Zelden zijn de Algemene Politieke Beschouwingen zo gedomineerd door één onderwerp als dit jaar. Het kabinet, onder aanvoering van de PVV, presenteert de migratiecrisis als het belangrijkste probleem dat Nederland bedreigt. Onder aanvoering van de PVV presenteert het kabinet migratie als de belangrijkste crisis, als een bedreiging voor Nederland. Dit dominante frame plaatst andere politieke partijen voor een dilemma: sluiten ze zich aan bij de aanpak van de PVV, of worden ze gezien als deel van de elite die door hun onvermogen het probleem negeert en alleen maar verergert?
De middenpartijen hebben daarmee de PVV het politieke debat laten kapen met een eenvoudige maar misleidende redenering: migranten zijn de oorzaak van alle andere problemen, van het woningtekort, wachtlijsten in de zorg, tot een gevoel van onveiligheid. De PVV stelt zichzelf voor als de enige partij die dit durft aan te pakken met een daadkrachtige noodwet, terwijl ze beweren te worden tegengewerkt door het establishment.
Maar klopt dit beeld wel met de werkelijkheid? Wanneer mensen wordt gevraagd de asielcrisis te vergelijken met andere problemen, zoals de woningcrisis, de portemonneecrisis en de zorgcrisis, verliest de asielcrisis steevast. Dit toont aan dat de nadruk van het kabinet op migratie niet strookt met de prioriteiten van de meerderheid van de Nederlanders.
Het probleem is dat politieke tegenstanders er maar niet in slagen dit krachtige frame van de PVV te doorbreken. Zolang het alternatief een verhaal van stilstand en onvermogen is, wint het daadkrachttheater van de PVV de strijd om de harten van de kiezer. Mensen snakken naar een beter narratief over een politiek die wel daadkracht toont op hun echte zorgen, maar krijgen dit niet aangereikt.
De olifant
In het standaardwerk over politieke framing Don’t Think of an Elephant geeft George Lakoff twee vuistregels mee om met populistische frames om te gaan. Eén: stap nooit in het frame van de tegenstander. Twee: het frame van de tegenstander bestrijden maakt het frame alleen maar sterker, want je herhaalt en versterkt alleen maar meer dat dit het onderwerp is dat belangrijk is.
Het is nochtans niet zo moeilijk om het migratiecrisis-frame aan te vallen. In een onderzoek uitgevoerd door Crowdrock, onderdeel van Sue & The Alchemists, zagen we dat mensen in een online panel hun mening over de migratiecrisis al kunnen veranderen als ze een daadkrachtig alternatief perspectief voorgeschoteld krijgen, zoals deze zin: „Nederland staat voor uitdagingen zoals de woningcrisis, zorgcrisis en personeelstekorten. In plaats van een bang bejaardenland te worden dat zich verschuilt achter de dijken, moeten we arbeidsmigranten slimmer inzetten om onze huizen te bouwen, onze zorg toegankelijk te houden en onze economie draaiende te houden. Van de politiek mag je verwachten dat ze hier slimmer mee omgaat.” Hun opinie veranderende hierdoor significant.
Dit frame zet dus de aanval in op het angstgedreven narratief van de PVV en roept de politiek op zich te richten op de echte problemen die mensen bezighouden. Het biedt een constructief en toekomstgericht alternatief dat appelleert aan hoop in plaats van angst. Als het al bij één keer lezen mensen hun mening kan doen veranderen, beeld je dan eens in wat er gebeurt als een bevlogen leider in het midden opstaat om het te vertellen.
Alternatieve symbolen
Je moet het de PVV wel nageven: met de noodwet signaleert de partij dat ze de verstikkende bestuurlijke impasses wil aanpakken. Hoe moeilijk kan het zijn om alternatieve symbolen van daadkracht te vinden en daar noodwetten of spoedwetten aan te koppelen? De noodwet is niet het probleem. Ik kan er zo enkele noemen waar je gegarandeerd mee scoort: het bouwen van betaalbare woningen, een noodwet om mensen de zorg en het onderwijs in te laten stromen, en waarom niet ook een noodwet om het managen van de migratiestromen die op ons af komen beter te regelen.
Alle niet-extreem-rechtse partijen zijn gedoemd te verliezen als ze in het frame van de PVV stappen. Alleen met verbeeldingskracht en een daadkrachtig tegenverhaal kunnen we ontsnappen aan de daadkrachtporno die ons land nu al weken in de ban houdt.
Lees ook
De coalitiepartijen blijven verzanden in ruzie en chaos, blijkt in de eerste week na de Algemene Politieke Beschouwingen
