Grote protesten tegen politiegeweld in Lissabon

Het is druk bij School Nummer 153 in de wijk Krtsanisi, die zich aan de uiterste oostkant van Tbilisi uitstrekt langs de bergen. De school doet deze zaterdag dienst als stembureau tijdens de razend spannende parlementsverkiezingen, die het verdeelde Georgië al weken in de greep houden. Daarin strijdt de machtige regeringspartij Georgische Droom (GD) met ruim tien pro-Europese oppositiepartijen en -coalities om de toekomst van het land. Die blijft vooralsnog onbestemd.

Om 12 uur precies komt Beka Gabadadze de school uitgelopen. De 34-jarige queer activist en sociaal werker is verkiezingswaarnemer namens een Georgische organisatie van juristen. Hij is deze ochtend al bij vier kieslokalen langsgegaan om de stemming te peilen, en hoewel hij geen grote onregelmatigheden constateerde, was hij getuige van dubieuze taferelen. Hij laat een filmpje zien met daarop schimmige mannen in zwarte leren jacks. „Maffiose types van Georgische Droom, die kiezers proberen te beïnvloeden”, luidt zijn commentaar.

De spanning in het land is om te snijden. Velen beschouwen de verkiezingen als een referendum over de toekomst van hun land: een keuze tussen Rusland en Europa, tussen democratie en onvrijheid en ook: tussen vrede en oorlog. Al weken voert Georgische Droom een agressieve campagne en werden in aanloop naar de verkiezingen talloze gevallen gemeld van intimidatie en kiezersbedrog. Om hun zichtbaarheid te vergroten, gingen beide kanten deze week de straat op met grote demonstraties.

Lhbt’ers

Zeker voor Georgiërs als Beka Gabadadze is de stembusgang dit weekend ‘existentieel’. Gabadadze is bestuurslid van de Georgische lhbt-organisatie Temida, die zich richt op hulpverlening en voorlichting aan met name transgenders. Vorige maand keurde het door Georgische Droom gedomineerde parlement omstreden wetgeving goed, die de rechten van lhbt’ers drastisch inperkt. Wint Georgische Droom, dan zal de wet begin december in werking treden. Daarbovenop dwingt een uit Rusland gekopieerde wet op ‘buitenlandse agenten’ ngo’s als Temida zich sinds kort te registreren. Daarmee dreigen zij cruciale buitenlandse subsidies en donaties te verliezen.

„Deze wetten zijn afschuwelijk”, zegt Gabadadze op het schoolplein. „Ze ontnemen lhbt’ers hun anonimiteit en criminaliseert hulpverlening en voorlichting. Een arts die een trans persoon hormonen voorschrijft, kan volgens de nieuwe wet straks vier jaar cel krijgen.” Hij vertelt over de massale uittocht van lhbt’ers uit Georgië die gaande is. „Het fascistische narratief van Georgische Droom maakt het leven voor activisten ondraaglijk. Juist queer zitten in de frontlinie, velen van ons zijn bang en wanhopig.” De oppositie, verenigd in vier coalities, heeft beloofd bij winst de wetten schrappen.

Verbod oppositie

Niet alleen voor de kwetsbaarste groepen in de Georgische samenleving staat er bij deze verkiezingen veel op het spel. Ook voor de steenrijke, pro-Russische GD-partijbaas Bidzina Ivanisjvili is het erop of eronder. De 68-jarige oligarch deed er dan ook alles aan om Georgiërs in te prenten dat een stem op de oppositie een stem vóór oorlog met Rusland is en alleen zijn partij de vrede kan bewaren. In een zeldzaam interview beschuldigde hij het Westen deze week van inmenging en herhaalde hij zijn dreigement bij winst de oppositie te verbieden.

Op hun beurt zien Georgische en westerse deskundigen sterke aanwijzingen van Russische inmenging bij de verkiezingen en in het GD-beleid. Volgens de Bulgaarse onderzoeksjournalist Christo Grozev hebben de Russische diensten het in het sterk pro-Europese Georgië wat dat betreft eenvoudig. „Rusland kan alleen een pro-Russisch regime in Georgië veiligstellen door middel van radicale verkiezingsfraude”, zei Grozev tegen het Letse medium Delfi.

Ivanisjvili gebruikte de alomtegenwoordige angst voor Rusland voor zijn gewin, ook de hoge kiesdrempel (5 procent) maakte het voor de oppositie moeilijk het GD-monopolie te doorbreken. Toch heeft de 41-jarige Ani Gamilaghdisjvili er aan het eind van de dag alle vertrouwen in dat de oppositie wint. Samen met haar dochter is ze waarnemer in de wijk Saburtalo, aan de andere kant van de stad. „We hebben gelukkig weinig problemen gehad vandaag”, zegt ze. „We hopen dat er nog veel mensen komen voor de stembus sluit.”

Gamilaghdisjvili, werkzaam bij een internationaal bedrijf, meldde zich als waarnemer vanwege de steeds repressievere opstelling van de regering. „Mensen willen deze regering niet, ze hebben ingezien dat Ivanisjvili onder Poetins controle staat en alleen doet wat Moskou hem opdraagt.” Net als veel landgenoten vreest ze dat Georgische Droom zal pogen de stembusgang te manipuleren. „Ik blijf hier tot de laatste stem is geteld.”

Een coalitie van oppositiepartijen reageert op voorlopige uitslagen. Net als de regerende GD zeggen oppositiepartijen dat ze de verkiezingen van zaterag hebben gewonnen.

‘s Avonds zitten 3,8 miljoen Georgiërs met samengeknepen billen aan tv en telefoon gekluisterd, maar de race is spannend en de uitslag blijft de hele avond onduidelijk. Een uur voor sluiting van de stembus claimt zittend premier Irakli Kobachidze, geflankeerd door Ivanisjvili, alvast de overwinning. Sommige oppositiepolitici doen hetzelfde. Drie uur na sluiting van de stembus koerst GD met bijna 53 procent van de stemmen volgens de Kiescommissie af op de overwinning. „Dit gaat in tegen alle geloofwaardige exitpolls”, vat universitair docent Alexander Kavtaradze op X het ongeloof binnen de oppositie samen, die nog hoopt op de diaspora-stem. Felicitaties zijn dan al binnen: van de Hongaarse premier Viktor Orbán en van de Russische propagandist Margarita Simonjan.

Delen

Mail de redactie