De cijfers na zeven weken alomvattende controles wijken amper af van eerdere maanden

Duitsland intensiveerde half september zijn grenscontroles om zo meer grip te krijgen op illegale migratie. Uit vrijdag gepubliceerde cijfers van de Duitse Bundespolizei, die voor de grenscontroles verantwoordelijk is, blijkt dat er over de eerste zeven weken 7.617 ongeoorloofde grensovergangen, of pogingen daartoe, zijn geregistreerd. Ruim vijfduizend maal werd de persoon in kwestie tegengehouden en teruggestuurd.

Dit aantal ligt iets lager dan het maandelijks gemiddelde in 2024. Uit cijfers van de Bundespolizei uit oktober bleek dat in iedere maand van 2024 het aantal geregistreerde ongeoorloofde grensovergangen schommelde tussen de zes- tot zevenduizend. In 2023, toen er dus minder gecontroleerd werd, lag het gemiddelde rond tienduizend geregistreerde, ongeoorloofde grensovergangen per maand.

Mogelijk gaat er een licht afschrikkende werking uit van de aangekondigde grenscontroles – hoewel politievakbondsman Andreas Roßkopf dat enkele weken geleden nog uitsloot omdat de grenscontroles daarvoor te weinig omvattend zouden zijn. Het ministerie van Binnenlandse Zaken wilde nog geen conclusies verbinden aan de cijfers.

De autoriteiten spreken van een ongeoorloofde grensovergang als de persoon in kwestie niet de juiste papieren (bij zich) heeft, bijvoorbeeld geen paspoort of visum. Het kan ook zijn dat er niet aan een andere voorwaarden uit de Schengen-codex is voldaan, zoals het hebben van voldoende financiële middelen, licht een woordvoerder toe. Degenen die ondanks gebrekkige papieren wel mochten doorreizen, zo’n 1.600 mensen, werden bijvoorbeeld doorgelaten omdat ze in Duitsland een asielprocedure wilden beginnen, aldus de woordvoerder. Bijna driehonderd mensen die werden tegengehouden, waren eerder uit Duitsland uitgezet en mochten daarom het land niet meer in. 162 mensensmokkelaars werden in voorlopige hechtenis genomen.

Opschaling controles

Sinds half september voert de Duitse politie grenscontroles uit langs alle landsgrenzen. Dat was een opschaling van reeds bestaande maatregelen: zo wordt de grens met Oostenrijk al sinds 2015 gecontroleerd, en de grenzen met Polen, Tsjechië en Zwitserland sinds eind 2023.

Aan de grens met Polen en Tsjechië werd in de twee jaar daarvoor ook al gecontroleerd, zij het minder structureel, in reactie op toenemende migratie via Wit-Rusland. Via Minsk werden onder leiding van president Aleksandr Loekasjenko migranten uit onder meer Syrië en Afghanistan richting de Europese Unie gestuurd. Ook tijdens het EK voetbal in Duitsland deze zomer stond de politie aan de Duitse grenzen. Andersom controleerde de Franse politie in de weken van de Olympische Spelen.

Zo beschouwd is ‘Schengen’ – het vrijhandels- en vrijreizen-pact voor personen en goederen – al een tijdje geschiedenis.

De invoering van extra grenscontroles en de mogelijke effectiviteit ervan zijn politiek omstreden. Felle kritiek op de controles kwam eerder van de burgemeester van Saarbrücken, Uwe Conradt (CDU), wiens stad aan de grens met Frankrijk ligt. Conradt noemde de controles een „zuivere symboolactie” die niettemin „veel schade” berokkent, omdat de politie woon- en werkverkeer hindert, en er door de steekproefsgewijze controles voor mensensmokkelaars altijd nog genoeg andere routes overblijven. Ook de voormalige minister-president van Noordrijn-Westfalen Armin Laschet (CDU) noemde de actie symbolisch. De kritiek van de twee prominente CDU’ers is des te opvallender omdat de christen-democraten in Berlijn zich deze dagen presenteren als de law-and-order -partij voor wie migratiemaatregelen niet streng genoeg kunnen zijn.