Hoe zou het zijn om een octopus te zijn? Nou, misschien wel zoals in bordspel Kelp. Voortdurend op je hoede, op zoek naar wat veiligheid tussen wier en water, loerend op een kans.
Het prachtige Kelp, voor twee spelers, speelt zich af in de betoverende kelpwouden bij de Stormkaap in Zuid-Afrika, de plek waar Netflix-documentaire My Octopus Teacher gefilmd is. De twee wonderlijke wezens die het tegen elkaar opnemen zijn ook bekenden uit de documentaire: de listige octopus in de ene hoek en de agressieve pyjamahaai in de andere.
Bijzonder aan Kelp is dat dat de octopusspeler en de haaienspeler ieder een totaal ander spelletje spelen, met eigen regels en speldynamieken. De haai grabbelt en rolt met dobbelstenen uit een zakje, terwijl de octopus kaarten trekt en speelt.
Werkt dat? Ja, wonderlijk goed. Op het bord ontstaat als vanzelf een dynamiek tussen prooi en roofdier. Als octopus voel je je daadwerkelijk opgejaagd. Aan het begin van het spel verberg je het octopusblokje tussen blokken met schelpen. De haaienspeler kan niet zien waar je bent, maar toch voel je je kwetsbaar. Als de haai het juiste blokje aanvalt, kan het meteen over zijn.
Tegelijkertijd heb je als octopus een doos vol sluwe trucs tot je beschikking. Je kan blokjes onthullen, verbergen en weer omwisselen. Als een achtarmige balletje-balletjespeler hussel je voortdurend informatie door elkaar. En er zit ontwikkeling in je spel: door nieuwe kaarten met nieuwe krachten aan te schaffen kun je je nóg beter verstoppen en nog beter vluchten.
De haaienspeler plant niet ver vooruit, maar omarmt het moment. Wat je in een beurt kan doen, hangt af van het type dobbelstenen dat je uit een stoffen zakje grabbelt. En pas als je de dobbelstenen hebt gerold, weet je hoe je hoe ver je kan zwemmen, waar je je haaiensnuit in kan steken en óf je kan toeslaan.
Het kan als haaienspeler voelen alsof je overgeleverd bent aan geluk. Maar er zijn genoeg manieren om het geluk naar je hand te zetten, bijvoorbeeld door de samenstelling van dobbelstenen in het dobbelzakje aan te passen. Lukraak toeslaan en blokjes aanvallen is niet verstandig. Als je mist, neemt je honger toe en kom je dichter bij verlies. Maar ja. Als je wél het juiste blokje omtikt, heb je bijna zeker gewonnen. Die spanning tussen alles-of-niets, tussen toeslaan of wachten, tussen vluchten of bluffen, maakt dat Kelp ook elk moment voelt als een strijd op leven op dood.
Alles klopt aan Kelp. De prachtige tekeningen, het ritme, de spelduur. Hebben we thuis een uurtje over? Dan spelen we Kelp.
Na vijfentwintig jaar stopt Thomas Müller deze zomer als voetballer bij Bayern München. De 35-jarige aanvallende middenvelder deelde in een brief aan zijn fans dat het vertrek niet overeenkomt met zijn „persoonlijke wensen”.
„Zelfs na al die jaren, ongeacht het aantal minuten dat ik speel, vind ik het nog steeds leuk om samen met de jongens op het veld te staan en samen voor titels te vechten. Ik had me makkelijk kunnen voorstellen deze rol volgend jaar ook nog te bekleden”, schrijft Müller. In zijn brief laat hij weten dat „de club er bewust voor heeft gekozen” niet te onderhandelen over een nieuw contract. De voetballer benadrukte dankbaar te zijn voor de afgelopen jaren en de beslissing te accepteren. Ook zei hij dat „na een slechte pass het de bedoeling is om als team de bal terug te veroveren. Dat hebben we de afgelopen dagen bereikt door hierover in vertrouwen te praten”. In een bericht liet de club weten dat het een „gezamenlijke beslissing” was.
Beiers sprookje
Müller, geboren en getogen in de zuidelijke Duitse deelstaat Beieren (Bayern), voetbalde sinds zijn tiende voor FC Bayern. In 2008 debuteerde hij in het eerste elftal van de club. Niet veel later werd hij een vaste speler in het team en speelde hij zijn eerste Champions League, waar hij het laatste doelpunt van de wedstrijd scoorde. Een jaar daarna debuteerde hij als speler voor het Duitse elftal, waar hij in 2014 het wereldkampioenschap mee won. Tien jaar later, in de zomer van 2024, speelde hij zijn laatste wedstrijd voor de nationale ploeg.
In totaal won Müller 33 trofeeën, waarvan twaalf Duitse landskampioenschappen met FC Bayern. Niemand heeft ooit meer Bundesliga-titels gewonnen. In totaal voetbalde hij een record aantal van 743 competitiewedstrijden voor de club.
De president van Bayern München, Herbert Hainer, noemt hem „de definitie van een Beierse sprookjescarrière”. Volgens Hainer behoort Müller „tot de opvallendste persoonlijkheden in de geschiedenis van FC Bayern”.
Müller speelt zijn laatste wedstrijden voor Bayern op het FIFA Club World Cup van 15 juni tot en met 13 juli. Daarvoor speelt hij nog voor Bayern tijdens het nationale kampioenschap. „We gaan de komende weken alles op alles zetten om het kampioenschap naar München te halen en de langverwachte finale Dahoam (thuis in het Beiers) te bereiken”, zei Müller.
De route door zijn huis bedacht Marcel de Reus (51) van tevoren: beginnen op zolder, eindigen in de woonkamer. „Want boven is het minst sexy, ik bewaar the best for last”. Wie hem niet kent, zou denken dat De Reus de makelaar is van dit grote vrijstaande huis in IJsselstein, dat sinds februari te koop staat. Maar zijn makelaar is niet aanwezig. Tijdens de NVM Open Huizen Dag, waarvan deze zaterdag de 31ste editie werd gehouden, moeten verkopers zélf hun huis laten zien.
De Reus heeft zich goed voorbereid, op elke vraag heeft hij een antwoord, voor elke tekortkoming een oplossing. De keuken is wat klein? „Hij is wel op maat gemaakt.” De woonkamer is niet volledig vierkant? „Dan lijkt het tenminste niet op een ballroom.” Zelf heeft hij overigens nooit in het huis gewoond. Gekocht nadat zijn relatie op de klippen liep, vertelt hij zijn eerste gasten in het zonverlichte trappenhuis op weg naar de zolder. Die knikken begripvol. „Nu heb ik weer rust in mijn donder”, zegt De Reus. Voorlopig wil hij daarom zijn huidige huis in Culemborg niet verlaten en zoekt hij nieuwe eigenaren voor het huis in IJsselstein.
De landelijke Open Huizen Dag is ontstaan in 2008, omdat de Nederlandse Vereniging voor Makelaars (NVM) de drempel voor potentiële kopers wilde verlagen om een woning te bezichtigen. Maar de markt ziet er tegenwoordig totaal anders uit. „Rond 2011 en 2012 deden er veel meer woningen mee”, vertelt NVM-woordvoerder René Loman. „Toen ging het om 56.000 woningen.” Nu zijn het er krap 6.000, op een woningaanbod van 44.000 beschikbare woningen totaal.
Iedereen die nu een huis zoekt weet: je moet er snel bij zijn. Wie een woning wil verkopen weet: er zijn genoeg mensen die een huis willen. Makelaar Rob Polderman, actief in de omgeving van IJsselstein, buitenstad van Utrecht en vorig jaar „dé favoriet op Funda”, adviseert zijn klanten dan ook vooral niet mee te doen aan deze dag. „Haal je dat niet op je hals, je hebt voldoende bezichtigingen”, laat hij ze weten.
Een open dag is daarom een achterhaald concept in de huidige markt, vindt Polderman. Mensen die actief zoeken houden huizensite Funda namelijk constant in de gaten. Zij hebben genoeg overzicht van het aanbod dat bij hen past en hebben zo’n open dag „helemaal niet nodig”, zegt Polderman. Dat hebben, zo lijkt het, meer makelaars in de populaire stad gedacht: er doen slechts drie woningen in IJsselstein mee, waarvan twee met een vraagprijs van ruim een miljoen.
Onbereikbaar voor Nederlanders met een modaal inkomen. Maar dat geldt voor het woningaanbod in zijn geheel: slechts 1,7 procent van het totale woningaanbod was afgelopen augustus beschikbaar voor een eenverdiener, en 29,1 procent voor modale tweeverdieners, meldde de Hypotheker.
Nelson (51) en Carolina (46) Pereira, de eerste bezoekers van De Reus, laten zich door de vraagprijs niet afschrikken. Ze bedachten deze week dat ze wilden verhuizen. Zij zijn blij met de open dag, want vandaag hoeven zij niet te werken. Én ze hoefden geen makelaar in te schakelen, zegt Carolina. Nelson: „Zo’n concept lijkt me onhandig voor een appartement in een lagere prijsklasse, daar komen te veel mensen op af. Hier is het rustig.” Voor dit huis van 1,2 miljoen is de open dag ideaal, denkt hij.
Goede doorloop
Het goedkoopste open huis dat meedoet is een appartement van 61 vierkante meter in Leeuwarden, met een balkon van vier vierkante meter: 165.000 euro. Het duurste kost ruim drieënhalf miljoen. Daarvoor krijgt de koper een woning van 360 vierkante meter op een terrein van 4 hectare, met daarbij een „complete hippische accommodatie” die „volop mogelijkheden biedt voor de professionele paardenliefhebber”, staat in de Funda-beschrijving. Van de deelnemende woningen hebben net 1.300 woningen een vraagprijs tót 400.000 euro.
Marcel de Reus heeft nooit in het huis dat hij nu verkoopt gewoond.
Foto Mona van den Berg
Bij de woning van Werner Vervaet (51), vraagprijs 850.000 euro, lijkt het in eerste instantie rustig, maar vanaf half 12 zit de doorloop er goed in. „Je koopt de locatie natuurlijk, je koopt een stukje Nieuwendammerdijk”, zegt hij tegen Manuel Schmaranzer (43) en Els Duran (43), zijn eerste bezoekers. Liefdevol toont hij zijn huis aan de idyllische dijk, met de bekende Zaanse gevels, in Amsterdam-Noord.
Vervaet heeft het, vertelt hij ze, zes jaar geleden gekocht, maar vlak daarna vertrok hij naar het buitenland. Tegen de tijd dat hij terugkwam had hij „een totaal andere privésituatie”. Dus gaat hij het huis, waarvoor hij al complete bouwtekeningen voor een grootse verbouwing heeft laten maken, met een beetje pijn in zijn hart tóch verkopen.
Duran en Schmaranzer zijn op zoek naar een woning met iets meer ruimte, voor zichzelf en hun twee kinderen van 6 en 9 jaar, die nu een slaapkamer moeten delen in hun huis in de Pijp. Schmaranzer is al eerder bij het dijkhuis wezen kijken. „We hebben geprobeerd eerder een vervolgafspraak te maken, maar dat lukte niet met de makelaar. Daarom zijn we er nu tijdens de open dag”, zegt Duran. „We zijn geen bezichtigingsfanaten.”
Vervaet steekt niet onder stoelen of banken dat het een huis is dat liefde nodig heeft. „Ik verdoezel niks, what you see is what you get, dus dit deel van het huis moet je afbreken”, zegt hij in het deel waar de keuken is gesitueerd. Ook de Funda-omschrijving verhult niet dat er iets aan het huis gedaan moet worden. „Vergund bouwplan om de woning te verbouwen en uit te breiden tot een woonoppervlak van circa 130 vierkante meter”, is de eerste zin van de Funda-advertentie, waarna het plan van aanpak wordt omschreven.
Het is ook gewoon een leuke dag, ik deed het vroeger ook hoor, een dagje hobby bezichtigen
Ondanks die verbouwingsplannen komen er veel mensen op het huis af. Terwijl Duran en Schmaranzer nog rondlopen druppelen er ook andere gegadigden binnen. De Nieuwendammerdijk-buurman van Vervaet ondersteunt waar nodig. Een oudere man heeft niet behoefte om de steile trapjes naar boven of beneden te trotseren. „Te gevaarlijk”, zegt hij. Een ander stel laat de Vespa-helmen bovenaan de trap liggen en gaat op de billen per tree de trap af. Weer een ander stel is enthousiast, maar gaat „ook nog bij een huis in Abcoude kijken”. De buurman vindt het allemaal gezellig. „Het is ook gewoon een leuke dag, ik deed het vroeger ook hoor, een dagje hobby bezichtigen.”
Interieurdesigners
Het ís ook leuk, bij andere mensen binnen kijken, maar wat je ziet is niet altijd wat je krijgt. Tijdens de rondleiding bekent De Reus dat van de meubels en aankleding niks van hem is. Het is in februari aangekleed door interieurdesigners. Voor de Open Huizen Dag bracht hij wel wat „persoonlijke accenten” aan. Op de veranda staan gele tuinstoeltjes, binnen draait een JBL-box popmuziek en er staan twee plastic bossen tulpen, omdat hij „onwijs allergisch” is voor stuifmeel.
Over het huis aan de Nieuwendammerdijk gaan Duran en Schmaranzer nog goed nadenken. „Het is wel een flinke klus. En daarbij zou het ook wel een omslag zijn, weggaan uit de stad.”
In IJsselstein zijn Nelson en Carolina Pereira zekerder van hun zaak. „De prijs is fors, maar we gaan thuis even goed rekenen”, zegt Nelson. „We gaan zeker een bodje doen.” En ze waren niet de enigen. Nog twee stelletjes kwamen vandaag langs, uit Utrecht en Breukelen. „Allebei serieuze bieders”, zegt De Reus als hij terugkijkt op de open dag. „De mensen die vandaag zijn langsgekomen hebben het absoluut waardevol gemaakt.”
De vrijdag overleden gitarist en zanger Amadou Bagayoko vormde samen met zijn vrouw een van de populairste Afrikaanse muziekacts van de afgelopen decennia. Het blinde muzikale echtpaar Amadou & Mariam verkocht wereldwijd miljoenen albums en pakte grote festivals en concertzalen in met hun ontwapenende mix van Maliblues, afropop, rock en elektronische muziek.
Hoewel de familie van de zeventigjarige Amadou Bagayoko aan het Franse persbureau AFP meldt dat hij al langer ziek was, was van stoppen nog geen sprake. Ze stonden op het punt om weer op Europese tour te gaan, waarbij ze meermaals in Nederland geboekt stonden, onder meer in TivoliVredenburg, festival Best Kept Secret en het Concertgebouw.
Amadou en Mariam ontmoetten elkaar in 1974 in een blindeninstituut in de Malinese hoofdstad Bamako. Hij was 21, zij 18 jaar en ze hielden van dezelfde muziek: traditionele Malinese muziek op balafon en kora, maar ook James Brown en Pink Floyd. Aanvankelijk zongen ze vooral voor een West-Afrikaans publiek en schreven liedjes over de moeilijkheden van het leven met een beperking: het waren uitgeklede liedjes waarop hun stemmen samensmolten over Amadou’s gitaarspel.
Stevie Wonder
Het was het begin van een zeer succesvolle muziekcarrière. Het duo betrok steeds meer invloeden in het spel, zowel westerse rockmuziek als ook latin-invloeden en Indiase tabla’s. Onder meer door een ontmoeting met Stevie Wonder begonnen ze ook buiten Afrika te spelen, vooral op festivals die zich specialiseerden in Afrikaanse muziek.
De grote doorbraak kwam in 2004 met hun door Manu Chao geproduceerde hitalbum Dimanche à Bamako. Vaak aangekondigd als ‘The blind couple from Mali’ werden Amadou & Mariam een voorloper in de nieuwe populariteit van West-Afrikaanse muziek die in het nieuwe millennium steeds meer voet aan de grond kreeg, zowel in originele vorm als in een fusie met rock en elektronische muziek. Vanaf dat moment speelden ze ook vaak in Nederland, zoals op Lowlands in 2005. Ook namen ze deel aan een van de internationaal drijvende krachten achter die stroming: Damon Albarns ‘Africa Express’ waarmee ze op festival Glastonbury stonden, met onder meer hun landgenoten Tinariwen. Daar ontwikkelde zich ook een blijvende vriendschap met de Amerikaanse rockband Scissor Sisters, zoals ze met veel meer band langlopende relaties opbouwden.
Hun wereldhit ‘Beaux Dimanches’ plaveide de weg naar een breder radiopubliek. In 2006 namen ze het officiële lied voor het wereldkampioenschap voetbal in Duitsland, daarna volgden Amerikaanse festivals als Choachella en Lollapalooza. Een nieuw album in 2009 zorgde onder meer voor een samenwerking met hun jeugdheld David Gilmour, gitarist van Pink Floyd. Het duo speelde dat jaar ook nog met Blur en Coldplay en steeds vaker vonden remixen ook de weg naar de dansvloer.
Concerten eindigden euforisch
De oorstrelende zang van Mariam en de notenstroom van Amadou’s gitaar is moeilijk te weerstaan. Live heeft het duo door de jaren heen dan ook een solide reputatie opgebouwd, niet alleen door de publiekvriendelijke sound, maar ook door hun innemende podiumpresentatie. De twee geliefden schuifelden doorgaans hand in hand het podium op om dan dicht naar de microfoons te kruipen en zowel lichamelijk als muzikaal steun bij elkaar te vinden. Een concert van Amadou & Mariam eindigde eigenlijk altijd euforisch, niet in de laatste plaats door het zowel ritmische als vloeiende gitaarspel van Bagayoko.
Amadou & Mariam zetten zich vaak in voor goede doelen, onder meer om steun voor mensen met een beperking. In 2024 speelden ze op de sluitingsceremonie van de Paralympische Spelen in Parijs. In hun nummers bezongen ze maatschappelijke thema’s als migratie en uitsluiting. Een van de belangrijkste momenten voor het duo was een ontmoeting met Barack Obama toen hij in 2009 de Nobelprijs voor de vrede ontving.
Met het overlijden van Bagayoko komt een einde aan Amadou & Mariam, een duo dat veel heeft betekend voor het vertolken en populariseren van West-Afrikaanse muziek, dat bruggen bouwde tussen verschillende culturen en veel aandacht wist te wekken voor de positie van blinden in Afrika. Hij laat drie kinderen achter. Het echtpaar heeft vrienden door de hele muziekwereld die geschokt reageren op zijn overlijden. Manu Chao postte op Instagram: „Amadou! We zullen altijd samen zijn… Met jou waar je ook gaat.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130436357-e71e21.jpg|https://images.nrc.nl/W26yTfjM1-soMI37Dc7kCxwq_SM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130436357-e71e21.jpg|https://images.nrc.nl/PDKDncMANJGcYGj8jDKejIajoIU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130436357-e71e21.jpg)
