vrijheid van vergadering en betoging).

Sowieso stelt het kabinet „structureel middelen beschikbaar ten behoeve van de paraatheid van de mobiele eenheden”. Afgelopen zomer had de onderbemande Mobiele Eenheid het zwaar met het grote aantal demonstraties dat kort op elkaar volgde.

Het kabinet wil ook dat de politie meer bevoegdheden krijgt om „informatie te vergaren over potentieel grootschalige openbare ordeverstoringen”. Begin 2023 werden zes Extinction Rebellion-activisten beboet – daags vóór een demonstratie waaraan zij mee wilden doen, tot bezorgdheid van mensenrechtenorganisaties.