‘Rusland moet zijn laatste koloniale oorlog verliezen’, zegt beoogd buitenlandchef van de EU in Brusselse hoorzitting

De Europese Unie krijgt met de Estse oud-premier Kaja Kallas een buitenlandchef die vierkant achter Oekraïne staat, onverbiddelijk is tegenover Rusland en weinig voelt voor militaire EU-initiatieven naast de NAVO. De harde lijn tegenover Moskou leverde haar tijdens haar hoorzitting dinsdag in het Europees Parlement een paar keer applaus op.

Dinsdag vinden de laatste hoorzittingen van de kandidaten voor de nieuwe Europese Commissie plaats. In de wandelgangen wordt wel gesproken over Super Tuesday, omdat in één dag het lot op het spel staat van de zes executive vice-presidents, de Eurocommissarissen die in de pikorde van de Commissie net één treetje onder voorzitter Ursula von der Leyen staan. Dinsdagavond of woensdag moet duidelijk worden – na een groot politiek schaakspel – wie wel en geen steun krijgt.

Kallas, die zich na haar benoeming officieel ‘Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid’ mag noemen, is een van die zes. Hoewel de temperatuur tijdens de drie uur lange hoorzittingen flink kan oplopen, was bij Kallas van controverse weinig te merken.

Toen een van de parlementariërs haar probeerde af te schilderen als iemand die weigert een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne, verwees ze naar de Minsk-akkoorden die werden gesloten na de annexatie van de Krim. Die akkoorden, zei Kallas, „brachten geen vrede, maar meer oorlog”. Haar boodschap: als je te vroeg inbindt voor de agressor is dat een garantie voor agressie op termijn. Rusland, zei ze, moet „zijn laatste koloniale oorlog verliezen”.

Kallas, een kandidaat uit het liberale Renew-blok, was behoedzamer in haar statements over de oorlog in Gaza. Ze wees erop dat aanvallen op burgers in strijd zijn met internationaal recht, en vermeldde dat de EU de grootste donor is van de Palestijnen.

Als we naar de geschiedenis kijken dan zien we dat isolationisme nooit goed heeft uitgepakt voor de VS

Bonuspunten

Kallas bouwde in de EU een zekere faam op door al vroeg te waarschuwen voor de Russische president Vladimir Poetin. Na de grootschalige Russische inval in Oekraïne liep ze voorop met de roep Kyiv te voorzien van Europese wapens en Russische tegoeden te bevriezen. Haar anti-Russische profiel is een van de redenen dat de regeringsleiders haar voor deze baan hebben voorgedragen. Het was datzelfde profiel dat haar in de hoorzitting bonuspunten opleverde.

Over het in beslag nemen van Russische tegoeden zei ze dat ze als jurist liever niet het woord confisqueren gebruikt. „We erkennen dat Rusland een legitieme claim heeft bij ons omdat wij hun bezittingen hebben. Maar Oekraïne heeft een legitieme claim bij Rusland. Rusland vernielt Oekraïne en moet daarvoor betalen.” Rusland kan na de oorlog proberen een afspraak te maken over dat geld, maar „ik betwijfel of er iets over is na de wederopbouw van Oekraïne.”

Ze maakte zich sterk voor hogere defensie-uitgaven in de EU en voor de snelle opbouw van een Europese defensie-industrie. „Het probleem met defensie is dat als je die daadwerkelijk nodig hebt, er geen tijd meer is om beslissingen te nemen.” Ze hekelde het feit dat er nog steeds NAVO-landen zijn die niet aan de uitgavennorm van 2 procent voldoen. Investeringen in defensie, onderstreepte ze, zijn er niet alleen voor noodsituaties. Een sterke krijgsmacht werkt ook als afschrikking. Het is een waarschuwing voor Rusland: „We kunnen terugvechten.” Ze voegde daaraan toe niets te zien in militaire structuren onder EU-vlag. De NAVO is de militaire alliantie in Europa, de EU de economische alliantie.

Een week na de verkiezingswinst van Donald Trump gingen veel vragen over de relatie met de VS. Kallas vertelde dat ze contact had met aankomend vicepresident J.D. Vance en anderen uit de kring van Trump. Ze noemde de VS herhaaldelijk de belangrijkste bondgenoot van Europa. Ze had ook een welgemeend advies voor de nieuwe Amerikaanse regering: „Als we naar de geschiedenis kijken dan zien we dat isolationisme nooit goed heeft uitgepakt voor de VS.”

Kallas, die permanent glimlachte en in korte, heldere zinnen sprak, voorspelde dat de komende vijf jaar niet gemakkelijk zullen worden. Naast de urgente problemen in Oekraïne en het Midden-Oosten speelt ook de nieuwe samenwerking tussen Rusland, Iran, Noord-Korea en China.

Politieke uitruil

De laatste dag van de reeks hoorzittingen lijkt intussen uit te draaien op een politiek uitruilspel. De verschillende partijen in het Europees Parlement hebben vooraf impliciet gedreigd met wraakacties als kandidaten van bevriende of hun eigen blok worden weggestemd. Ook Kallas zou daarvan in theorie het slachtoffer kunnen worden, als de liberalen van Renew zich tegen een andere benoeming keren.

De Italiaanse kandidaat-Eurocommissaris Raffaele Fitto, lid van de radicaal-rechtse partij Fratelli d’Italia, zei in een hoorzitting in Brussel dat hij niet namens zijn partij in de Commissie gaat zitten.

Om een domino-effect te voorkomen, komen de kopstukken van verschillende partijen dinsdagavond of woensdagmorgen samen om de knoop in één keer te ontwarren met een deal. Komt er geen deal, dan zullen de Europarlementariërs naar verwachting meerdere commissarissen voorlopig afwijzen en een beslissing uitstellen. Ook over het lot van de Hongaarse kandidaat-Eurocommisaris Olivér Várhelyi, een vertrouweling van premier Viktor Orbán, wordt dan besloten. Zijn hoorzitting vond vorige week plaats, maar een beslissing is uitgesteld.

Als grootste vraagteken geldt daarnaast de kandidatuur van Raffaele Fitto, de beoogde commissaris voor cohesie en hervormingen. Fitto is lid van Fratelli d’Italia, de partij van de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Bij progressieve partijen heerst woede over de benoeming van een radicaal-rechtse politicus als vice-voorzitter. Zij willen dat de Italiaan op zijn minst een lagere status krijgt, maar daar voelen noch de radicaal-rechtse partijen noch de machtige christen-democraten iets voor.

Tijdens zijn hoorzitting kreeg Fitto van parlementariërs te horen dat hij deel uitmaakt van een „beweging om het neofascisme wit te wassen” en werd hij ervan beschuldigd een vooruitgeschoven pion van Meloni’s regering te zijn. „Ik vertegenwoordig geen politieke partij en ook geen lidstaat”, antwoordde Fitto. „Ik ben hier vandaag om mijn toewijding aan Europa uit te spreken.”

Delen





Mail de redactie