Vier dagen na de Georgische verkiezingen van 26 oktober is er nog geen duidelijk strijdplan van de pro-Europese oppositie in het kleine land in de Zuid-Kaukasus. Na een eerste demonstratie in hoofdstad Tbilisi maandagavond, waar naar schatting twintigduizend mensen op af kwamen, is het verzet vooralsnog stilgevallen.
De vier allianties van oppositiepartijen weigeren de verkiezingsuitslag te erkennen. Ze zijn ervan overtuigd dat regeringspartij Georgische Droom dankzij fraude 54 procent van de stemmen heeft gewonnen – de vier allianties kwamen samen uit op 37,8 procent. In peilingen scoorde de regeringspartij veel lager, circa 35 procent.
Georgische Droom, voorstander van warme banden met Rusland, is met deze uitslag goed voor 89 van de 150 parlementszetels. De oppositiepartijen hebben aangekondigd geen zitting te zullen nemen in het parlement. Oud-premier Giorgi Gakharia, leider van de alliantie Voor Georgië, zei dat zijn partij „het illegale parlement van Georgische Droom geen legitimiteit wil verschaffen”.
Tot nog toe heeft de oppositie geen bewijzen gepresenteerd voor grootschalige fraude bij de verkiezingen, ondanks de aankondiging dat ze daarmee zou komen. Aanwijzingen voor fraude zijn er genoeg. Lokale waarnemers als Transparancy International Georgia, ISFED en My Vote kwamen de afgelopen dagen met evaluaties van gesignaleerde misstanden op de verkiezingsdag. Die variëren van fysiek geweld jegens journalisten en waarnemers en intimidatie van kiezers tot schending van het stemgeheim, het uitdelen van meerdere stembiljetten en het aanvoeren van kiezers uit een ander district.
Een sterk staaltje ‘ballot stuffing’ deed zich voor in Sadachlo, een dorp op de grens met Armenië, waar een lokale bestuurder een hele stapel stembiljetten in een bak propte. De video ging viraal. Het was „een goed voorbereide provocatie van de oppositie”, zei de bestuurder achteraf.
Hoge scores op platteland
Data-analisten publiceren inmiddels geloofwaardige grafieken waaruit blijkt dat Georgische Droom in stembureaus op het platteland onwaarschijnlijk hoge scores heeft gehaald. Programmeur Levan Kvirkvelia en verkiezingsexpert Roman Udot toonden op X onder meer de ‘Russische staart’, een statistisch fenomeen dat duidt op verkiezingsfraude. Dat Georgische Droom in sommige stembureaus 60 of 65 procent van de stemmen binnenhaalde is nog te verklaren, maar scores boven de 80 procent zijn verdacht.
De oppositie eist nieuwe verkiezingen, maar dat kan volgens de Georgische wet alleen als geen van de partijen de kiesdrempel van 5 procent heeft gehaald of als de verkiezingen ongeldig worden verklaard. Zo’n ongeldig-verklaring is zeer onwaarschijnlijk. De brede internationale gemeenschap heeft de verkiezingsuitslag niet erkend, maar evenmin afgewezen.
Kritische reacties zijn er wel. Waarnemers van de OVSE constateerden dat de verkiezingen werden „ontsierd” door een ongelijk speelveld, spanning en polarisatie. De Europese Commissie, die woensdag een kritisch rapport publiceerde over mogelijke EU-toetreding van Georgië, roept op tot een onafhankelijk onderzoek. De Amerikaanse president Joe Biden doet dat ook en is „ernstig gealarmeerd” over de „recente democratische terugval” van het land.
Onderzoek van OM
Premier Irakli Kobakhidze legt de kritiek naast zich neer. Onregelmatigheden heb je in elk land, zei hij luchtig tegen de BBC. Georgische Droom prijst zich gelukkig met het snelle bezoek van Viktor Orbán en de felicitaties van Armenië, Azerbeidzjan, Turkije, Rusland, Turkije, China en Venezuela, de enige landen die de verkiezingsuitslag tot nu toe hebben erkend.
De kiesraad, die de verkiezingen al kwalificeerde als „vrij en eerlijk”, wil de kritiek smoren met een hertelling in vijf willekeurig gekozen stembureaus in elk verkiezingsdistrict. De uitkomst kwam woensdag al: in 32 van de 366 onderzochte stembureaus waren „kleine veranderingen” nodig. Tegelijk vroeg de kiesraad aan het Openbaar Ministerie om „ongefundeerde beschuldigingen” over fraude te onderzoeken. Donderdag begint het OM dit onderzoek met een verhoor van president Salome Zoerabisjvili, een uitgesproken tegenstander van Georgische Droom. Het lijkt een poging om haar politiek onschadelijk te maken, kort voordat haar termijn afloopt.
Voor de oppositie rest weinig anders dan straatprotest. Eerder dit jaar waren wekenlange demonstraties tegen een omstreden ‘Russische wet’ vergeefs. Nu staat de democratie zelf op het spel. Nika Gvaramia, een van de leiders van de Coalitie voor Verandering, plaatste op Facebook alvast een ode aan de straat: „De straat is de oudste vorm van volksdemocratie. De straat is de enige plek om het lot van de staat te bepalen, als alle andere democratische instellingen zijn gekaapt.”
Lees ook
dit profiel van president Zoerabisjvili
