N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Kankerverwekkende stoffen Het Openbaar Ministerie overweegt boetes voor illegaal ontgassen door binnenvaartschepen te verhogen. Het is vooral voor grote schepen lucratief om de boetes voor lief te nemen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data96566028-7c9bfe.jpg)
Foto Olivier Middendorp
De boetes die binnenvaartschippers krijgen voor het illegaal uitstoten van giftige dampen zijn lager dan de kosten voor het afvangen van deze dampen met een technische installatie. Daardoor is het voor schippers lucratief om het risico van een boete te nemen en de kankerverwekkende stoffen vrij te laten in de buitenlucht. Dat bevestigen meerdere schippers tegenover NRC. Het Openbaar Ministerie zegt in een reactie dat het de hoogte van de boetes gaat heroverwegen.
Binnenvaarttankschepen die oliën of chemische producten vervoeren moeten de restdampen van hun afgeleverde lading vaak kwijt voordat ze een nieuwe vracht kunnen vervoeren. Schippers blazen die stoffen met duizenden kubieke meters tegelijk de buitenlucht in om de tanks schoon te maken. De stoffen zijn kankerverwekkend, kunnen het DNA aantasten en zijn schadelijk voor de voortplanting. In dichtbevolkte gebieden is dit ‘ontgassen’ verboden. Voor het ontgassen van benzine geldt een landelijk verbod.
Boetes tot 18.500 euro
Als schippers ontgassen op een plek waar dat niet mag, kunnen zij een boete krijgen die varieert van 1.500 tot 15.000 euro, afhankelijk van het type overtreding. Boetes voor scheepseigenaren zijn hoger dan die voor een schipper.
De kosten van het ontgassen bij een zogenoemde ontgassingsinstallatie zijn meestal flink hoger dan de boetes voor het illegaal ontgassen. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat schat die kosten op ruim 6.000 euro. Ramingen van exploitanten komen hoger uit, variërend van ruim 7.000 euro bij een klein schip tot 20.000 euro bij een groot schip. Dat is 5.000 euro hoger dan de maximale boete, en 18.500 euro hoger dan de laagste boete. Het Openbaar Ministerie houdt bij de hoogte van boetes geen rekening met de omvang van een schip. Dit betekent dat het voor grote schepen, die relatief veel giftige dampen bevatten, het meest lucratief is om illegaal te ontgassen en het risico van een boete op de koop toe te nemen.
Schippers wijzen erop dat de kosten van gecontroleerd ontgassen in de praktijk kunnen oplopen tot wel 40.000 euro als ze lang moeten wachten op een plekje aan de ontgassingsinstallatie of als ze ver moeten omvaren. Op dit moment is er slechts één plek waar schippers hun dampen gecontroleerd kwijt kunnen, bij afvalverwerker ATM in Moerdijk. Schippers die de dampen van hun schip bij een installatie willen laten afvangen moeten dus ver omvaren en regelmatig wachten. In Amsterdam heeft het bedrijf Clean Technology Systems afgelopen november toestemming gekregen om een ontgassingsinstallatie in gebruik te nemen, maar die draait nog niet omdat er te weinig vraag is om het rendabel te maken.
„Deze boetes werken niet ontmoedigend voor overtreders”, zegt Bob Busser van Clean Technology Systems, tevens secretaris van de branchevereniging van ontgassingsbedrijven. „Willen de boetes effectief zijn, dan moeten ze een factor twee tot vijf hoger zijn dan de kosten van gecontroleerd ontgassen.”
Wachten op landelijk verbod
Probleem is ook dat op dit moment enkel ontgassen in dichtbevolkt gebied verboden is. „Wij zijn in afwachting van een landelijk verbod”, zegt Kees Kievit, toezichthouder bij de Inspectie Leefomgeving en Transport. De inspectie handhaaft de huidige verboden, maar dat is pas echt effectief als er een landelijk verbod geldt. Nu kunnen schippers handig tussen verboden door navigeren en ontgassen op plekken waar het nog wel mag.
Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) kan naar eigen zeggen geen landelijk verbod invoeren, omdat internationale verdragen zo’n verbod in de weg staan. Onderzoekers van de Erasmus Universiteit publiceerden vorige maand een onderzoek waarin zij concludeerden dat een nationaal verbod wél mogelijk is. Daarop reageerde de minister via een Kamerbrief waarin hij uitlegde waarom een verbod volgens hem echt niet kan. De onderzoekers vinden die argumenten niet overtuigend, schreven ze in een brief aan de minister en Kamerleden. De Tweede Kamer houdt binnenkort een hoorzitting met de onderzoekers, schippers en lokale overheden om het welles-nietes tussen de minister en de onderzoekers op te helderen.
