De toch al uiterst stroeve relatie tussen Israël en de Verenigde Naties heeft de laatste dagen nieuwe averij opgelopen. Nadat een vijftal militairen van de VN-vredesmacht Unifil in Zuid-Libanon gewond was geraakt door Israëlisch vuur, waarschuwde premier Benjamin Netanyahu zondag in een videoboodschap dat de blauwhelmen het grensgebied dat ze al sinds 1978 monitoren maar beter konden ontruimen. Geringschattend voegde hij er aan toe dat de Unifil-manschappen slechts „gijzelaars van Hezbollah” waren. Nog diezelfde dag ramde een Israëlische tank de poort van een Unifil-basis en daverde het complex binnen. Pas drie kwartier later vertrok hij weer.
Het kwam de Israëliërs, die liever ongestoord met de in Zuid-Libanon verschanste Hezbollah-strijders afrekenen, op massale protesten uit alle hoeken van de wereld te staan. Zowel de Verenigde Naties zelf als tal van lidstaten, waaronder Israël goedgezinde landen als de Verenigde Staten en Duitsland maakten duidelijk dat Israël de blauwhelmen met rust moet laten.
De botsing over Unifil maakt deel uit van een patroon van aanhoudende crises tussen Israël en de VN. Israël beschouwt de VN al jaren als een bevooroordeelde organisatie, die er alles aan doet om Israël tegen te werken. In zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de VN vorige maand in New York sprak Netanyahu over de VN als „een huis van duisternis” en „een moeras van antisemitische bitterheid”.
Veel afkeurende resoluties
Dat de VN al jaren niet erg warmlopen voor Israël is een feit. Geen land heeft zoveel afkeurende resoluties van diezelfde Algemene Vergadering voor zijn kiezen gekregen als Israël. En ook in andere VN-colleges, zoals de Mensenrechtenraad, krijgt het er veelvuldig van langs. Opvallend veel vaker dan regimes als die van pakweg China, Noord-Korea of Syrië.
De relaties tussen de VN en Israël, die vooral na de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Gazastrook van 1967 snel verslechterden, zijn sinds het uitbreken van de Gaza-oorlog alleen maar verder in het slop geraakt.
VN-secretaris-generaal Antonio Guterres wekte grote woede bij Israël met zijn verklaring dat de bloedige aanval van Hamas op Zuid-Israël van 7 oktober vorig jaar „niet in een vacuüm” had plaatsgevonden. Hij doelde daarbij op de jarenlange Israëlische onderdrukking van de Palestijnen in de bezette gebieden, al onderstreepte hij tegelijkertijd dat het doden van honderden Israëlische burgers op geen enkele wijze viel te rechtvaardigen.
Ook nam Israël Guterres kwalijk dat hij begin deze maand Iran niet expliciet veroordeelde voor de raketaanval die het op Israël uitvoerde. De VN-secretaris-generaal hekelde die dag wel de „escalatie op escalatie”, die er in het Midden-Oosten plaatsvond. Dat sloeg niet alleen op Iran maar ook op Israëls inval met grondtroepen in Libanon diezelfde ochtend. De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Yisrael Katz, verklaarde Guterres daarop tot „persona non grata”.
Opmerkelijke wending
De VN-topman mag dus Israël voorlopig niet in, als hij dat al zou willen. Een opmerkelijke wending. Vier jaar geleden werd diezelfde Guterres door het World Jewish Congress, een uitgesproken pro-Israëlische organisatie, namelijk nog onderscheiden met de Theodor Herzl Award. Bij die gelegenheid werd hij geprezen als een „vriend van het Joodse volk en de staat Israël”.
Tot hevige botsingen tussen de VN en Israël is het ook al vaak gekomen over UNRWA, veruit de belangrijkste VN-organisatie voor hulp aan de Palestijnen. Volgens de meeste analisten is de hulp die UNRWA al jaren aan miljoenen Palestijnen verleent op het terrein van onderwijs, volksgezondheid en huisvesting onmisbaar. Ook tijdens de Gaza-oorlog heeft UNRWA dikwijls cruciale hulp verleend aan de zwaar getroffen burgers.
Maar Israël heeft de organisatie vaak van antisemitisme beschuldigd, onder meer omdat de schoolboeken haat tegen Israël zouden hebben aangemoedigd. Ten onrechte, betoogde UNRWA-directeur Philippe Lazzarinin, nog onlangs in The Economist: „In werkelijkheid leren studenten over universele waarden zoals rechten van de mens en gelijkheid”. Maar leraren, aldus Lazzarini, hebben er moeite mee uit te leggen waarom de rechten van Palestijnse burgers niet even zwaar lijken te tellen als die van anderen.
Israël beschuldigde UNRWA, dat ruim 13.000 medewerkers in alleen al de Gazastrook telt, intussen van steun aan terrorisme. Een twaalftal lokale UNRWA-medewerkers zou hebben meegewerkt aan de bloedige aanval van Hamas op Zuid-Israël van 7 oktober. UNRWA stelde hiervan niet te hebben geweten en ontsloeg de betrokkenen, voor zover die intussen niet al waren gedood.
Nieuwe wet
Voor Israël was dat echter niet genoeg. De hele organisatie deugt volgens Netanyahu en zijn regering niet en de regering wil alle samenwerking met de organisatie daarom staken. De Knesset, het Israëlische parlement, heeft in dit kader inmiddels in eerste lezing al een wet goedgekeurd die UNRWA tot een terroristische organisatie bestempelt. Eenmaal helemaal aangenomen, zou de wet de regering in staat stellen het hoofdkantoor van UNRWA in Jeruzalem te sluiten. Volgens de VN zou dit een ramp betekenen voor de hulp aan de Palestijnen.
Nog een steen des aanstoots voor Israël bevindt zich intussen in Den Haag: het Internationaal Gerechtshof, dat op verzoek van Zuid-Afrika onderzoekt of Israël in de Gazastrook zijn verplichtingen onder het genocideverdrag heeft geschonden. Het Hof is de hoogste juridische instantie van de VN. Datzelfde Hof verklaarde in juli van dit jaar dat de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden illegaal is. Ook weer een uitspraak die tegen het zere been van de huidige Israëlische regering is. Die leunt immers mede op partijen die worden geleid door mannen die zelf in volgens internationaal recht illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever wonen.
Minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, een van de ministers die in een illegale nederzetting woont, volstond in zijn reactie simpelweg met de opmerking dat „het besluit in Den Haag eens te meer bewijst dat het [het Hof, red.] een schaamteloos antisemitische en politieke organisatie is”.
Lees ook
De Unifil-blauwhelmen lopen Israël voor de voeten bij het grondoffensief tegen Hezbollah
