Goedemorgen! De groei van de Nederlandse arbeidsproductiviteit, een maatstaf voor efficiënt werken, is de laatste tien jaar meer vertraagd dan in andere landen met hoge inkomens. Dat meldt vanochtend statistiekbureau CBS. Nederland zakte op de arbeidsproductiviteitsranglijst – bruto binnenlands product (bbp) per gewerkt uur – van plek 5 naar plek 10. Dit komt vooral door verschuiving van arbeid naar minder productieve bedrijfstakken en door minder gaswinning, aldus het CBS.
Wat we vanochtend verder hebben gelezen:
In Rotterdam gaan twee bedrijven een fabriek en terminals bouwen voor productie en opslag van duurzamere kerosine, zogenoemde ESAF, schrijft het FD. De bouw moet eind dit decennium klaar zijn.
Meer vliegnieuws: Lufthansa moet van het Amerikaanse ministerie van Transport een recordboete van 4 miljoen dollar betalen. De Duitse luchtvaartmaatschappij zou twee jaar geleden een grote groep Joodse passagiers hebben geweigerd omdat enkelen van hen „vermeend wangedrag” vertoonden. De mensen reisden niet samen en kenden elkaar ook niet, meldde CNN.
En weer zijn de huurprijzen in Nederland gestegen. Maar gek genoeg ging in sommige grote steden de prijs per vierkante meter juist omlaag. In Amsterdam en Utrecht bijvoorbeeld.
Volgens het Internationaal Energieagentschap kunnne fossiele brandstoffen behoorlijk goedkoper en ruimer beschikbaar worden omdat overheden eind dit decennium meer zijn overgestapt op hernieuwbare energiebronnen, meldt The Guardian.
In Nederland is in de afgelopen maanden minder bier gekocht. De verkoop daalde in de eerste drie kwartalen van 2024 met 3,9 procent, zo bericht Nu.nl
Elon Musk, de rijkste man op aarde, gaf in drie maanden tijd ongeveer 75 miljoen dollar uit aan de verkiezingscampagne van Trump.
Goedemorgen! De groei van de Nederlandse arbeidsproductiviteit, een maatstaf voor efficiënt werken, is de laatste tien jaar meer vertraagd dan in andere landen met hoge inkomens. Dat meldt vanochtend statistiekbureau CBS. Nederland zakte op de arbeidsproductiviteitsranglijst – bruto binnenlands product (bbp) per gewerkt uur – van plek 5 naar plek 10. Dit komt vooral door verschuiving van arbeid naar minder productieve bedrijfstakken en door minder gaswinning, aldus het CBS.
Wat we vanochtend verder hebben gelezen:
In Rotterdam gaan twee bedrijven een fabriek en terminals bouwen voor productie en opslag van duurzamere kerosine, zogenoemde ESAF, schrijft het FD. De bouw moet eind dit decennium klaar zijn.
Meer vliegnieuws: Lufthansa moet van het Amerikaanse ministerie van Transport een recordboete van 4 miljoen dollar betalen. De Duitse luchtvaartmaatschappij zou twee jaar geleden een grote groep Joodse passagiers hebben geweigerd omdat enkelen van hen „vermeend wangedrag” vertoonden. De mensen reisden niet samen en kenden elkaar ook niet, meldde CNN.
En weer zijn de huurprijzen in Nederland gestegen. Maar gek genoeg ging in sommige grote steden de prijs per vierkante meter juist omlaag. In Amsterdam en Utrecht bijvoorbeeld.
Volgens het Internationaal Energieagentschap kunnne fossiele brandstoffen behoorlijk goedkoper en ruimer beschikbaar worden omdat overheden eind dit decennium meer zijn overgestapt op hernieuwbare energiebronnen, meldt The Guardian.
In Nederland is in de afgelopen maanden minder bier gekocht. De verkoop daalde in de eerste drie kwartalen van 2024 met 3,9 procent, zo bericht Nu.nl
Elon Musk, de rijkste man op aarde, gaf in drie maanden tijd ongeveer 75 miljoen dollar uit aan de verkiezingscampagne van Trump.
Arriva blijft het openbaar vervoer verzorgen in de regio’s Achterhoek en Rivierenland. Dat heeft de provincie Gelderland dinsdag bekendgemaakt. Arriva won de aanbesteding van Keolis en EBS.
De waarde van het contract, voor minimaal tien en maximaal zeventien jaar, kan oplopen tot circa 2 miljard euro. Dat maakt ‘Achterhoek-Rivierenland’ een van de grotere ov-contracten in Nederland. De ene helft van zo’n contract bestaat doorgaans uit een ‘exploitatiesubsidie’ van de provincie, de andere helft moet een vervoerder verdienen met de kaartverkoop.
Op sommige trajecten en tijdstippen moeten reizigers reserveren als zij een bus(je) willen nemen
In de Achterhoek rijdt Arriva Nederland – onderdeel van het Europese vervoerbedrijf Arriva dat in handen is van een Amerikaans private-equityfonds – al met bussen sinds 2010 en in Rivierenland zelfs al sinds 2003. Sinds 2012 verzorgt het bedrijf er ook de regionale trein.
Lees ook
Marktwerking in het regionale vervoer zorgt voor steeds meer stress – bij alle partijen
Volgens de provincie won Arriva het contract onder meer omdat het belooft meer bussen te laten rijden dan werd gevraagd in de aanbesteding. Bij de start van het nieuwe contract in december 2025 moeten alle bussen elektrisch zijn (uitstootvrij).
Gelderland belooft dat alle dorpskernen in Achterhoek-Rivierenland die nu geen vast ov hebben met deze nieuwe concessie worden aangesloten op het openbaar vervoer. Dat geldt slechts tot 21.00 uur ’s avonds. Reizigersvereniging Rover maakt zich al langer zorgen dat vervoerders late bussen schrappen. De belofte om elk Gelders dorp van ov te voorzien zal ook lang niet altijd een gewone lijnbus garanderen. Op sommige trajecten en tijdstippen moeten reizigers reserveren als zij een bus(je) willen nemen.
Frank Agterberg, voorzitter van de koepelorganisatie van warmtepompenleveranciers Vereniging Warmtepompen, maakt aan de telefoon de rekensom die hij de laatste maanden vaak heeft gemaakt. Het nieuwe kabinet wil de subsidie op sommige warmtepompen vanaf 1 januari op een nieuwe manier uitrekenen, gebaseerd op het vermogen ervan.
Agterberg laat met die rekensom zien dat de subsidie voor „juist de hybride warmtepompen met een laag vermogen, die populair zijn bij particulieren, behoorlijk omlaag gaat”, zegt hij. Voor sommige typen gaat het om 700 euro minder subsidie. Aan de andere kant is de prijs van sommige warmtepompen met honderden euro’s omlaag gegaan.
Nadat die (nog niet definitieve) plannen voor het veranderen van subsidies naar buiten kwamen, zien leveranciers en installateurs sinds september een toename in de verkoop van hybride warmtepompen. Het lijkt er sterk op dat consumenten nog snel hun slag willen slaan, voor de subsidie omlaag gaat. Aan de andere kant: wie juist naar de cijfers van het hele jaar kijkt, ziet dat de verkoop van alle typen warmtepompen flink daalt. Ook weer deels door politieke onzekerheid, zegt Agterberg. Het is onrustig op de Nederlandse warmtepompenmarkt en brancheorganisaties maken zich zorgen over komend jaar. Wat is er aan de hand?
Verplicht
Een op de veertien Nederlandse huishoudens heeft een warmtepomp (wat neerkomt op bijna 600.000 huishoudens). In het derde kwartaal van dit jaar werden er 23.000 warmtepompen voor woningen verkocht, schreef Vereniging Warmtepompen maandag. Dat is bijna 40 procent minder dan het jaar ervoor.
„Daarmee ziet de sector inmiddels vier kwartalen op rij een krimp van de markt”, schrijft de vereniging. In totaal zullen er dit jaar naar verwachting 95.000 tot 100.000 warmtepompen worden verkocht voor woningen, tegenover zo’n 150.000 vorig jaar.
Waarom zijn warmtepompen sinds eind vorig jaar minder populair? Gedeeltelijk komt dat door de verkiezingsuitslag van eind 2023, denkt Agterberg. „In het laatste kwartaal van vorig jaar verwachtte Nederland al een politieke ruk naar rechts te maken, wat uiteindelijk ook gebeurde, waarbij verduurzaming naar verwachting lager op de agenda kwam te staan.”
Daarnaast wijst Agterberg naar de inmiddels wat gedaalde gasprijzen (al zijn ze nog steeds hoger dan voor de Russische inval in Oekraïne). Toen Rusland de gaskraan dichtdraaide en de gasprijzen enorm stegen, waren warmtepompen populairder dan ooit. Kabinet-Rutte IV had het zelfs verplicht willen maken om een warmtepomp aan te schaffen voor huishoudens die na 2025 hun cv-ketel moesten vervangen, maar die verplichting wordt onder premier Dick Schoof niet doorgezet.
Piek
Terwijl de verkoop van warmtepompen het afgelopen jaar over het algemeen is gedaald, zien leveranciers en installateurs juist dat de vraag vanaf september flink toeneemt. Met de winter voor de deur is dat niet vreemd; in deze periode zien bedrijven vaak een piek. Maar dit jaar is die piek hoger dan normaal, ziet leverancier Remeha. Dat gebeurde kort nadat naar buiten kwam dat het kabinet van plan is om de subsidie op warmtepompen die populair zijn voor huishoudens (hybride en met relatief klein vermogen) te verlagen. Dat komt door een nieuwe rekensom, waarmee het kabinet uit wil komen op een subsidie van dertig procent van de aanschafkosten. Ook Weheat, een nieuwe leverancier van warmtepompen, ziet een toegenomen interesse in de laatste weken.
Precieze statistieken over deze opleving kan Verenging Warmtepompen niet leveren, maar het zou gaan om enkele tientallen procenten hogere verkoopcijfers ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Vooral die warmtepompen waar mensen straks, als de kabinetsplannen doorgaan, minder subsidie over ontvangen zijn populairder volgens Agterberg.
Ook sommige installatiebedrijven hebben het sinds een paar weken drukker, mailt Dick Reijman, woordvoerder van branchevereniging Techniek Nederland. Installatiebedrijf Feenstra zegt dit jaar 10 tot 15 procent meer aanvragen binnen te hebben gekregen dan tijdens de winterpiek van vorig jaar.
Nieuwe fabrieken draaien nu al op een lager pitje dan de bedoeling was
Naast de winter en de mogelijke subsidieverlaging spelen ook de kortingen die leveranciers geven een rol, zegt Agterberg. „Die geven leveranciers nu door de lagere afzet van de afgelopen maanden, terwijl ze juist massaal investeerden in de productie en installatie onder druk van het vorige kabinet.” En misschien draagt ook de recente afschaffing van de salderingsregeling bij aan de piek. Hierdoor wordt het voor huishoudens aantrekkelijker om de opgewekte elektriciteit uit zonnepanelen op het dak zelf te gebruiken, voor warmtepompen bijvoorbeeld.
Brancheverengingen maken zich zorgen over 2025, als de nieuwe subsidieregeling inderdaad zou worden ingevoerd. Nederland moest een paar jaar geleden van de overheid zwaar investeren in de productie en installatie van warmtepompen, zeggen Agterberg en Reijman. Maar nieuwe fabrieken draaien nu al op een lager pitje dan de bedoeling was. Veel installateurs hebben zich een paar jaar geleden al gespecialiseerd in warmtepompen. Volgens Agterberg vallen er daarom nu al ontslagen. Maar een woordvoerder van Feenstra zegt dat die monteurs kunnen worden ingezet voor de installatie van cv-ketels.
‘Harde klappen’
Warmtepompen zorgen voor een forse daling van de CO2-uitstoot. Volgens het klimaatakkoord uit 2019 moet een op de vijf huizen in Nederland per 2030 van het gas af zijn. Duidelijk is volgens Vereniging Warmtepompen dat dit doel steeds verder uit zicht raakt. „Bedrijven die de komende jaren hard nodig zijn om de klimaatdoelstellingen te halen, dreigen nu harde klappen te krijgen”, zegt Reijman.
Wel of geen verlaging in subsidie, de brancheverengingen zeggen dat warmtepompen nog steeds kostenefficiënte investeringen zijn, omdat het voor een lagere energierekening zorgt en de investering in een warmtepomp zichzelf daarmee hoe dan ook terugbetaalt. Weheat en Remeha blijven daarom optimistisch over de verkoop van warmtepompen in 2025.
