BBB-leider Caroline van der Plas heeft de Klare Taalprijs van de Nationale Jeugdraad gewonnen. Dat is een jaarlijkse onderscheiding voor politici die volgens de koepel van veertig jongerenorganisaties in duidelijke taal spreken en daarmee de politiek ‘toegankelijk’ maken. In het BNNVARA-televisieprogramma Bar Laat stelde de fractievoorzitter van de BBB erg trots te zijn op deze prijs. „Dit is waar we het voor doen. Dat mensen snappen wat politiek is. Supermooi.”
Supermooi, inderdaad. Alleen: Van der Plas spreekt helemaal geen klare taal. De BBB-voorvrouw praat wellicht in begrijpelijke woorden maar daarmee versluiert ze voornamelijk politieke en bestuurlijke complexiteit. Hoogleraar economie aan de Vrije Universiteit Bas Jacobs betitelde bij BNR de Miljoenennota van het kabinet-Schoof als „een overkill van wollige ambtelijke teksten en underkill van concrete uitwerkingen van maatregelen”.
Recent viel Van der Plas tijdens een commissievergadering uit tegen de oppositie: „Er wordt enorm veel paniek gezaaid [hier]. Er wordt gesproken over oude schoenen weggooien voordat er nieuwe zijn: pyromanenpolitiek, Russische roulette. Terwijl, wat er straks voor in de plaats komt, dat weten we helemaal niet.”
Van der Plas voerde campagne op één punt: van onze boeren blijf je af. Het nieuwe kabinet draaide de stikstofaanpak dan ook direct de nek om. Van de 25 miljard euro die Rutte IV had begroot voor de noodzakelijke transitie van onze veehouderijen gaf Van der Plas 15 miljard weg in de onderhandelingen voor het kabinet-Schoof, zonder daarvoor een alternatief te bieden.
Historici
Zolang de stikstofuitstoot niet wordt verlaagd kunnen er niet genoeg starterswoningen worden gebouwd, aan jonge veehouders kan nu geen goede uitkoopsom meer worden geboden, noch een betaald omscholingsproces. Dus: precies de generaties die (nog) geen woning bezitten en die nog veertig, vijftig jaar op de arbeidsmarkt vooruit moeten. Als je haar taalgebruik en haar beleid analyseert, blijkt dat het ironisch genoeg precies de jongeren zijn die haar een prijs gaven die Van der Plas verneukt – om het even in haar eigen ‘klare taal’ te zeggen. En ze zullen denken dat dát politiek is.
Toekomstige historici zullen zich verbaasd afvragen wat we onder ‘klare taal’ verstonden en welke gevolgen dit had. Want Van der Plas is lang niet de enige populaire politicus die de complexiteit van de werkelijkheid ontkent door die verbaal plat te slaan. Het oneliner-kanon Geert Wilders won de verkiezingen op twee issues: migratie en het eigen risico bij de ziektekostenverzekering. Een instant klassiekertje werd het moment dat hij tijdens het Debat van Nederland op SBS6 PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans aanviel over de hoogte van het eigen risico: „Die mevrouw kan 385 euro niet betalen. U zegt: ‘Laten we even wachten met dat geld.’ Mevrouw kan niet wachten, mevrouw moet nu het geld hebben’! U bent het contact met de werkelijkheid totaal verloren.”
Ferme taal houdt weinig verband met weerbarstige politieke werkelijkheid
Maar wie was het contact met de werkelijkheid van zorgkosten en financieringsmodellen in feite echt verloren? De komende drie jaar, onder het kabinet-Schoof, blijft het eigen risico in Nederland bijna vierhonderd euro per jaar. Afschaffing kost zes miljard en is simpelweg niet te betalen.
VVD-aanvoerder Dilan Yesilgöz doet hetzelfde. Zij spreekt het liefst ferme taal, zoals recent nog tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen: „Ik zal u vertellen hoe je uit de armoede komt. Dat doe je door te werken. Dat doe je door te zorgen dat werken loont. […] Uit de armoede komen betekent: een baan. Dat betekent: mensen [aan een baan] helpen. En degenen die dat niet kunnen [een baan hebben], ook natuurlijk helpen.”
Drie van de vier politieke leiders van de coalitie-partijen in dit kabinet menen in klare, ondubbelzinnige en ferme taal te spreken, maar deze taal houdt weinig verband met de complexe, weerbarstige, politieke werkelijkheid waarin zij moeten werken en, vooralsnog, beleidsmatig niets van hun grote verkiezingsbeloften voor elkaar krijgen.
Onbeheersbaar
Omdat NSC-aanvoerder Pieter Omtzigt Geert Wilders niet vertrouwde als premier, bleven de leiders van de populistische partijen PVV, VVD en BBB buiten het kabinet. Bijkomend voordeel is dat ze straks niet kunnen worden afgerekend op hun non-beleid. Ze willen wél blijven klagen, in klare taal: over Europa, dat hun plannen omtrent landbouw, migratie en belastingklimaat onmogelijk maakt; over dit kabinet (waarvoor ze zelf dus 21 ministers en staatssecretarissen aandroegen), dat bestaat uit kleuters „die aan de slag moeten”; en over de wetenschappers, journalisten, politici en ambtenaren, die de ‘feiten’ van deze klare taal logenstraffen.
Dat laatste deed Van der Plas twee jaar terug toen ze de integriteit van de onderzoekers van de stikstofmetingen in twijfel trok. Wilders doet dit al jaren met journalisten en de rechterlijke macht. Dilan Yesilgöz bracht als minister van Justitie het laatste kabinet-Rutte ten val door in klare taal te stellen dat migratie onbeheersbaar is door ‘nareis op nareis’ van gezinsleden. Dat bleek een leugen. Over de bezuinigingen van de kabinetten-Rutte op de gezondheidszorg, het onderwijs, de Belastingdienst, de politie en de sociale woningen zegt ze niets.
Kortom, met helderheid en politieke inhoud heeft de klare taal van deze politici allemaal niets te maken. Het is een cynisch project van moedwillige misleiding van burgers om aan de macht te blijven. Supermooi.
