Je zou zeggen dat een tweewekelijkse podcast over telkens één misdaad na tien jaar sleets wordt; dat de makers alleen doorgaan vanwege het succes, de luistercijfers, terwijl ze hun beste kruit allang hebben verschoten. Bij Criminal is dat niet het geval. De meest recente afleveringen zijn zelfs beter dan ooit. Wellicht heeft dat te maken met het oprekken van de definitie van misdaad.
Neem ‘Under the Wall’, uit oktober van dit jaar. Daarin horen we het verhaal van de Duitser Joachim Rudolph, die na zijn vlucht van Oost- naar West-Berlijn, honderden DDR-burgers via een tunnel naar het westen liet komen. Het lukt Phoebe Judge om in haar lijzige, beetje verwonderde stijl van praten ook van deze oude koe uit een verloren tijdperk een razend spannend verhaal te maken. Misdaad of niet.
Het Nederlandse klimaatbeleid houdt een fossiel systeem in stand, verloopt te traag en brengt de rechtsstaat in gevaar. Dat schrijven honderden ambtenaren donderdag in een brandbrief aan de Tweede Kamer en het kabinet Schoof.
Vorig jaar ondertekenden uiteindelijk zo’n 4500 ambtenaren een vergelijkbare brandbrief waarin zij concludeerden dat de Nederlandse overheid haar „zorgplicht niet waarmaakt”.
In de nieuwste brief stellen de ambtenaren dat Nederland zowel haar eigen wetgeving als internationale afspraken over mensenrechten schendt wanneer klimaatdoelen niet worden gehaald. Ze zien dat als „een schending van onze ambtseed” waarvoor een groot deel hun werkgevers „verantwoordelijk houdt”.
In de brief waarschuwen de ondertekenaars voor nieuwe rechtszaken en wijzen ze erop dat „de financiële gevolgen van vertragen en uitstellen op de langere termijn onhoudbaar” zijn.
Oplossingen
De ondertekenaars werken bij verschillende ministeries, gemeenten en provincies, maar ook bij uitvoeringsorganisaties zoals het CBS, de GGD, Staatsbosbeheer, RIVM en Rijkswaterstaat.
In de brief worden oplossingen voorgedragen die volgens hen wel kunnen leiden tot een effectief klimaatbeleid. Zo stellen de schrijvers dat de overheid de resterende kolencentrales moet sluiten, fossiele bedrijven moet verplichten hun directe én indirecte uitstoot te verminderen, en de energie-intensieve industrie, zoals staalproductie, moet afbouwen.
Volgens de ambtenaren loopt de huidige klimaataanpak vast omdat Nederland zowel „het oude fossiele systeem” in stand wil houden als „parallel daaraan een duurzaam energiesysteem” opbouwt. Dat is onhoudbaar, aldus de brief. „Het zorgt voor dubbele kosten, dubbele arbeidsbehoeften en een dubbele energievraag.”
Lees ook
Alles wat je moet weten om het klimaatdebat te doorgronden
Het kabinet benadrukt juist dat het bedrijven niet over de grenzen wil duwen als dat betekent dat Nederland daarmee afhankelijk wordt van vervuilendere bedrijven elders. „Die redenering gaat er vanuit dat vervuilende bedrijven daarvoor in de plaats komen”, zegt Daniël Koelikamp, ambtenaar bij de provincie Groningen. Volgens hem kan Nederland beter Europese afspraken maken over gezamenlijke industrie, zoals duurzame staal. „Nu wordt er niet gekozen.”
Ook willen de ondertekenaars dat het kabinet klimaatmaatregelen uitvoert die „er al liggen” maar zijn ingetrokken. Te denken valt dan aan: rekeningrijden of de gebiedsgerichte aanpak om regio’s te laten voldoen aan water-, bodem- en natuurkwaliteit (het Nationaal Programma Landelijk Gebied).
De laatste tijd roeren ambtenaren zich steeds nadrukkelijker in het publieke domein. Sommige ambtenaren zijn sceptisch over het beleid van het kabinet Schoof, zoals onlangs bleek uit onderzoek van Ipsos I&O. Ook geeft een gewijzigde ambtseed – die het algemeen belang van ambtenaren benadrukt – mogelijk ruimte.
„Het is een legitieme manier om je te uiten”, vindt Koelikamp. „Activistisch vind ik geen goede term. Dit hoort bij ons werk. Als je een probleem ziet, ben je als ambtenaar verplicht om aan de bel te trekken. En sommigen komen er niet doorheen bij hun werkgever. Die treden dan naar buiten.”
Volgens de Braziliaanse politie had oud-president Jair Bolsonaro weet van het plan om zijn politieke opponent en huidig leider van het land Luiz Inacio ‘Lula’ da Silva te vermoorden. Dat meldt de Braziliaanse tak van CNN op basis van een politieonderzoek dat vrijdag naar buiten komt.
Bolsonaro verloor in 2022 de verkiezingen van Lula. De oud-president heeft zijn verlies nooit toegegeven. Vlak na de machtsoverdracht naar Lula werd het Braziliaanse parlement en andere overheidsgebouwen bestormd door een woedende menigte. Zij waren ervan overtuigd dat de verkiezingen niet eerlijk waren verlopen, maar enig bewijs daarvoor ontbreekt.
De betogers wilden een staatsgreep plegen en onderdeel daarvan was het vermoorden van Lula. Hij zou samen met vicepresident Geraldo Alckmin en rechter Alexandre de Moraes om het leven gebracht moeten worden. Daarna zou Bolsonaro moeten terugkeren als president van Brazilië. Vlak na de bestorming stelde de Braziliaanse justitie al een onderzoek in naar de rol van Bolsonaro.
In januari vorig jaar ontsloeg Lula al de leider van het Braziliaanse leger. De president vond dat de militairen te weinig hebben gedaan om de bestorming van de overheidsgebouwen te voorkomen.
Na vier, en vanaf vrijdagmorgen 9.00 uur vijf stakingsochtenden in twee weken tijd bij ProRail, is een oplossing van het cao-conflict tussen de spoorbeheerder en vakbond FNV nog ver weg. Beide partijen bevestigen informeel weliswaar met elkaar te spreken, maar officiële onderhandelingen lopen er niet.
Zo zullen de stakingen van de verkeersleiders die vrijdagochtend het treinverkeer van NS, Arriva en Keolis Blauwnet in de regio’s Zwolle, Groningen en Arnhem plat legden, vermoedelijk niet de laatste acties zijn. Een langere en bredere staking lijkt een logische volgende stap. FNV hintte donderdag al op een landelijke treinstaking of een staking die ook het hoofdkantoor van ProRail in Utrecht treft.
FNV-onderhandelaar Carl Kraijenoord zegt dat de situatie „muurvast” zit. „ProRail heeft zich voorgenomen om deze estafette[staking] uit te zitten, maar wij willen ze aan tafel dwingen met een ruimer mandaat”, aldus Kraijenoord.
In de media heeft FNV punten aangegeven, waarop zij „beweging willen zien”, stelt een woordvoerder van ProRail. „Zo heeft FNV het over het verhogen van de kilometervergoeding en de vergoeding bij betaald ouderschapsverlof. ProRail heeft FNV aangeboden om hier aan de onderhandelingstafel verder over te praten en met klem verzocht om de acties te stoppen. Helaas gaat de FNV hier niet op in.”
In de wachtstand
In oktober bereikten ProRail en de drie onderhandelende vakbonden een akkoord over een cao voor één jaar vanaf 1 juli van dit jaar. CNV en VHS Railprofessionals stemden in, maar de FNV-leden gingen niet akkoord. FNV is verreweg de grootste en de meest invloedrijke bond bij ProRail. De bonden die akkoord zijn, zitten in de wachtstand en moeten, hoewel ze al akkoord zijn, waarschijnlijk weer aan tafel als ProRail en FNV nader tot elkaar zouden komen.
FNV eist gemiddeld 13 procent meer loon, terwijl ProRail een eindbod van 6 tot 8 procent op tafel heeft gelegd. Dat is in oktober weggestemd door de FNV-leden. De vakbond is met zo’n duizend leden veel beter vertegenwoordigd onder het ProRail-personeel dan CNV (ruim 250 leden) en VHS (50 leden). Bij de spoorbeheerder werken circa 5.400 mensen.
Een belangrijk twistpunt tijdens de onderhandelingen is het door FNV vurig gewenste herstel van de koopkracht van ProRail-personeel. Medewerkers zouden gecompenseerd moeten worden voor de hoge inflatie van de afgelopen tijd. Niemand werkt om armer te worden, stelt de bond ook in andere sectoren.
Zoals wel vaker bij cao-conflicten interpreteren beide partijen hierbij de cijfers op een volledig andere manier. ProRail stelt dat het eindbod dat de organisatie heeft gedaan wel degelijk de inflatie van de afgelopen jaren compenseert, zeker voor de medewerkers in lagere loonschalen. Als je zoals FNV iets verder terugkijkt, is dat niet het geval, vindt de bond.
FNV was niet de enige bond die ontevreden was over het bod van ProRail. Ook VHS vond het een „matig” bod, vertelt onderhandelaar Marc de Natris. Zijn achterban stemde met tegenzin voor het eindbod van ProRail, omdat het inzag dat ProRail weinig financiële ruimte heeft. De organisatie stelt al langer dat het budget dat ProRail ontvangt van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat onvoldoende is voor al het noodzakelijke onderhoud van het spoor in de komende jaren.
De onvrede zit hem voor De Natris in de nivellering, die het loongebouw scheef trekt, zo legt hij uit. „Er gaat wederom flink meer geld naar de lagere loonschalen. Dat maakt het bijvoorbeeld veel minder aantrekkelijk om als verkeersleider nog naar een hogere schaal door te stromen.” Dat komt door toelages, zoals een onregelmatigheidstoeslag die verkeersleiders ontvangen, en die managementfuncties met een schaal hoger niet krijgen.
Wat zijn mogelijke wegen uit deze impasse? Een optie zou zijn dat het ministerie ProRail toch meer geld geeft, waardoor het meer ruimte zou krijgen om te onderhandelen. Minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) stelde vorige week echter dat onderhandelingen over een cao een kwestie tussen werkgevers en werknemers zijn. Madlener vindt dat ProRail „een mooi, marktconform eindbod heeft gedaan”.
Vrijdag spreekt FNV-onderhandelaar Kraijenoord met zijn kaderleden om zich op volgende acties te beraden.
De reiziger is daarbij vermoedelijk weer de klos. De op handen zijnde volgende acties zullen 48 uur van tevoren aangekondigd moeten worden. Dus als er de komende weken meer acties volgen, weten de reizigers dat in ieder geval ruim op tijd.
