Vrede in Oekraïne, nog voordat ik ben geïnaugureerd – dat was de belofte in de campagne van Donald Trump. De grote woorden van Trump en het gebrek aan details van een concreet voorstel creëren ruimte voor droomscenario’s en angstvisioenen onder de Oekraïners. Politici schikken zich ondertussen naar de nieuwe werkelijkheid.
Officiëel is Kyiv „optimistisch over de verdere samenwerking met de Republikeinen”, aldus premier Denys Smyhal. Tussen president Volodymyr Zelensky en Donald Trump bestaat „zeer goed persoonlijk contact”. De Amerikaanse militaire steun is van vitaal belang voor de Oekraïense verdediging.
In de aanloop naar de verkiezingen zei Trump Zelensky goed te kennen, en de Russische president Poetin nog beter. „Je moet een deal sluiten. Ik zou tegen Poetin zeggen: als je geen deal sluit, geven we hem [Zelensky] veel. Als het moet geven we Oekraïne meer dan ze ooit hebben ontvangen. Ik sluit die deal binnen één dag. Één dag”, aldus Trump tegenover Fox News.
„Donald Trumps voornaamste kwaliteit is onvoorspelbaarheid”, stelde parlementariër Kira Roedik van oppositiepartij Holos (Stem) woensdag op haar Facebookpagina. De Verenigde Staten hebben het instrument in handen om de uitkomst van de oorlog te bepalen, schrijft ze. „Moeilijke tijden creëren een voedingsbodem voor mensen die eenvoudige oplossingen beloven. De simpele oplossingen blijken later zeer kostbaar, maar we moeten de keuze van het Amerikaanse volk accepteren en werken met de nieuwe realiteit.”
Publieke opinie
Oekraïners zonder publieke functie drukken zich minder voorzichtig uit. Online wordt in herinnering gebracht hoe Trumps Amerika in 2019 de Koerdische bondgenoten in de steek liet bij de terugtrekking uit Syrië. De Koerdische strijdkrachten vochten zij aan zij met de Amerikanen tegen IS.
En ze herinneren zich de val van de Afghaanse hoofdstad Kabul in 2021: „Het ‘Trump Plan’ (zoals dat nu gepresenteerd wordt aan Oekraïners) is een herhaling van de tragische fakap van de Amerikaanse Democraten in Afghanistan”, laat een Oekraïense officier telefonisch weten. Hij wil niet met zijn naam in de krant omdat het „buiten de bevoegdheden” valt van zijn rang en positie om hierover tegen de media te spreken.
„Kan ik schelden?” vraagt Oksana (21) aan nieuwssite The Kyiv Independent. „We worden genaaid, net als de Polen in 1939.” Dat jaar werd Polen binnengevallen door de Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland. „Ik wil heel graag geloven dat Donald Trump onvoorspelbaar is, en we zijn diepste bedoelingen met Oekraïne pas op het laatste moment te weten komen”, vervolgt ze. „Maar helaas moeten we ons voorbereiden op het zwartste scenario, het bevriezen van het conflict – en het opnieuw oplaaien ervan over een aantal jaar.” Zoals veel Oekraïners gelooft ze niet dat Rusland zich ooit zal neerleggen bij een onafhankelijk Oekraïne.
Helemaal vanaf de voorste linies, rond de verdediging van Tsjasiv Jar, zegt de Oekraïense commandant Jimmy telefonisch: „Wat de verkiezingen betreft, bevinden we ons nu op volledig onbekend terrein.” Hij stelt dat het afgelopen jaar, waarin de Amerikaanse wapensteun tot april stillag, heel lastig was. „Bij onze brigade voelden we helemaal geen steun vanuit het Westen. Zo kan het niet doorgaan.”
Gedemilitariseerde zone
Voor Oekraïne staat in eventuele vredesonderhandelingen herstel van de internationaal erkende grenzen van het land centraal, evenals zicht op NAVO-lidmaatschap. Dat zou volgens velen kunnen leiden tot langdurige vrede, vanwege de militaire afschrikking die ervan uitgaat.
Beleidsadviseurs van Trump lekten donderdag tegen The Wall Street Journal dat gesproken zou worden over het bevriezen van de frontlinie, en het creëren van een duizend kilometer lange gedemilitariseerde zone. Dit idee werd eerder ook geopperd door de toekomstige vicepresident, J.D. Vance. Daarnaast zou zijn team mogelijk willen voorstellen dat Oekraïne zeker twintig jaar geen lid van de NAVO kan worden.
De Oekraïners hebben slechte ervaringen met Trump en militaire steun. In 2019 kwam Trump in de problemen nadat hij Zelensky telefonisch onder druk zette om mee te werken aan een smeercampagne tegen Joe Bidens zoon Hunter, in ruil voor een militair steunpakket dat al door het Congres was goedgekeurd. De affaire leidde in het Huis van Afgevaardigden tot een afzettingsprocedure vanwege machtsmisbruik.
Uit vrees dat Trump Oekraïne zal laten vallen, zet de regering van Biden nu alles op alles om de laatste 6 miljard dollar aan toegezegde wapensteun die door het Congres is goedgekeurd, nog voor de inauguratie van Trump in januari naar Oekraïne te sturen. Dat stellen twee hooggeplaatste regeringsfunctionarissen woensdag tegenover Politico.
Wapenlobby
Het grootste obstakel voor het plan van versnelde leveranties is dat niet alle wapens al geproduceerd zijn. „De regering zou de voorraden kunnen aanbreken en sneller wapens kunnen sturen, maar het is niet zeker of het Pentagon dat zou willen, omdat het onze eigen paraatheid zou beïnvloeden”, stelt voormalig Defensiemedewerker Mark Cancian, die nu als analist bij het Center for Strategic and International Studies werkt.
De Oekraïense militair expert Serhi Hrabsky gelooft dat de wapenlobby er voor zou kunnen zorgen dat Trump Oekraïne blijft steunen. „Laten we niet vergeten wie de hoofdsponsor is van de Amerikaanse Republikeinen: het militair-industriële complex”, stelt hij tegenover radiozender NV. „Dus om nou te zeggen dat het tijd is om onze hoofden met as te besprenkelen en naar de begraafplaats te kruipen – dat zou ik niet zo zwart-wit stellen. […] Het is noodzakelijk eerst eens rustig te observeren hoe de situatie zich zal ontwikkelen.”
Lees ook
Ik heb een heel goede relatie met Poetin, zegt Trump terwijl hij naast Zelensky staat