Moldavië is uiterst verdeeld over toetreding tot de Europese Unie, blijkt uit een zondag gehouden referendum. Na het tellen van bijna 98 procent van de stemmen stond de teller maandagochtend vroeg op 50,05 procent ‘nee’ en 49,95 procent ‘ja’. Peilingen voorafgaand wezen er nog op dat een duidelijke meerderheid voor toetreding zou gaan stemmen.
De pro-Europese president Maia Sandu kreeg bij de gelijktijdig gehouden presidentsverkiezingen de meeste stemmen (ruim 41 procent), maar heeft een tweede ronde nodig tegen de door de pro-Russische socialistische partij gesteunde kandidaat Alexandr Stoianoglo (bijna 27 procent) om herkozen te worden voor haar tweede termijn.
De beslissende tweede ronde zal op 3 november worden gehouden.
Russische inmenging
In aanloop naar de verkiezingen heeft Rusland volgens de Moldavische autoriteiten volop ingezet op hybride beïnvloedingscampagnes om Moldavië weg te houden bij Europa. Daarbij werden kiezers gevoed met desinformatie.
President Sandu zei in de nacht van zondag op maandag dat „door buitenlandse krachten gesteunde criminele groeperingen” tijdens de verkiezingen hebben geprobeerd 300.000 stemmen te kopen. Ze sprak van „een ongekende aanval op de vrijheid en democratie in ons land”.
Moldavië werd in 2022 net als buurland Oekraïne kandidaat-lid van de Europese Unie. Een eventuele nee-stem is niet bindend, maar zal wel een zware tegenvaller zijn voor Sandu bij haar pogingen Moldavië in 2030 toe te laten treden tot de EU.
Vorige week nam de EU nog een ‘groeiplan’ aan voor Moldavië, een pakket aan steun- en ontwikkelingsregelingen ter waarde van 1,8 miljard euro.
Lees ook
Moldaviërs stemmen over president en EU-lidmaatschap te midden van Russische beïnvloedingscampagnes
Een guilty pleasure is het, Disclaimer. Melodramatisch. Oogstrelend. Spannend. Overgoten met warme chocolade en slagroom. Heerlijk, maar na afloop speelt het schuldgevoel op. Hoeveel loze calorieën nam je zojuist tot je?
Disclaimer is een productie van Apple TV+ die in september zijn wereldpremière beleefde op het filmfestival van Venetië. Dat stond zijn grootste zalen dit jaar ruimhartig af aan liefst vier tv-series van grote namen als Thomas Vinterberg – over Denemarken dat onder water loopt – of Joe Wright, over de jonge Mussolini. En de miniserie Disclaimer van de vijfvoudige Mexicaanse Oscarwinnaar Alfonso Cuarón dus. Die keus ging gepaard met filosofische overpeinzingen van festivaldirecteur Antonio Barbera over de speelfilm die zijn centrale positie verliest nu het visuele spectrum qua duur varieert van TikTok tot oeverloos bingen, en qua beleving van passiviteit tot participatie in virtual reality en games.
Dat mag dan de trend zijn, feit is wel dat een prestigieus festival als Venetië nu nog louter tv-series van gearriveerde speelfilmregisseurs selecteert. Zo is Alfonso Cuarón bekend van meer dan fantastische films als Harry Potter: The Prisoners of Azkaban, Children of Men en Gravity, en weet hij ook raad met persoonlijk, nostalgisch getint drama als Y tu mamá también en Roma. Cuarón is een groot verteller en stilist, een tovenaar met beelden die niet bang is van slechte smaak te worden beticht.
Een leven op orde
Dat laatst bewijst Cuarón met Disclaimer, een serie die zichzelf erg serieus neemt, daardoor vervaarlijk wankelt op het snijvlak van groots en potsierlijk maar overeind weet te blijven tot de laatste aftiteling. Een neutrale, alwetende vertelstem introduceert Cate Blanchett als de zelfgenoegzame topjournalist Catherine Ravenscroft, die een oeuvreprijs in ontvangst neemt. Catherine leeft in een prachtig ‘town house’ in Londen met haar succesvolle echtgenoot Robert (Sacha Baron Cohen), om wiens snobistische neigingen ze wel kan lachen. Haar leven is op orde, alleen haar zoon Nicholas (Kodi Smit-McPhee) moet zijn draai nog vinden. Maar na de prijs opent zich het ravijn.
Een goedkoop ogende, in eigen beheer gepubliceerde roman duikt op, The Perfect Stranger genaamd. Catherine leest en verbrandt het in wilde paniek: het gaat over een duister geheim uit haar verleden. „Elke gelijkenis met personen, levend of overleden, is niet toevallig”, luidt de disclaimer van de roman.
Disclaimer dendert over meerdere sporen. Eén daarvan volgt de ruim twintig jaar jongere Catherine (Leila George) tijdens een vakantie in Italië zonder Robert, die onverwachts een paar dagen eerder terug moest naar Londen. Het pad van de jonge moeder kruist dat van de jonge, naïeve student Jonathan (Louis Partridge), die een dag later verdrinkt in een poging haar zoontje Nicholas uit zee te redden. Het tweede spoor is het Londen van nu, waar de roman The Perfect Stranger opeens overal rond Catherine opduikt, naast kopieën van zeer incriminerende foto’s. Er wordt gefluisterd. Ze raakt in opspraak.
Er is nog een derde spoor: dat van de afgezwaaide, wrokkige docent Stephen Bridgestock (Kevin Kline), de vader van de overleden student Jonathan. Diens dood brak zijn vrouw Nancy, die obsessief alle informatie over zijn laatste dagen verzamelde en verwerkte tot de roman The Perfect Stranger. Als Nancy sterft aan kanker, publiceert weduwnaar Stephen het manuscript en begint een strafexpeditie tegen Catherine.
Het werd zomer
Disclaimer gaat over schijn en wezen, verdichting en realiteit. Dat thema hamert Christiane Amanpour er al in bij de prijsuitreiking aan Catherine: „Pas op voor narratief en vorm. Het kan ons dichter bij de waarheid brengen, maar heeft een groot vermogen tot manipulatie.” Alfonso Cuarón eigen visuele manipulatie in Disclaimer is niet van het subtielste soort. De zonovergoten escapades van de jonge Catherine in Italië verbeelden duidelijk de roman; de glossy stijl met bedwelmende lensflares en oubollige ‘Het werd zomer’-erotiek schreeuwt bijna: dit is fantasie, deze Catherine is een softporno-MILF! Haar heden in Londen krijgt tegelijk een duistere, macabere textuur als wreker Stephen transformeert van meelijwekkende weduwnaar tot haatdragende, bijna demonische intrigant.
Disclaimer draait meer om zelfbedrog dan om bedrog, om middenklasse-rancune tegen de elite en om de macht van verzinsels die bij seksistische stereotypen aansluiten. ‘Slut shaming’ werkt nog altijd prima; ook al deed Catherine alles wat roman The Perfect Stranger beweert, dan nog is het raadsel waarom ze zoveel straf verdient. Als kijker vermoed je overigens al snel dat er indertijd in Italië iets anders is voorgevallen. Dat blijkt ook in de finale, waar het de vraag is of de waarheid Catherine nog kan redden.
Elke aflevering heeft een sterke eigen spanningsboog; Cuarón zei in Venetië dat hij geen verstand heeft van tv-series dus besloot hij gewoon maar zeven mini-speelfilms te maken. Dat werkt prima; al bingend blijkt Disclaimer een nagelbijter van jewelste die van genre naar genre slalomt: paranoiathriller wordt wraakfilm wordt erotisch drama wordt race tegen de klok. Het acteren is prima: Blanchett leeft zich lekker uit met de steeds verder in de hoek gedreven Catherine, die pas terugslaat als ze alles kwijt is; Kevin Kline transformeert naadloos van deerniswekkend tot demonisch en weer terug; Sacha Baron Cohen speelt wellicht iets te effectief echtgenoot Robert: je begrijpt niet helemaal wat Catherine ooit in deze geborneerde windbuil zag.
Maar na afloop moet je toch ook constateren dat Cuaróns timing, schwung en stijl een vrij kunstmatige en melodramatische vertoning camoufleren, die bol staat van onwaarachtig, zelfs mal gedrag. Best een kater, maar na een licht beschamende, heel erg leuke avond.
Bij een Russische luchtaanval op de Oekraïense stad Charkiv zijn zondagavond ruim dertien gewonden gevallen. Dat melden internationale persbureaus op basis van de politie en de burgemeester van de Oost-Oekraïense stad. Onder de gewonden bevinden zich personen van 21 tot en met 83 jaar oud.
Zondag rond 22 uur lokale tijd vuurde het Russische leger raketten af op drie gebieden in de stad, meldt The Kyiv Independent. Daarna viel op verschillende plekken in Charkiv de stroom uit. Het is onduidelijk hoe groot het gebied is dat momenteel zonder elektriciteit zit. Ook zijn verschillende gebouwen beschadigd geraakt.
Charkiv ligt op dertig kilometer van de Russische grens en wordt regelmatig getroffen door Russische luchtaanvallen. De opmars van Russische eenheden langs de oostelijke frontlinies van Oekraïne duurt voort. Afgelopen week werden de inwoners van het strategisch gelegen stadje Koepjansk nog verplicht geëvacueerd, dat op zo’n honderd kilometer van Charkiv ligt.
Lees ook
Oprukkende Russen stemmen analisten somber: ‘Ik zal zeggen wat velen niet uitspreken: Oekraïne is de oorlog aan het verliezen’
Fethullah Gülen, de in de Verenigde Staten gevestigde geestelijk leider van de Turkse gülenbeweging, is op 83-jarige leeftijd overleden. Dat melden Turkse media maandag na berichtgeving van de familie van Gülen op X. Volgens de Turkse krant Hürriyetzou zijn gezondheid al een tijd slecht zijn en leed hij aan nierfalen, diabetes en dementie.
Gülen werd gezien als de aartsrivaal van de huidige Turkse president Recep Tayyip Erdogan en een van de belangrijkste critici van de Turkse regering. Hij woonde sinds 1999 in ballingschap in Pennsylvania in de Verenigde Staten.
Gülen was een Turkse imam die werd beschouwd als een gematigd en sociaal alternatief voor de boodschap van extremistische islamisten, als voorstander van de democratie en als tegenstander van Erdogan. Zo’n twee decennia geleden trok hij nog nauw op met de huidige Turkse president en zijn AK-partij, in een gezamenlijke strijd tegen de seculiere elite in het land, maar in 2016 werd Gülen verantwoordelijk gehouden voor de mislukte staatsgreep in 2016 tégen de AKP. Daarbij kwamen, zeker 250 mensen om en raakten meer dan 2.700 mensen gewond. Gülen heeft zijn betrokkenheid zelf altijd ontkend.
Nadien wezen de Turkse autoriteiten de gülenbeweging, die wereldwijd miljoenen aanhangers heeft, uit tot terreurbeweging. Honderdduizenden vermeende aanhangers van Gülen werden ontslagen of vervolgd. Nederland honoreerde tot vorig jaar vrijwel alle asielverzoeken van uit Turkije gevluchte gülenisten, omdat zij in Turkije nog willekeurig worden vervolgd.
Lees ook
IND weigert gülenisten steeds vaker asiel, dankzij beleid gestoeld op ‘selectieve’ informatie