Opinie | Burgers kunnen toerisme beheersbaar maken

Posted on October 11, 2024 by admin

Brugge, met zijn betoverende Reien, zijn middeleeuwse architectuur en zijn Vlaamse Primitieven, is een van de populairste toeristische bestemmingen van Europa. De sprookjesachtige schoonheid van de bruisende cultuurstad heeft een prijs. In 2023 trok het historische centrum maar liefst 8,3 miljoen bezoekers. Voor een stad met 120.000 inwoners is dit niet alleen indrukwekkend, het is verstikkend.

Als inwoner van Brugge, historicus en huisbewaarder (conciërge) van de Koninklijke Stadsschouwburg kijk ik elke dag uit over het historische hart van de stad, en stel ik me dezelfde vraag: hoe lang kan deze stad nog haar eigen ziel bewaren onder de druk van massatoerisme? Soms voelt het alsof de stad zelf naar adem hapt.

In de zomermaanden staat Brugge dagelijks voor een invasie van 34.000 toeristen, terwijl slechts 20.000 mensen daadwerkelijk in het centrum wonen. Brugge staat met steden als Dubrovnik en Venetië op een lijst van meest „ door toeristen overstroomde” steden in Europa. De toestroom van bezoekers is voelbaar; de bewoners raken vermoeid door de drukte, het lawaai en de steeds commerciëler wordende binnenstad, die op sommige plaatsen vooral lijkt te draaien om wafels, bier en souvenirs.

Het toerisme dreigt de stad te vervreemden van haar eigen bewoners. De klachten over de leefbaarheid van de binnenstad nemen toe. Sommigen omschrijven Brugge als een „moeras van frieten, wafels en chocolade”, met lokale winkels die plaatsmaken voor toeristische winkels. Het is een fenomeen dat Bruggelingen ‘Katelijnisering’ noemen, naar de bekende toeristische Katelijnestraat. Woningprijzen stijgen, want huizen in het centrum worden omgebouwd tot vakantiewoningen of bed and breakfasts. De lagere school aan de toeristische en feeërieke Spiegelrei, vlak naast mijn huurwoning, sluit binnenkort de deuren door een gebrek aan jonge gezinnen. Het statige gebouw kende een ononderbroken onderwijsfunctie sinds 1789. Maar het toerisme gaf de nekslag, weldra wordt het pand vermarkt.

In de toeristische Gouden Driehoek, een gebied dat in de jaren tachtig van de vorige eeuw afgebakend werd voor het massatoerisme, maakten vrijwel alle ambachtelijke en lokale zaken plaats voor winkels die inspelen op de snelle behoefte van toeristen. Hoewel het stadsbestuur pogingen doet om de stad net te houden, kreunt het stadscentrum soms onder overvolle vuilnisbakken en zwerfvuil. Ook op het vlak van mobiliteit is er gemor te horen. Talmende of verloren gereden buitenlandse nummerplaten hinderen het verkeer in de binnenstad en er zijn te weinig parkeerplaatsen voor de bewoners van de binnenstad.

Agressieve fietsers

De spanningen bij de Bruggelingen groeien en dat wordt ook bij de toeristen opgemerkt. Een humoristische Youtube-video van de druk bekeken internationale reisserie Wolters World waarschuwt bezoekers om op hun hoede te zijn voor chagrijnige en ronduit gevaarlijke fietsers. Als iemand die dagelijks door het centrum van de stad wandelt, kan ik dit beamen: fietsers in Brugge gedragen zich vaak agressief en hufterig tegenover nietsvermoedende toeristen, met luid belgerinkel en soms grove taal. Ik schaam me te pletter, een fysieke confrontatie tussen een fietser en een toerist kan niet lang meer uitblijven.

Er werd trouwens al eens geweld gebruikt: afgelopen zomer werd de stad opgeschrikt door een incident met een lokale gids. Pascal Gerritsen, een ingeweken Nederlander, staat bekend voor de kleurrijke gidsbeurten waarmee hij, samen met zijn gevolg, de stad doorkruist. De Arnhemmer studeerde aanvankelijk voor kok maar werd verliefd op de geschiedenis van Brugge. Hij ontwikkelde een theatrale verhalentour, waarbij hij de toeristen op sleeptouw neemt. Tot ergernis van sommige Bruggelingen, die dit als de ultieme verpretparking van het historische centrum zien. Gerritsen werd door een onbekende in de Reitjes geduwd. De foto van dat moment ging viraal en is sindsdien een metafoor voor de groeiende vijandigheid tussen inwoners en bezoekers. De aanslag werd enkele dagen later opgeëist door een Bruggeling, die zich meldde bij de politie.

Brugge, ooit een wereldmacht, zou zonder de toeristen niet de bruisende culturele hub zijn die het nu is

Dit zijn geen unieke Brugse problemen. Van Amsterdam en Barcelona tot in Florence worden de inwoners geconfronteerd met vergelijkbare uitdagingen. De culturele en historische integriteit van die steden dreigt te worden uitgehold door de onophoudelijke drommen toeristen.

Dualiteit van toerisme

Als inwoner van mijn prachtige stad begrijp ik beide kanten van het debat. Aan de ene zijde maken de groeiende bezoekersaantallen het dagelijkse leven best lastig. Vooral tijdens de pieken, wanneer er tienduizenden mensen door de stad wandelen. Anderzijds heeft toerisme Brugge onmiskenbaar en in positieve zin veranderd. Het heeft onze culturele dynamiek nieuw leven ingeblazen, het is de motor van onze economie en het heeft Brugge terug op de wereldkaart gezet.

Deze dualiteit van toerisme – het wonder én de bedreiging – vatte mijn voormalige leraar Engels, mijnheer Devriese, perfect samen. In de vroege jaren negentig, toen ik op het Brugse Atheneum zat, gaf hij ons de opdracht om Dubliners van James Joyce te lezen. Hij trok parallellen tussen Joyce’ beschrijving van een verstikkend Dublin, gekenmerkt door verlamming, incest en katholicisme, en ons eigen kneuterige, conservatieve en verstilde Brugge. Toen ik mijnheer Devriese onlangs toevallig opnieuw ontmoette, was zijn mening echter veranderd. „Soms weet ik niet eens meer welke culturele activiteit ik moet kiezen, het is l’embarras du choix”, zei hij, verwijzend naar het rijke culturele aanbod in de stad. „Het is een mirakel, Tijs! En dat hebben we te danken aan het toerisme.”

Hij heeft natuurlijk gelijk. Zonder de toeristen zou Brugge niet de bruisende culturele hub zijn die het vandaag is. Onze stad, ooit een wereldmacht – het ‘New York van de Middeleeuwen’, zoals onze gidsen graag zeggen – is dankzij het toerisme weer tot leven gebracht. Dat is niet gisteren begonnen. Eind negentiende eeuw al herintroduceerde Georges Rodenbachs roman Bruges-la-Morte de stad weer op het Europese toneel als een melancholieke, mysterieuze plek, die de verbeelding van kunstenaars en schrijvers uit heel Europa prikkelde. Sindsdien is Brugge een toeristische magneet geworden, met een historisch en tot de verbeelding sprekend decor.

In 2002 werd de stad uitgeroepen tot Europese Culturele Hoofdstad. In de aanloop naar dat culturele jaar werden tientallen monumenten in hun oude glorie hersteld. De culturele scene professionaliseerde. Pleinen en drukke straten werden autoluw gemaakt. Er werd een nieuwe ultramoderne concertzaal gebouwd, met een artistiek programma waarmee de stad sindsdien boven haar gewichtsklasse bokst. De stad ging ook aandacht besteden aan moderne architectuur en hedendaagse kunst. Brugge werd nu niet alleen bezocht door massatoeristen, maar ook door internationale bezoekers, op zoek naar culturele meerwaarde. Dit leidde tot een bijna verdrievoudiging van het aantal toeristen: van 3,2 miljoen in 2005 tot 8,3 miljoen in 2023.

Hoe dankbaar we het toerisme ook mogen zijn, we moeten ook de reële en dringende uitdagingen erkennen die het met zich meebrengt. Brugge loopt, net als andere steden die kreunen onder het massatoerisme, het risico zijn identiteit te verliezen door datgene wat het in stand houdt. Het is tijd dat de stad haar lot in handen neemt.

Burgerparlement

De oplossing bevindt zich in eigen rangen, want het werd bedacht door mijn stadgenoot David Van Reybrouck: het burgerparlement, waarin willekeurig gelote burgers zitting hebben. Het wordt het Ostbelgien-model genoemd, omdat het in 2019 in de Duitstalige gemeenschap van België werd ingevoerd. Eerst wordt uit een pool een aantal burgers geloot, waarvan ongeveer 10 procent positief antwoordt op de uitnodiging. Onder die groep wordt een tweede loting gehouden, rekening houdend met de volgende criteria: gender, leeftijd, taal, geografische spreiding en opleidingsniveau. Deze burgers overleggen en debatteren over de meest urgente vraagstukken die hun gemeenschap aangaan en komen met concrete voorstellen. Om verstarring, die zo kenmerkend is voor parlementen, te voorkomen wordt een derde van de burgers om de zes maanden vervangen.

Van Reybroucks burgerparlement lijkt gepast voor kleinere en dichtbevolkte regio’s of steden: ook Gdansk, Parijs, Dublin en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voerden de afgelopen jaren gelijkaardige systemen in om specifieke stadsgebonden problemen te tackelen. Brugge kan er de uitdagingen van het toerisme mee aanpakken. Een permanent toerisme-assemblee die, samengesteld uit een diverse groep Bruggelingen, op regelmatige basis de problemen bespreekt. Deze assemblee kan doordachte, bindende voorstellen indienen bij het stadsbestuur, die ze op haar beurt voorlegt aan de gemeenteraad. Door de lokale bevolking op een heel directe manier bij het beleid te betrekken, kan het bestuur van Brugge het voortouw nemen inzake toerismebeleid, waar het nu op achtervolgen aangewezen is.

Brugge zou als een stadslaboratorium kunnen fungeren en andere toeristische steden kunnen inspireren

Het toerismedebat wordt nu vaak gekaapt door misnoegde filosofen en morrende boekhandelaars die pleiten voor een even elitair als vaag ‘charmetoerisme’. Of ze grijpen in een reactionaire en nostalgische kramp terug naar het ingeslapen provinciestadje dat Brugge in de jaren zeventig was. De toerisme-assemblee zal ook een stem geven aan de stuurvrouw van het toeristische bootje, de Afghaanse keukenhulp, de verkoopster in de pralinewinkel, de straatartiest die fondsen verzamelt voor zijn trip naar Canada, de buschauffeur die cruisetoeristen naar de stad brengt, de nachtwaker in het hotel, de loketbediende van de In&Uit winkel en de ober die 14 uur per dag werkt. Ook zij zijn de Bruggelingen die zich over de stad mogen uiten.

Stadslaboratorium

Het invoeren van actieve burgerparticipatie kan leiden tot genuanceerde, maar ook radicale en vernieuwende regelgeving. Van het beheersen van kortetermijnverhuur, het bespreken van de hotelstop tot het beperken van cruisetoeristen in piekperiodes. Een burgerparlement dat waakt over de consequenties van overtoerisme kan niet alleen ons culturele en architecturale erfgoed vrijwaren, maar ook waken over de ziel en het karakter van de stad. Participatieve democratie biedt met andere woorden een gebalanceerde weg uit het toeristisch moeras, waarbij inwoners hun stad weer in handen kunnen krijgen.

En Brugge zou zo als een stadslaboratorium kunnen fungeren en andere toeristische steden kunnen inspireren. Misschien kan de stad zo opnieuw aanknopen bij het kosmopolitische karakter van weleer?

Toerisme is een essentieel onderdeel van onze identiteit en economie. De sleutel is om een manier te vinden om de stroom aan toeristen op verantwoorde wijze te beheren, zodat zowel inwoners als bezoekers kunnen blijven genieten van al het moois dat Brugge te bieden heeft. Het wordt tijd dat Brugge, net als andere Europese steden die door massatoerisme worden getroffen, de controle over haar toekomst terugneemt. Het Brugs burgerparlement voor toerisme biedt een democratische en inclusieve weg voorwaarts – een manier die de inwoners versterkt en het unieke karakter van de stad beschermt. Met deze aanpak kunnen we het mirakel van Brugge behouden, terwijl we uitdagingen effectief aanpakken.

D66 wil helpen de plannen van kabinet-Schoof ‘beter’ te maken, zegt partijleider Jetten

admin
November 23, 2024
0

Op het vorige D66-congres in april van dit jaar kon je Rob Jetten nog de kwalificatie „extreemrechts” horen gebruiken voor het te vormen kabinet. De PVV noemde hij destijds, in Nieuwegein, een „ondemocratische” partij.

Deze zaterdag, in de Brabanthallen in Den Bosch, niets van die woorden. Jetten zoekt in zijn congresspeech, een jaar na de verkiezingszege van de PVV, naar manieren om plannen van dit kabinet „beter” te maken, in samenwerking met andere oppositiepartijen. Als het kabinet goede plannen maakt, zegt Jetten, zal D66 die steunen.

Maar die plannen heeft Jetten nog niet gezien, zegt hij ook. Hij ziet alleen „chaos” en „polarisatie”. Jetten roept het kabinet op om iets te doen, of anders op te stappen. „Weet u nog, al die grote woorden? Honderdduizenden huizen, goedkope boodschappen, een einde aan de problemen in de zorg, geen eigen risico meer”, aldus Jetten.

Het kabinet beoordelen op verdiensten, is een toon die partijen als CDA, SGP en JA21 eerder al aansloegen. Nu is er ook een progressieve partij waar het kabinet samenwerking mee kan zoeken. Waarom kiest D66 voor deze koers? Jetten, na afloop van zijn toespraak: „Veel mensen hebben op deze clubs gestemd met de gedachte dat het goed zou zijn voor Nederland. Dan is het aan ons om te laten zien dat ze niet op inhoud leveren.”

‘Monsterverbond’

Om te laten zien dat het hem menens is, kondigde Jetten in zijn toespraak een samenwerking aan met JA21 en CDA om de onderwijsbezuinigingen deels terug te draaien. „Een monsterverbond”, noemt de partijleider het. Het kabinet komt acht zetels tekort in de Eerste Kamer en moet dus steun zoeken bij oppositiepartijen.

De drie partijen doen een voorstel om de bezuinigingen op onder andere lerarensalarissen en maatschappelijke diensttijd terug te draaien en de langstudeerboete af te schaffen. In ruil daarvoor krijgt het kabinet steun voor de onderwijsbegroting in de beide Kamers.

Het is een samenwerking in de geest van de samenwerking van de drie christelijke partijen tijdens de behandeling van het Belastingplan. Zij vormden gedrieën een blok en zeiden dat ze het Belastingplan alléén zouden steunen, als het kabinet meer zou doen voor eenverdieners, de afschaffing van de giftenaftrek voor bedrijven terug zou draaien én een motie van onder andere CDA en D66 zou uitvoeren die oproept een alternatieve inkomstenbron te zoeken dan de voorgenomen btw-verhoging.

Jetten roemde de zet van de christelijke oppositie dan ook. Over de grootste progressieve oppositiepartij GroenLinks-PvdA daarentegen, sprak Jetten niet in zijn toespraak.

D66, kun je horen op de Tweede Kamergangen van de partij, is ervan overtuigd dat ze met deze koers kan groeien. Aan de ene kant hoopt de partij GroenLinks-PvdA-stemmers te overreden die, naar de inschatting van D66, misschien zien dat het samenwerkingsverband nu ver van de macht afstaat en weinig voor elkaar krijgt. En aan de andere kant hoopt D66 op teleurgestelde links-liberale VVD’ers, die vinden dat hun partij onder leiding van Dilan Yesilgöz te veel gaat lijken op de PVV.

Deze strategie moet zich nog uitbetalen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen verloor D66 vorig jaar vijftien van de 24 zetels. In de laatste peiling van Ipsos I&O stond bij de sociaal-liberalen een klein plusje. Terug op het niveau van de verkiezingen in 2021 zijn ze nog niet.

NSC wil nu laten zien hoe het anders kan, want het ziet ‘een existentiële leegte van gedachten’ bij veel politici

admin
November 23, 2024
0

De meubelboulevard is een plek waar je met tegenzin naartoe gaat, waar je veel te lang blijft hangen en waar relaties voortdurend op de proef worden gesteld. Niet dat NSC met de meubelboulevard in Nieuwegein als locatie van het tweede ledencongres een impliciete boodschap had. Maar de vergelijking met de manier waarop de partij zich voelt in de coalitie met de PVV, VVD en BBB, is snel gemaakt.

Nieuw Sociaal Contract, de partij van Pieter Omtzigt, verkeert in de zwaarste fase sinds de oprichting van de partij. De coalitie waar het kabinet-Schoof op rust, dreigt keer op keer uit elkaar te vallen. NSC’ers zien dat zíj daar in de beeldvorming vaak de schuld van krijgen, en vinden dat onterecht. Tegelijkertijd zien ze hun partij steeds meer in de knel raken in de coalitie met de radicaal-rechtse PVV.

Deze week stapten Tweede Kamerleden Rosanne Hertzberger en Femke Zeedijk uit de fractie, beiden uit protest tegen de samenwerking in de coalitie. Eerder waren de staatssecretarissen Nora Achahbar en Folkert Idsinga ook opgestapt. Velen in de partijtop weten niet goed hoe het verder moet: met grote tegenzin waren ze in de coalitie gestapt, en ze merken dat het niet bepaald meevalt. Maar er zomaar uitstapen is ook niet aantrekkelijk: peilingen laten zien dat NSC, nu twintig Kamerzetels, op groot verlies staat.

In groepjes terugblikken

Wat te doen? Over deze fundamentele vraag gaat het deze zaterdag in Nieuwegein nauwelijks. In deelsessies blikken leden in groepjes met NSC-kopstukken terug op de afgelopen periode, maar grote conclusies blijven achterwege. NSC’ers in fractie en kabinet verwijzen steeds impliciet naar de ‘heftige periode’ van de laatste tijd, die „mij in mijn gevoelswereld raakt” (Kamerlid Merlien Welzijn), of die „mij niet in de koude kleren is gaan zitten” (Europarlementariër Dirk Gotink).

Bij de leden die naar Nieuwegein zijn gekomen, allemaal actief partijkader, overheerst mildheid. Over Nicolien van Vroonhoven, die de afgelopen weken het fractievoorzitterschap waarnam omdat Pieter Omtzigt thuis zat. Over de lastige positie van de partij in de coalitie. En over zichzelf: NSC-leden zeggen vrijwel allemaal dat ze alleen maar gesterkt zijn in hun overtuiging dat hun partij nodig is.

Omtzigt zegt dat hij „een aantal bezwaren” van de opgestapte Kamerleden goed begreep. Hij zei niet welke, of welke niet

Eén van deze leden is de 20-jarige Nehad Alsheikh Hamo, die negen jaar geleden uit Syrië was gevlucht en nu als badmeester in Noord-Brabant werkt. Alsheikh Hamo was vooral „zwaar aangedaan” door het vertrek van Nora Achahbar, staatssecretaris van Toeslagen. „Toen zij het had over polariserende omgangsvormen, riep dat bij mij veel herkenning op. Als je een migratieachtergrond hebt, kunnen woorden hard aankomen. Dat merk ik ook in mijn dagelijks leven. Die pijn wordt vaak niet begrepen, en dat besef kwam hard aan bij me.”

Toch is Alsheikh Hamo óók blij dat NSC in de coalitie blijft. „We kunnen zo het beleid bijsturen of van tafel krijgen, zoals de noodwet over asiel. Het mag bij ons wat zelfverzekerder. We moeten leren op onze eigen benen te staan en ons niks van de buitenwereld aantrekken.”

Langdurige ovatie

De woensdag teruggekeerde Pieter Omtzigt is ook op het congres aanwezig. Hij gebruikt zijn toespraak, na een langdurige ovatie, nauwelijks om terug te blikken op de afgelopen periode. Hij zegt dat hij „een aantal bezwaren” van de opgestapte Kamerleden goed begreep. Hij zei niet welke, of welke niet.

Omtzigt laat in zijn toespraak zien hoe hij wil dat NSC uit het dal kruipt. Hij zette zich af tegen „politici die olie op het vuur gooien”, die „het hardst schreeuwen om de krant, het nieuws en de sociale media te halen”. Hij ziet „een existentiële leegte van gedachten” bij deze schreeuwers, een neiging tot „schijnoplossingen” te komen. Hij haalt minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) aan als voorbeeld, die „na meer dan honderd dagen nog maar weinig concreets tot stand heeft gebracht.” Maar Omtzigt noemt in zijn toespraak de naam van Geert Wilders (PVV) niet. Hij wil, zegt hij na afloop, „niet naar één persoon wijzen”.

NSC wil de crisis bezweren met inhoud. De partij wil de partij van de ‘oplossingen’ zijn, en op die manier de polarisatie tegengaan. Op het congres staan die dan ook centraal. Plenair wordt er nauwelijks over de samenwerking met de PVV gepraat. Een lid wilde een motie indienen om over die vraag te stemmen, maar die werd door het bestuur afgewezen. De indiener, Hans van der Burg, toont in de plenaire zaal alle begrip. „Blijf bij elkaar”, roept hij zijn partij op. „Steun elkaar. Blijf aan tafel zitten.”

Toekomst zit in inhoud

Leden mogen inhoudelijke vragen stellen aan NSC-politici, en doen dat met enthousiasme. In de plenaire sessie pleiten leden voor meer tiny houses, voor een betere bereikbaarheid van de overheid, of over de oprichting van „een wandelclubje”. Eén moment wordt het spannend, als een lid een motie van wantrouwen indient tegen het partijbestuur, omdat er procedureel iets mis is gegaan bij het stemmen over moties en amendementen. De motie wordt door 83 procent afgewezen.

NSC’ers zien in inhoud hun toekomst. Pieter Omtzigt: „Als iemand in de Kamer een tweet stuurt, doet die het beter dan wanneer Nicolien van Vroonhoven tien voorstellen over bestaanszekerheid doet. U zult NSC’ers vaker horen met inhoudelijke plannen. We willen laten zien wat we wél willen.”

Klimaattop staat op springen, ontwikkelingslanden weggelopen

admin
November 23, 2024
0

De klimaattop in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe dreigt te mislukken. Het voorstel van de rijke landen om vanaf 2035 jaarlijks 300 miljard dollar financiële steun te geven aan ontwikkelingslanden is onvoldoende voor de groep van minst ontwikkelde landen en de kleine eilandstaten. Zij zijn weggelopen uit de onderhandelingen en willen alleen terugkeren als er een betere deal ligt.

De onderhandelingen gaan inmiddels al een dag langer door dan de bedoeling was. Pas vrijdagmiddag, vlak voor het officiële einde, werd een onderhandelingstekst werd gepresenteerd met daarin een bedrag dat rijke landen bereid zijn te betalen voor de financiering van klimaatbeleid in ontwikkelingslanden. In die tekst ging het om 250 miljard dollar per jaar. Meteen werd duidelijk dat dit bedrag voor alle ontwikkelingslanden verre van voldoende was.

In de loop van deze zaterdag verhoogden de rijke landen hun bod naar 300 miljard dollar, maar ook daarmee nemen veel arme landen geen genoegen. Zij stellen dat er in het komende decennium meer dan 1.000 miljard dollar per jaar nodig is om hun economie te vergroenen en om zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering – onafhankelijke experts bevestigen dit bedrag.

Redden wat te redden valt

Veel landen vrezen echter dat het dan nog veel moeilijker wordt om het eens te worden. Want tegen die tijd is Donald Trump de president van de VS, en die heeft nooit willen bijdragen aan klimaathulp in andere landen. Bovendien zijn er dan verkiezingen geweest in Duitsland, waar een mogelijk rechtsere regering, wellicht zonder de Groenen, waarschijnlijk minder belangstelling heeft voor klimaat.

Hoe het verder gaat is nog onduidelijk. John Podesta, klimaatgezant van de VS, hoopt dat de storm snel overwaait en dat daarna de rust terugkeert en er alsnog een akkoord kan worden gesloten. Het is de vraag of dat nog op tijd lukt. De Azerbeidzjaanse voorzitter lijkt de greep op de gesprekken al uren kwijt te zijn, waardoor landen steeds vaker in kleine groepjes proberen te redden wat er nog te redden valt. Sommige delegaties nemen nog vandaag een vlucht naar huis, waardoor er mogelijk in de slotvergadering geen quorum is om een akkoord goed te keuren.