Staatssecretaris Fiscaliteit Folkert Idsinga (NSC) heeft een probleem. De Tweede Kamer wil in meerderheid weten waar Idsinga zijn pensioen van ruim 6 miljoen euro in investeerde. Maar de staatssecretaris vindt dat zijn investeringen privé zijn. Vier vragen over de kwestie.
1
Waarom is de Tweede Kamer boos?
RTL Nieuws vroeg de staatssecretaris in de afgelopen weken uit te leggen waar hij aandelen, obligaties en andere beleggingen in heeft. RTL wilde dat weten, omdat de staatssecretaris met belastingregels direct invloed kan hebben op de winstgevendheid van bedrijven. De staatssecretaris weigerde openheid van zaken te geven, omdat hij zijn financiële belangen al besproken had met formateur Richard van Zwol en met de landsadvocaat. Hij vindt zijn financiële belangen verder een „privéaangelegenheid”.
Na de publicatie van RTL stelde Tweede Kamerlid Joost Sneller (D66) vragen aan staatssecretaris Idsinga en premier Dick Schoof. Hij wil weten welke financiële belangen de staatssecretaris heeft, om de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan. Ook de SP en GroenLinks-PvdA nemen geen genoegen met de uitleg van de staatssecretaris.
Het politieke probleem ontstond voor Idsinga toen Geert Wilders (PVV) ging twitteren. Hij schreef dinsdagavond: „Lijkt me geen goed bestuur en niet dragend gemotiveerd, dus maar beter openbaar maken die miljoenenbelangen!” Daarmee wordt duidelijk dat een Kamermeerderheid vindt dat Idsinga meer uitleg moet geven.
2
Welke financiële belangen heeft Idsinga?
Het draait allemaal om een pensioenpot. Idsinga was managing partner en fiscaal adviseur bij advocatenkantoor Baker & McKenzie op de Amsterdamse Zuidas. Om in zijn pensioen te kunnen voorzien is hij gaan beleggen, zegt hij. Die pensioenpot heeft hij ondergebracht in een bv waar in totaal ruim 6 miljoen euro in zit, blijkt uit het jaarverslag van 2023.
Een aantal bedrijven wordt bij naam genoemd, maar niet alle
De 6 miljoen euro is deels geïnvesteerd in aandelenportefeuilles die door anderen worden beheerd. Maar dat niet alleen. Via de bv kocht Idsinga ook aandelen van specifieke bedrijven, blijkt uit het register nevenfuncties van de Tweede Kamer van het vorige politieke seizoen. Daar staat Idsinga in, omdat hij toen nog Kamerlid was.
Een aantal bedrijven wordt bij naam genoemd, maar niet alle. Idsinga heeft onder andere aandelen in een bedrijf dat gezonde snackautomaten beheert en financiële belangen in vastgoedbeleggingsfonds Annexum. Ook had hij aandelen in een verhuurder van opslaglocaties, Boxx, die inmiddels failliet is. Daarnaast zitten in de pensioenpot een vakantiehuisje en twee garageboxen.
Formateur Richard van Zwol schrijft in zijn eindverslag van juli dit jaar ook over de bv. Het enige bedrijf dat Van Zwol bij naam noem, heet Algaerator, een bedrijf dat niet-vervuilde algen produceert. Of de bedrijven en fondsen die in het Tweede Kamerregister 2022-2023 staan nog onderdeel zijn van Idsinga’s aandelenportefeuille ten tijde van het eindverslag van de formateur in 2024 is onduidelijk.
3
Overtreedt Idsinga de regels?
Strikt genomen niet. De regels stellen dat je zakelijke belangen ‘op afstand’ moet zetten als je bewindspersoon wordt, zodat je daar geen zeggenschap over hebt. Dat moet je volgens de regels bespreken met de formateur. Idsinga heeft dat gedaan. Daarbij is ook de landsadvocaat betrokken geweest, zegt zijn woordvoerder. Van Zwol beschrijft in zijn eindverslag hoe Idsinga zijn zakelijke belangen heeft ondergebracht in een stichting waar hij geen zeggenschap over heeft. Hij kan bijvoorbeeld niet meer stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en ook geen aandelen meer verkopen.
Maar fraai is het niet, vindt D66’er Sneller. Allereerst politiek gezien: hij is staatssecretaris namens NSC, de partij die succesvol campagne voerde met de belofte van een goed, integer en transparant bestuur. Bovendien: „Idsinga zegt alleen dat het persoonlijk is en legt verder niet uit. Een staatssecretaris heeft recht op een privéleven, maar het gaat in dit geval wel om behoorlijke bedragen. Dan moet je weten waarom dit een privéaangelegenheid is, en hoe dit geen schijn van belangenverstrengeling oplevert.”
Lees ook
‘Valse start’ voor kabinet-Schoof op gebied van transparantie over ontmoetingen met lobbyisten
4
Waarom vinden integriteitsexperts Idsinga’s opstelling een probleem?
Nederlanders moeten erop kunnen vertrouwen dat bewindslieden handelen in het landsbelang, en niet in het privébelang. Dat zegt Lousewies van der Laan, directeur van de Nederlandse tak van Transparency International, een ngo die let op integriteitsregels. „Daarom moet je zo transparant mogelijk zijn over je financiële belangen.”
Stel je voor, zegt ze, een bewindspersoon heeft aandelen in KLM, en het kabinet discussieert over staatssteun. „Dan moet dat bekend zijn, zodat je kunt meewegen of iemand persoonlijk financieel belang heeft bij een keuze van het kabinet.” Alleen op afstand zetten tijdens een bewindsperiode is niet genoeg, volgens Van der Laan. Je kunt namelijk nog steeds invloed uitoefenen op beurskoersen.
