Voor de vijfde keer in zijn leven kan Sean Byrd een Amerikaans president kiezen. Maar tot nu toe maakte hij pas één keer gebruik van zijn stemrecht: in 2008, toen hij op Barack Obama stemde, net als hijzelf een Afro-Amerikaan. Maar dit jaar wil Byrd (35) opnieuw gaan stemmen. En de kandidaat naar wie hij een paar dagen voor de stembusgang, komende dinsdag, sterk neigt, is de man die Obama bijna acht jaar geleden afloste als president: de Republikeinse kandidaat Donald Trump.
„Ik denk dat we nu gewoon iemand nodig hebben die iets afweet van zakendoen”, zegt Byrd op de veranda van zijn vervallen sociale-huurwoning in Savannah, de havenstad van de electoraal cruciale staat Georgia. De gazons tussen de betonnen woningen vormen een slalombaan van scheefstaande satellietschotels, kapotte waslijnen en roestende barbecues. Veel ramen zijn dichtgetimmerd met multiplexplaten of aluminium roosters van de woningbouw. Binnen zitten vooral de keuken en badkamer onder de schimmel, klagen veel bewoners.
Deze verloedering is één reden dat Byrd dit jaar naar de kandidaat van de oppositiepartij neigt. Toen de zittende president Joe Biden eind 2020 campagne voerde, beloofde hij enorme investeringen in sociale woningbouw. Deze zogenoemde projects kampen met zeker 115 miljard dollar aan achterstallig onderhoud. Biden wilde hiervoor in 2021 geld vrijmaken binnen zijn Inflation Reduction Act. Maar om die zwaarbevochten klimaat- en energiewet door het Congres te loodsen, werd deze uitgavenpost in de onderhandeling met de Republikeinen opgeofferd. Byrd: „De renovaties zijn er nooit gekomen.”
Ik denk dat we nu gewoon iemand nodig hebben die iets afweet van zakendoen
Onder Trump had havenarbeider Byrd aan het eind van de maand meer geld over dan de laatste jaren onder Biden, zegt hij. „Op zichzelf is er genoeg werk. Maar alles is zo duur geworden dat je nu twee of drie baantjes nodig om rond te komen.” Zelfs toen begin 2020 de pandemie uitbrak onder Trump en de economie stilviel „bleven de cheques komen”, zegt hij. Het Congres maakte honderden miljarden vrij om elke inwoner van de VS 1.200 dollar te sturen. Trump was zo gewiekst zijn eigen handtekening op die ‘coronacheques’ te zetten.
Byrd heeft meer redenen om naar Trump te neigen. Hij heeft gehoord dat mannelijke gevangenen onder de Democraten op kosten van de overheid een geslachtsveranderende operatie kunnen ondergaan. „Dat gebeurt dus met belastinggeld. Terwijl we al veel betalen, zodat de politie ons elke dag kan komen neerschieten.” (De Republikeinen hebben hier een tv-spotje over gelanceerd, dat verzwijgt dat de operaties al sinds de regering Obama betaald worden en dat Trump die regeling als president niet beëindigde.)
Op circa vijftien meter van zijn veranda liggen de verweerde resten van een gedenkplek voor Desaray Gilliard, een 15-jarig meisje dat hier in 2022 werd neergeschoten. Een moord die nooit is opgelost. De buurt zegt dat de politie amper onderzoek deed, de burgemeester klaagt dat niemand in de buurt met agenten wilde praten.. „Ze komen hier liever mensen oppakken en lastig vallen dan ons helpen.” Het racistische politiegeweld is onder elke president hetzelfde, vindt Byrd. Daarom vindt hij het wel zorgelijk dat Trump heeft gezegd dat hij agenten immuniteit wil geven voor strafvervolging. „Maar ik weet er het fijne ook niet van.”
Politieke genderkloof
De stem van Byrd zal er toe doen in Georgia, een van de vijf staten die Trump vier jaar geleden verloor aan Joe Biden. De Democraat had zijn even verrassende als nipte zege (slechts elfduizend stemmen verschil) in de zuidelijke staat voor een belangrijk deel te danken aan Afro-Amerikaanse kiezers die massaal opkwamen in de al decennialang trouw Republikeins stemmende staat. Landelijk stemden bijna negen op de tien van hen dat jaar op Biden.
Ook Harris krijgt de ruime meerderheid van de zwarte kiezers achter zich. Maar hun steun voor haar is minder overweldigend, wijst kiezersonderzoek uit: niet meer dan zeven op de tien lijken voor haar te gaan. Vooral zwarte mannen zouden zich van haar en de Democraten afkeren. Deze zogenoemde bro vote kan dinsdag vooral in Georgia en buurstaat North Carolina een belangrijke rol gaan spelen.
Vooral over de weglopende ‘bro vote’ – de stem van zwarte mannen – is de paniek onder de Democraten groot
De hermano vote van de latino-mannen neigt ook steeds sterker naar Trump, terwijl witte mannen al vanaf zijn eerste gooi naar het presidentschap stevig in zijn kamp zitten. Tegelijkertijd lijken vrouwen, van alle etnische achtergronden, in grote meerderheid voor de Democratische kandidaat Kamala Harris te zullen gaan. Hierdoor zouden de verkiezingen van dit jaar, in politiek jargon, de meest ‘gendered’ uitslag ooit kunnen opleveren, voorspellen experts. Terwijl het electoraat steeds minder sterk uiteenvalt langs etnische lijnen, groeit de politieke genderkloof: veel meer vrouwen gaan voor Harris, de mannen sterk voor Trump.
Lees ook
‘Ik dacht dat de artsen haar probeerden te redden’
Vooral over de weglopende ‘bro vote’ is de paniek onder de Democraten groot. In een interview met de zwarte voormalige American football-ster Shannon Sharpe waarschuwde Harris deze week tegen een stem op Trump. „Denk niet dat je bij zijn club hoort”, zei ze in diens podcast Club Shay Shay, die veel jonge zwarte luisteraars heeft. „Denk je echt dat als hij met zijn miljardairsvriendjes is, hij erover na gaat denken hoe hij jouw problemen kan aanpakken?”
Ook ex-president Barack Obama riep „de brothers” vorige maand tot de orde. Het was „onacceptabel” dat zij een stem op Trump overwogen, zei hij tijdens een bezoek aan een Harris-campagnekantoor in Pennsylvania. Die zou namelijk voortkomen uit seksisme. „Ik krijg het gevoel dat het idee van een vrouwelijke president jullie niet bevalt en dat jullie daarom uitkomen bij andere alternatieven.”
Vrouwenrechten
Ook student Emek Mpiana werd onlangs aangesproken op het gebrek aan mannelijk enthousiasme voor Harris. Bij de campus werd hij aangesproken door flyerende Democratische medestudenten. „Ze vroegen niet eens mijn naam, maar begonnen meteen van ‘geef je wel om vrouwenrechten?’”, vertelt de 20-jarige masterstudent aan de zakenschool van het vanouds zwarte college NCCU in Durham, North Carolina. Hij kan er nog boos over worden.
North Carolina geldt dit jaar voor het eerst in decennia als een swing state doordat de bevolkingssamenstelling snel verandert. Vooral in de metropool rond hoofdstad Raleigh komen meer en meer hoogopgeleiden wonen, aangetrokken door verscheidene universiteiten en onderzoekscentra. Zoals Georgia vier jaar geleden omsloeg van ‘rood’ – Republikeins – naar ‘blauw’, hopen de Democraten dat nu te zien gebeuren in de noordelijke buurstaat.
Mpiana heeft moeite om met zijn bijbaantje als maaltijdbezorger zowel zijn studie als zijn levensonderhoud te bekostigen. Als hij dinsdag op Harris stemt, zou dat zijn omdat zij „meer kansen wil geven aan de minder gefortuneerden. Terwijl Trump er wil zijn voor de rijkere mensen en de bedrijven.”
Hij hoort de Democraten in Durham, een buurstad van Raleigh, echter vooral praten over abortus. Ze zetten vol in op dit thema, nadat Trump tijdens zijn eerste termijn (2017-2021) drie conservatieve leden aan het Hooggerechtshof kon benoemen. Twee jaar geleden schrapte dit hof het landelijke recht op abortus, waarna conservatieve staten strenge verboden invoerden. De Democraten hopen met de brede onvrede daarover kiezers te mobiliseren. Mpiana: „En ze proberen je een schuldgevoel aan te praten als je daar niet in meegaat.”
Zo’n negatieve stem tegen Trump bevalt Mpiana echter niet. „Dat deden ze vier jaar geleden ook. En kijk hoe dat uitpakte: Biden was duidelijk niet fit genoeg meer om president te zijn.” Hij neemt het Harris en de Democraten kwalijk dat ze, sinds de steeds brozer ogende president deze zomer zijn herverkiezingscampagne staakte, „nooit verantwoordelijkheid hebben genomen voor zijn gezondheidsproblemen”.
Dat hij de ene dag een stem op Harris overweegt en de andere dag op Trump, heeft niets te maken met hun sekse, zegt Mpiana. „Dat mensen aan haar twijfelen is echt niet omdat ze een vrouw is, maar omdat ze zich afvragen hoe ze het zou doen als president. De vrouwenhaat gaat echt niet zo diep. Ik zie dat online ook niet bij andere zwarte mannen. Ze neigen vooral naar Trump vanwege de economie, niet vanwege haar demographics.”
Garnizoensstadje
In Fayetteville hebben zwarte mannen nog een reden om voor Trump te kiezen, zegt Dennis Williams (45). In dit garnizoensstadje in North Carolina, vlakbij Fort Liberty – een van de grootste legerbases ter wereld – zien veel militairen „dat de wereld onder Trump een rustiger plek was”, vertelt hij in de garage van zijn woning, die is omgebouwd tot tatoeagestudio.
Militairen die zich in zijn stoel komen laten tatoeëren, kijken bezorgd naar de conflicten die de afgelopen jaren uitbraken in de wereld. Williams werd geboren op de plaatselijke legerbasis – die toen nog Fort Bragg heette, naar een generaal van de zuidelijke Confederatie, en daarom onder Biden recent omgedoopt. Williams: „Ik noem het nog steeds Fort Bragg. Wat maakt mij die naam uit.”
Hier zijn eenheden gelegerd die als eerste gemobiliseerd worden als de derde wereldoorlog uitbreekt en het Amerikaanse imperium instort, zoals hij vreest. „Als je de televisie aanzet en ziet hoe Rusland en Oekraïne elkaar in de haren vliegen. Hoe Israël de Palestijnen en Libanon behandelt. Wat er gaande is in Haïti en Afrika. What’s going on?”
Williams, artiestennaam King Thesis, twijfelt sterk of hij gaat stemmen. Maar als hij het toch doet, vindt hij Trump de betere kandidaat. Hij koestert een groot wantrouwen jegens Harris. Als dochter van Indiase en Jamaicaanse immigranten zou ze de eerste vrouwelijke president van kleur worden. Maar hij heeft video’s van de uiterst rechtse, zwarte opiniemaakster Candace Owens gezien die Harris’ afkomst in twijfel trekken.
Williams heeft veel grieven over de Democraten. Zo meent hij dat onder hen het feminisme is doorgeschoten („alsof vrouwen ons niet meer nodig hebben, en wij hun zelfs zouden moeten dienen”). En het steekt hem dat onder Biden en Harris heel veel immigranten clandestien het land zijn binnengekomen – volgens sommige influencers die hij volgt om de zwarte bevolking te vervangen. En door de inflatie heeft hij het als vader van drie kinderen (10, 16 en 18 jaar) de laatste jaren lastiger gekregen om zijn traditionele rol als man uit te oefenen: „Om te leiden, te voorzien en te beschermen.”
Het ergert hem dat nu dan op hem, als zwarte man, een beroep wordt gedaan om op Bidens vicepresident te stemmen. Door ex-president Obama en diens vrouw Michelle, maar ook door popdiva Beyoncé die vorige week in Texas met Harris optrad. „Beyoncé gedraagt zich als onze koningin en Obama doet alsof hij onze koning is. En moet ik naar ze luisteren, alleen maar omdat we op elkaar lijken?”