Quincy Jones, de tovenaar van zestig jaar Amerikaanse muziek die tot op de maan wordt gedraaid

Posted on November 4, 2024 by admin

Quincy Jones, die zondag op 91-jarige leeftijd is overleden, was minder bekend dan zijn vele wereldberoemde vrienden. Hij zal vooral herinnerd worden als producer van Michael Jacksons album Thriller, maar hij was duizelingwekkend veel meer. Als producer, arrangeur en componist van zo’n 2.900 songs, drukte hij zijn stempel op zestig jaar Amerikaanse muziek, van hardbob tot hiphop. Hij bracht vele talenten en muziekstijlen samen. Zijn arrangement van Fly Me to the Moon van Frank Sinatra werd in 1969 gedraaid op de maan, op een cassetterecorder die astronaut Buzz Aldrin had meegenomen.

In de Netflix-documentaire Quincy (2018) zien we Quincy Jones als indrukwekkende hoogbejaarde langs eindeloos veel eerbetonen reizen, ondersteund door zijn zes zorgzame dochters. Vele beroemde vrienden komen in de film langs om zijn ring te kussen: van jonge fans als Kendrick Lamar, Dr. Dre, Beyoncé, tot oude vrienden als Ray Charles, Stevie Wonder, Herbie Hancock. En natuurlijk was hij dik met de Clintons en de Obama’s. Oud-president Obama roemde Quincy Jones als Afro-Amerikaanse pionier: „In ieder stadium van zijn opmerkelijke carrière was hij de eerste. Hij was iemand die de deur doorging vóór alle anderen. Dat gaf de mensen na hem enorm veel vertrouwen. En hij deed het met gratie.”

De door Quincy Jones en Michael Jackson geproduceerde hitsingle ‘Don’t Stop Till You Get Enough’:

Dat Quincy Jones ook op een oergeestige, malicieuze manier kon namedroppen, bleek uit zijn geruchtmakende interview met Vulture, begin 2018. The Beatles noemde hij de slechtste musici ter wereld, Michael Jackson was een inhalige macchiavellist die liedjes stal, John Coltrane haalde zijn schema’s uit een leerboek, en Marlon Brando neukte volgens hem met alles en iedereen, inclusief met James Baldwin, Richard Pryor, Marvin Gaye en een brievenbus. De weduwe Pryor bevestigde de roddel over haar man, Jones maakte zijn excuses aan alle andere beledigden.

Gewelddadig straatleven

Quincy Delight Jones (1933) groeide op in een arm gezin in de South Side van Chicago en in Seattle (Washington). Op zijn negende zag hij hoe zijn schizofrene moeder met geweld werd afgevoerd naar een inrichting. Zelf droeg hij diverse littekens van het gewelddadige straatleven. Volgens Jones had de moeilijke jeugd hem gevormd („Als je weet waar je vandaan komt, weet je beter waar je naartoe moet”). Dat uitte zich bijvoorbeeld in zijn steun aan de burgerrechtenbeweging en in zijn vele goede werken, die zich concentreerden op hulp aan arme Zwarte kinderen.

Quincy Jones in 2018, op het Filmfestival in Toronto.

Hij begon al jong in de jazz, aanvankelijk als trompetspeler. Op zijn veertiende raakte hij bevriend met de toen zestienjarige pianist Ray Charles. Vanaf zijn negentiende was hij arrangeur en bandleider, om te beginnen voor Lionel Hampton, later onder meer voor Count Basie en Frank Sinatra, met wie hij het klassieke live-album Sinatra at the Sands (1966) opnam. In Parijs studeerde hij compositie bij Nadia Boulanger en Olivier Messiaen. Dat hij verbinding zocht met de Europese klassieke muziek had ook te maken met de muren der segregatie waar hij in de VS tegenaan liep: „Ze lieten Zwarte mensen geen arrangementen voor strijkers maken.”

Tovenaar van Oz

Van de smooth jazz en classic pop schoof hij eind jaren zestig meer op naar de funk en pop. Als filmcomponist van The Wiz (1978) – een Zwarte update van The Wizard of Oz – leerde hij Michael Jackson kennen, die in de film de vogelverschrikker speelt. Samen zouden ze snel rijk en wereldberoemd worden. Met zijn bijna volmaakte producties – een breed aansprekend mengsel van soul, pop en rock – was Jones mede verantwoordelijk voor het succes van Off the Wall (1979), Thriller (1982) en Bad (1986). Over Michael Jackson zegt Jones in de film: „Ik probeerde hem te helpen met zijn artistieke groei. Zo liet ik bijvoorbeeld de toonsoort een kleine terts zakken, om hem volwassener te laten klinken. Hij was soms zo verlegen. Dan zong hij zittend achter de bank, met zijn rug naar mij toe.”

Jones produceerde in de jaren tachtig ook discohits voor anderen. Als een van de weinige veteranen onderkende hij vroeg het belang van hiphop, die hij beschouwde als een rauwe, revitaliserende kracht in de muziek, zoals bebop dat na de oorlog was. Jones was betrokken bij de oprichting van het hiphopblad Vibe en hij vroeg rap-pioniers voor zijn all-star-albums Back on the Block (1989). Afgezien van het stempel van goedkeuring van de meester, was dit album een vroege combinatie van hiphop en jazz, die later ook weer invloedrijk bleek te zijn.

Standje van 2Pac

Hij had zeven kinderen bij vijf vrouwen, onder wie bij filmster Nastassja Kinski. Naast zes dochters had hij één zoon: de Zweedse producer Quincy Jones III, die aan de wieg stond van de Zweedse hiphop. Jones’ voorkeur voor witte vrouwen kwam hem op een standje te staan van zijn schoonzoon Tupac Shakur. De later vermoorde rapper vond het rolbevestigend gedrag. Op het eind van de Netflix-documentaire zegt Jones dat hij overal goed in is, op één ding na: het huwelijk.

Hard werken en hard feesten zorgden naast gebroken huwelijken ook voor een handvol bijna-doodervaringen. Nadat hij bijna was gestorven aan een gescheurde hersenslagader in 1974, woonde hij zijn eigen herdenkingsconcert bij, geflankeerd door zijn neuroloog. In de documentaire zie je hem twee keer met spoed in een ziekenhuis belanden, waarna hij het wodka drinken en het reizen eraan geeft. Dat Quincy Jones 91 jaar is geworden en bijna al zijn beroemde vrienden heeft overleefd, mag dan ook een wonder heten.

Frank Sinatra zingt Fly Me to the Moon, op het door Jones opgenomen live-album ‘Sinatra at the Sands’:

NIEUWS

Plastic is overal. Toch blijven oliereuzen maar produceren

admin
November 27, 2024
0

Deze week is in Zuid-Korea een VN-top over de groeiende plasticberg. Verslaggever Liza van Lonkhuyzen bezocht een nieuwe plasticfabriek van Shell in de Amerikaanse staat Pennsylvania, en zag daar de impact van de productie op milieu en gezondheid. Moet er een plasticplafond komen?

Gast:: Liza van Lonkhuyzen
Presentatie:: Egbert Kalse
Redactie:: Iddo Havinga & Tessa Colen
Montage:: Jeroen Jaspers
Foto:: Quinn Glabicki

Hoe Feyenoord in 14 minuten en 44 seconden een miraculeuze comeback maakte bij Manchester City

admin
November 27, 2024
0

Manchester City-coach Pep Guardiola zit met zijn armen over elkaar in de dug-out. Blik op het veld, tegelijkertijd druk in gesprek met assistent Juanma Lillo. Hij oogt ontspannen, met eindelijk weer zicht op een zege na vijf nederlagen op rij. City leidt in het eigen Etihad Stadium met 3-0 tegen Feyenoord in de Champions League. De 74ste minuut loopt, als de spanning ver te zoeken is. City hoeft niet meer, waar Feyenoord de indruk maakt de schade te willen beperken.

Guardiola heeft drie van zijn belangrijke spelers zes minuten eerder gewisseld – Phil Foden, Nathan Aké en Ilkay Gündogan. Ongetwijfeld om ze rust te geven met het oog op de clash tegen Liverpool FC, komende zondag op Anfield. En waarschijnlijk om het risico op het wegvallen van spelers te verminderen, dit seizoen heeft City te maken met veel blessures.

City was jarenlang de norm, met bijna perfect uitgevoerd voetbal, onder regie van Kevin De Bruyne en Bernardo Silva in combinatie met spits Erling Haaland. Vier keer op rij landskampioen, winnaar van de Champions League in 2023. Maar dit seizoen is anders. De ploeg is in fases kwetsbaar. In de Premier League heeft City al acht punten achterstand op Liverpool, gecoacht door Arne Slot. Zaterdag werd thuis nog met 4-0 verloren van Tottenham Hotspur.

Gebutst vertrouwen

De ontmoeting met Feyenoord lijkt voor City de ideale wedstrijd om het gebutste vertrouwen terug te winnen. Volgens dat scenario voltrekt City-Feyenoord zich lang, dinsdagavond in het oostelijk deel van Manchester. City combineert soepel, drukt Feyenoord ver naar achteren, doelman Timon Wellenreuther redt een paar keer knap.

Feyenoord krijgt gaandeweg wel meer controle. Het heeft langer balbezit, creëert een kansje via aanvaller Igor Paixão. Maar City blijft gevaarlijk en kort voor rust valt de goal die niet kan uitblijven: Quinten Timber raakt Haaland onhandig en de Noor benut zelf de strafschop (1-0). Na de pauze loopt City uit door een schot van Gündogan en opnieuw Haaland, via een fraaie, razendsnelle aanval. 3-0 na 53 minuten.

Manchester City-spits **Erling Haaland** (in het midden) viert zijn 3-0 met Phil Foden en Matheus Nunes.

De wedstrijd zit dan op slot. Ogenschijnlijk, want de wissels die rond de zeventigste minuut plaatsvinden zullen van groot belang zijn. En niet alleen die bij City.

Bij Feyenoord komt de talentvolle centrumverdediger Thomas Beelen voor linksback Gijs Smal, die het lastig heeft. Hancko, een van de pijlers van de ploeg, verhuist van de as naar de linkerflank. Rechtsback Bart Nieuwkoop wordt vervangen door Jordan Lotomba, die terug is na een blessure. Ook beoogde basisspits Santiago Giménez maakt zijn rentree na een hamstringkwetsuur, hij valt in voor Julián Carranza.

Deze omzettingen van coach Brian Priske zorgen ervoor dat Feyenoord – met de power van linksback Hancko en rechtsback Lotomba – meer dynamiek heeft op de flanken. En in de spits zorgt Giménez voor meer diepgang dan de vrij statische Julián Carranza.

Giménez is nog maar net in het veld, als hij meteen een bal in de diepte vraagt. Dat Feyenoord met drie goals achter staat, is niet aan Giménez af te lezen. Hij maakt een gretige indruk.

Woede en irritatie

De Mexicaan sprint in de 74ste minuut weg, als Hancko vanaf links achterin een lange bal naar voren geeft. City neemt simpel over, lijkt te controleren. Verdediger Josko Gvardiol krijgt de bal in de as. Hij wordt, en dat is cruciaal, meteen onder druk gezet door Giménez. Daardoor speelt Gvardiol een moeilijke, hoge bal terug op doelman Ederson.

Hadj Moussa, een 22-jarige talentvolle Algerijns-Franse rechtsbuiten, ziet dat het fout gaat bij City. Hij sprint meteen achter de bal aan, neemt die perfect aan, direct mee in de loop, omspeelt de uitkomende keeper Ederson en mikt vanuit een lastige, krappe hoek zonder te kijken binnen: 3-1, klokslag 74 minuten.

Feyenoord-aanvaller **Hadj Moussa** is op weg naar de 3-1.

Woede, irritatie, zorgen – het is allemaal zichtbaar bij Guardiola. Secondenlang kijkt hij naar de grond, terwijl hij zijn handen boven op zijn hoofd houdt.

Feyenoord speelt met meer durf en overtuiging, jaagt op City. Onderlinge duels worden gewonnen, waar City aarzelt, broos als het vertrouwen is. Feyenoord bouwt geduldig op, probeert met korte passes de tegenstander te lokken, zo ruimtes te creëren en de creatieve pingelaar Moussa in stelling te brengen.

In de 81ste minuut komt hij aan de bal, rechts voorin, loopt zich dan vast. Ook dat is Moussa. Maar Feyenoord blijft hoge pressie uitoefenen. Weer geeft Gvardiol een moeilijke pass, Timber en zijn kompaan Hwang In-beom duiken erop, nemen over.

Het spel wordt verplaatst naar links, naar Paixão. Die slingert de bal naar de tweede paal, waar Lotomba opduikt. Die trekt de bal terug en gaat wonderlijk via de paal en het linkerbeen van Ederson richting de borst van de inlopende Giménez: 3-2 na 81 minuten en 12 seconden.

Guardiola klapt een paar keer, lijkt zijn defensie wakker te willen schudden. Spanning – of is het angst? – is te zien in zijn ogen.

Invaller **Santiago Gimenez** nadat hij de 3-2 heeft gemaakt.

Loeren op uitbraak

Feyenoord voetbalt zonder vrees. Lotomba ontdoet zich enkele keren soepel van Haaland, een beer van een aanvaller. Er is nog even tijd voor Feyenoord, in een wedstrijd die allang als verloren beschouwd werd.

Na 88 minuten en 30 seconden begint het met de onderschepping van Hwang, als twee City-spelers elkaar in de weg lopen bij de middenlijn. Feyenoord-spelers loeren meteen op een uitbraak – waar liggen de ruimtes?

Er lijkt dan nog weinig aan de hand voor City, zoals eigenlijk de hele avond. Hwang kopt naar invaller Ramiz Zerrouki, die passt naar Moussa, die nog op eigen helft staat, zeker tien meter voor de middenlijn.

Voorin is Paixão dan aan het zwerven. De Braziliaanse linksbuiten duikt opeens diep in de rechterzone op. Daar ligt ruimte omdat Moussa zijn directe tegenstander – linksback Gvardiol – heeft weggelokt. Moussa ziet de loopactie van Paixão, geeft een splijtende bal tussen Gvardiol en Jack Grealish door.

De defensieve organisatie bij City is ontluisterend, zoveel ruimte krijgt Paixão. Noodgedwongen komt Ederson ver uit zijn doel om de aanvaller af te stoppen, meters buiten zijn strafschopgebied. Maar Paixão is hem net voor, springt iets hoger, kopt de bal vooruit, neemt hem mee, is de keeper kwijt, maar staat in een moeilijke hoek schuin rechts voor de goal.

Paixão heeft even tijd, kijkt, en doet wat je bijna niet ziet aankomen. Hij geeft een puike voorzet op de onvermoeibare, opstomende linksback Hancko. Die kopt in een leeg doel, langs de laatste overgebleven verdediger Rico Lewis. 88 minuten en 44 seconden en het staat 3-3.

Feyenoord-verdediger **Hancko** kopt kort voor tijd de 3-3 binnen.

In zijn enthousiasme valt Hancko even als hij naar het uitvak rent met 4.000 Feyenoord-fans. Het vak ernaast houden City-fans handen voor hun mond of ogen. De ontgoocheling compleet. Guardiola plukt even aan zijn neus, drinkt wat water.

Verbijstering is te zien bij Haaland – bij wie niet eigenlijk. Maar het zit zo dicht bij elkaar. Twee minuten later schiet Grealish via het been van Zerrouki nog op de paal – net niet de 4-3 dus.

Invaller De Bruyne staat druk te wijzen, met 94 minuten en 30 seconden op de klok. Dáár moet je lopen, zegt hij tegen een ploeggenoot, in een poging een opening te vinden in de Feyenoord-defensie. Maar verdediger Gernot Trauner poeiert de bal richting de tribune voor Haaland eraan kan komen.

Guardiola dirigeert zijn spelers in de laatste seconden met wilde armgebaren naar voren. En geeft dan, als na 96 minuten is afgefloten, vierde official Marcel Birsan met een zuinig lachje, waarin ongeloof verscholen zit, als eerste een hand.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.